Morgunblaðið - 22.12.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1996 B 7
MANNLIFSSTRAUMAR
MATARLIST/Gefurfólk aflátsgjafir?
Jólahlaðborö í
skammdeginu
NÚ ERU vetrarsólstöður á okkar hrollkalda en samt heittelskaða landi.
Ber að fagna því að svartasta skammdeginu sé að ljúka og sólin taki að
hækka á lofti á ný. Senn líður að jólum, fæðingarhátíð frelsarans, sem
samkvæmt bestu fáanlegum heimildum fæddist til að bera syndir alls
mannkyns. Þess vegna eða ætti ég að spyija hvers vegna er nú auglýs-
ingaherferð fjölmiðla í hámarki og öngþveiti farið að skapast í verslunum.
En orsakasamhengið gott fólk, hvert er það? Ef fólk trúir í raun og veru
(með ákveðnum skilmerkjum) því að Kristur hafi frelsað það með sinni
krossfestingu í eitt skipti fyrir öll þá koma þessi gegndarlausu jólagjafa-
innkaup landans eins og skrattinn úr sauðarleggnum.
Kannski eru jólagjafir fyrir
marga eins konar synda-
kvittanir, bónir um fýrirgefningu,
uppreisn æru fýrir afskiptaleysi,
framhjáhald, vanrækslu eða eitt-
hvað annað það sem afskræmir
mannleg sam-
skipti nú á dög-
um. Við látum
blómin tala og
aðrar góðar gjaf-
ir, en gijóthöld-
um oft kjafti sjálf
eftir Álfheiði Hönnu hinsvegar. Dæmi:
Friðriksdóttur Kona fær pels og
demantshring í jólagjöf frá manni
sínum. Það er engin stormandi
lukka í hjónabandinu og þetta ár
hafa þau alls ekki náð nógu vel
saman. Hann vinnur svo mikið
og oft lengi frameftir og hún um
helgar og þau eru ekki til eins
né neins þegar þau hittast þreytt
á kvöldin, finnst þau ekki getað
gefið neitt. En þetta hugsa þau
hvort í sínu horni yfir fréttunum
og finnst það mjög miður hvernig
komið er því þau elska nú samt
hvort annað. Maðurinn ætlaði
pelsinum og hringnum að segja
allt það sem hann vildi sagt hafa
á árinu: „Að hann elski hana, að
hann vilji að þau gefi sér meiri
tíma hvort fyrir annað og að hann
skuli aldrei halda aftur framhjá
með ritaranum sínum.“ Hún mis-
skilur hins vegar gjöfina og tekur
hana sem algera samviskubitsgjöf
og einnig finnst henni óþægilegt
hvað hún er dýr miðað við hennar
gjöf. Þetta kemur henni í mikið
ójafnvægi og vont skap og hún
þegir mestallt jólakvöldið meðan
maðurinn og börnin opna pakk-
ana. Hins vegar lagði hún sér-
staklega mikla ást og erfiði í jóla-
matinn fyrir manninn sinn, en
hann segir bara: „Þetta er alltaf
jafn gott hjá þér, elskan.“ Það
er alls ekki ætlun mín að vera
kvikindisleg, mér bara blöskrar
stundum mannmergðin í búðum
hér fyrir jólin og dettur í hug að
verið sé að kaupa óundirritaðar
syndakvittanir. En Kristur mælti:
„Dæmið ekki og þá munuð þér
ekki heldur verða dæmdir." Ég
og við öll skulum láta orð hans
okkur að kenningu verða. Ég læt
hér því staðar numið í þessum
jólagjafavangaveltum mínum.
Ég er mjög hrifin af þeim sið
sem virðist hafa leyst annan sið
(ósið) af hólmi hér á landi, þ.e.
frá jólaglöggi til jólahlaðborðs.
Jólahlaðborðið hér er af skandin-
avískum uppruna, mikið er þar
um svínakjöt, síldarrétti, hangi-
kjöt náttúrulega og margt fleira.
Þó að eitt eða tvö glös af góðu
jólaglöggi standi alltaf fyrir sínu,
þá var jólaglöggið hér farið að
renna full rösklega niður um hálsa
landsmanna og oft á fastandi
maga, e.t.v. eina piparköku, með
óglæsilegum afleiðingum. Menn
voru beinlínis „á piparkökunni“
oft í slíkum samkvæmum. Betri
og meira nærandi siður er að fara
á eitthvert veitingahúsið og gæða
sér á alls kyns kræsingum heitum
sem köldum og renna þeim niður
með glasi af góðu rauðvíni, malti,
bjór eða vatni. Frá örófi alda hef-
ur það verið hefð flestra þjóða
að halda mikla hátíð um þetta
leyti árs. Sólhvörfin hljóta að ráða
þar um. Menn hafa ætíð fagnað
því þegar sólin hefur sína árvissu
sigurgöngu um himinhvolfið án
lasleikamerkja, nú höfum við
reyndar ósonlagið til að hafa
áhyggjur af og hræðumst því
geisla sólarinnar dálítið. En það
er manninum að kenna, ekki sól-
inni og ber því að fagna henni
sem fyrr og bera þá bara á sig
krem í mikilli sól. I Rómaborg
tíðkuðust t.d. löngu fyrir fæðingu
Krists tvær hátíðir; sú fyrri nefnd-
ist Saturnalia, kennd við fijó-
semisguðinn Satúrnus, og hófst
hún upp úr miðjum desember; hin
síðari, Comtaliae var haldin í byij-
un janúar. Á meðan hátíðir þessar
stóðu yfir var algjört verkfall og
menn lifðu í vellystingum í nokkra
daga. Þannig að skandinavíska
jólahlaðborðið á sér djúpar og
fornar rætur. Það er svo gott fyr-
ir sálina að sitja í góðra vina hópi
yfir ljúffengum réttum og víni við
kertaljós, e.t.v. með ljúfa lifandi
tónlist í eyrunum og horfa út í
grámann, sem að vísu nú er lýst-
ur upp með dýrðiegum jólaljósum.
Hinn franski matarheimspek-
ingur Brillat-Savarin, sem ég hef
áður vitnað í gengur svo langt
að segja: „Unaður borðhaldsins
felur hvorki í sér hrifningu,
sæluvímu né tilfinningaútrás,
heldur vinnur hann á með tíman-
um það sem tapast í ákefð, og
hann ber einkum af vegna hinna
einstöku forréttinda að njóta þess
að búa okkur undir aðra lífsins
gleði, eða í það minnsta hugga
okkur vegna missis hennar“. Það
hefði vafalítið slakað á spennunni
og leyst frá skjóðunni fólkið hér
að ofan hefði það skellt sér í nokk-
ur jólahlaðborð og rætt sín mál
við kræsingar og kertaljós. Eins
er náttúrulega notalegt að dekka
upp borðstofuborðið og búa það
sínum eigin kræsingum. Hér
koma tvær hugmyndir á jólahlað-
borðið. Alls kyns kæfur og paté
eru vinsæl á jólahlaðborð og hér
er uppskrift að beijasósu sem
bragðast einstaklega vel með
slíku gúmmulaði.
Berjasósa
Setjið 2 dl af vínberja-, blá-
beija- eða rifsbeijahlaupi í pott
og hitið. Hrærið saman við 1/2
dl af sítrónusafa og u.þ.b. 1 krydd-
máli af grófmöluðum, svörtum
pipar. Kælið sósuna áður en hún
er borin fram. Grænmetisbollun-
um hér að neðan er tilvalið 'að
skjóta inn á milli allra kjötrétt-
anna.
Osta- og
grænmetisbollur
________100 g skyr_______
150 g hreinn rjómaostur
_______2 msk hveitiklíð__
1 hvítlauksgeiri (pressaður)
4 litlir laukar (fínsaxaðir)
2 msk fersk, hökkuð steinselja
_______1 mskferskur,_____
hakkaður graslaukur
_______salt og pipar_____
25 g ósaltaðar hnetur
og 1 msk hveitiklíð til að
velta bollunum upp úr.
1. Hrærið samán ostinum og
hveitiklíðinu ásamt hvítlauknum,
gott er að nota blandara (mixer)
2. Bætið fínsöxuðum lauknum og
kryddjurtunum út í og hrærið vel.
3. Búið til litlar bollur úr deiginu
og rúllið upp úr fínsöxuðum hnet-
um og hveitiklíð.
m 1' t 6 * —<s Reicie AF Lli HAFA AiOT ftF a5s>i Hriít- Um Flvti (■'k VAR - ■ L AUS J DVRK- aR TÆP- DEdA Á e.at ifl LÁTNI SusiÐ Lert \M£>
— L -1 A ' 1
í, /K Jplp 1
'ð í |©NA U VÖMMK &C>fLÐ- AMÞI í~ 1 T,ft 5TÚLKA
jggiyg' ikrSKÝe.- iNfilW l?AK '1 V Ö (l Ð - íURMA ÓLím S-tort H£ R - g£CC.I h VRK- UlZ
&ORC.A. £>l þ(?ftUT Hrekt ir-iK
ÓKURT- £ l S ( MLflUPfV irotL? ATLftCAK
HE<i- . C’RLÖA KAM- IN4I- U M A VDNirt'ftK FuíLí
mVKÍDUH Y\\l£ LL- Utf, HéTíur <Í<1LL Aus a I?aun -n OLVtA- 4 AN4- i Nd
Í-ÆÍ?- D’cM- DR £c£(-r (ÁSKfÞfJ- UM) VEfphm- Vo ftw Hlýt L/T Llrt. Huor<?*G
IM4. PÍPA tirKftMJ- HU/TiWN
+ i4AiPu(t ; ÉNDIM6, Kind ÚRÉINIR IfFAt-l cefm- MÍUpHCIMfJ Qe i m famíi
VENÍA KÁSS.AM 5VIF- O-ý-R HÖáC.
ENbiKfi DLDUR Tí ^)f\- 3 f L
HÓlv- UUl Ymdi 1 - MAL KftRU- OÝfí HéLVu
PÁ'Tt- fftr A bsoí>- 1 H
RVKKUg ri s-k-' SPY VOTA ÁDE/KS STCXRA Kve^ - Dv'R f/\LL SlAUPA
PRÉF- SbTl 5 tamp- AgHlR áuo '
FJ/ue. L|P/?A Æ R. l AUS HW.MAD FiZÁ
Hja-d HftSD- Fftna
fíVEIKUR. SlilPAR + KoimK ; HULAÐA
mivia + r/\uftA bSKVRT r £kDí | REVkTftR Kór
*