Morgunblaðið - 16.02.1997, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
NOAH Taylor er
margreyndur lelk-
arl þrátt yflr ung-
analdurog hann
fer med hlutverk
Helfgott sem
ungs manns,
þegarhann brýst
undan æglvaldl
föður síns.
DREPUR
Undrabarn eyóilagt
Það er sannarlega áhrifamikil
mynd sem er dregin upp í byrjun
áströlsku kvikmyndarinnar Shine
(Undrið) sem hefur svo notuð sé
klisja (sem í þessu tilviki er dag-
sönn) farið sigurför mikla undan-
farna mánuði. I heimalandinu hlaut
hún mikla aðsókn og sópaði til sín
fjölmörgum verðlaunum, skildi
áhorfendur á kvikmyndahátíðinni í
Feneyjum eftir agndofa og var til-
nefnd til 5 Golden Globe verðlauna
vestur í Ameríku. Nú er komið að
sjálfum Óskarnum og margir, þ.á m.
blaðamaður USA Today, hafa spáð
því að þar komi Shine sterklega til
greina sem besta mynd ársins.
Shine er óvenjuleg mynd um
óvenjulegan mann. David Helfgott
var undrabarn í tónlist, rekinn áfram
af blindum metnaði föður síns sem
var gyðingur sem lifði af helför nas-
ista. Hinn ungi David á erfitt með
að losna undan ægivaldi föður síns
og þegar hann loks flýr og hefur
nám við tónlistarskóla í Bretlandi
ofreynir hann sig, fær taugaáfall og
lendir á stofnun. Þetta er sá David
sem við kynnumst í byijun myndar-
innar.
AndstæAwrnar heilluóu mig
Fréttaritari Morgunblaðsins hitti
leikstjóra myndarinnar, Scott Hicks,
og einn af þeim þremur leikurum
sem leika David Helfgott í mynd-
inni, Noah Taylor, á kvikmyndahá-
tíðinni í Feneyjum síðastliðið haust.
Þar hafði Shine verið valin lokamynd
hátíðarinnar. Hicks hefur getið sér
Ástralska kvíkmyndin Undríð hefur
farið sigurför um heiminn. Þetta er
óvenjuleg mynd um óvenjulegan
mann, David Helfgott, undrabam í
tónlist, sem er rekinn áfram af blindum
metnaði föður síns sem hann loks flýr
en fær taugaáfall og lendir á geð-
veikrahæli í áratug.
Einar Logi Vignisson
hitti helstu aðstandendur
myndarinnar á kvikmynda-
hátíð í Feneyjum.
SÉRKENNILEGUR sítalandi
maður öslar um stætin í
ausandi rigningu og leitar
skjóls á litlum bar. Gestir
líta hann hornauga en þegar hann
sest óbeðinn að píanói staðarins og
hefur að leika af fingrum fram snar-
þagnar allt. Flestir þarna inni hafa
aldrei heyrt annað eins. Sá sem við
pínóið situr er enda einn fremsti
píanisti sem Ástralía hefur getið af
sér en hefur verið öllum gleymdur
í röskan áratug, geymdur á geð-
veikrahæli, afskrifaður.
o
Ástralski píanóleikarinn David Helfgott á mikilli vel- fyrst og fremst rekja til nýútkominnar kvikmyndar,
gengni að fagna um þessar mundir. Astæður þess má „Shine“, sem byggð er á dramatískri ævi hans. Eftir
Hugleiðing
um Helfgott
FERILL Davids Helfgotts
er í stuttu máli á þá leið,
að hann vakti snemma
athygli sem undrabarn í
heimaborg sinni, Melbourne í
Ástralíu, en var bárinn miskunn-
arlaust áfram af metnaðargjöm-
um föður sínum. Árið 1966 var
hann styrktur til framhaldsnáms
í Englandi og fór þangað í óþökk
föður síns sem þar með sleit öllu
sambandi við hann og brenndi
bækur hans, nótur og skjöl. David
nam píanóleik í nokkur ár við
Royal College of London hjá Cyr-
il Smith, sem síðar minntist hans
sem hæfileikaríkasta nemanda
síns á 25 ára ferli. Á útskriftartón-
leikum sínum frá skólanum lék
David m.a. píanókonsert Rac-
hmaninoffs nr. 3, ópus 30 í d-moll
og vakti þar mikla athygli sam-
nemenda sinna og kennara fyrir
stórbrotinn flutning verksins.
í kjölfar taugaáfalls, í kringum
1970, sneri hann til heimalands
síns og dvaldist á geðspítölum í
rúm tíu ár. Þessi saga hefur þó
ánægjulegan endi sem betur fer,
því árið 1984 markaði þáttaskil í
lífi Davids er hann hélt sína fyrstu
opinberu tónleika, eftir langvinn
veikindi. Hann þakkar eiginkonu
sinni, Gillian, er hann hitti árið
1983, fyrir að hafa hjálpað sér til
að ná andlegri heilsu svo hann
gæti tekið upp þráðinn sem píanó-
leikari þar sem frá var horfið.
í dag er David Helfgott eftir-
sóttur píanóleikari. Sem dæmi um
vinsældir hans má nefna að að-
göngumiðar að tónleikum hans á
fyrirhuguðu tónleikaferðalagi um
Bandaríkin og Kanada í mars nk.
seldust upp í einu vetfangi í stór-
borgum eins og New York, Boston
og Los Angeles. Ennfremur mun
David koma fram á tónieikum í
Evrópu og Japan síðar á þessu
ári. Sjálfur þakkar David fyrst og
fremst kvikmyndinni „Shine“
þessar vinsældir og einnig þeim
tveimur ævisögum um hann sem
komu út nýverið, en þær heita
Davíðsbók (The Book Of David),
eftir Beverly Eley, og Eg elska
þig óendanlega mikið (I Love You
To Bits And Pieces), eftir eigin-
konu hans, Gillian Helfgott og
Alissu Tanskaya. Bækurnar um
David Helfgott eru gefnar út af
bókaforlögunum Harpers Collins
og Penquin.
Því miður er það nú svo að saga
Davids er ekki eins einstök og
ætla mætti. Óvenjulegar tónlist-
argáfur koma yfirleitt snemma
fram þjá svonefndum „undraböm-
um“ og þar sem þau eru einungis
börn er það undir foreldrum
þeirra og uppalendum komið að
hlúa að þessum sérstöku gáfum.
Stundum, eins og tilfellinu með
David Helfgott, eru þar á ferðinni
HELFGOTT vaktl snemma athygll sem undrabarn í helmaborg sinnl, Melbourne í Ástralíu, en
var barinn mlskunnarlaust ðfram af metnaðargjörnum föður sínum.
misvitrir foreldrar eða kennarar
sem einhverra hluta vegna fengu
ef til vill ekki fulla útrás fyrir
eigin hæfileika en sjá þama tæki-
færi til þess að láta ljós sitt skina
í gegnum barnið.
Fræg er sagan um undrabaraið
Mozart, en faðir hans Leopold
Mozart, sem einnig var tónskáld
og tónlistarkennari, var afar ráð-
ríkur. Einn fremsti píanóleikari
nitjándu aldarinnar, Clara Wieck
Schumann, giftist tónskáldinu
Robert Schumann gegn vilja föður
síns, píanókennarans Friedrichs
Wieck. Um Friedrich segir svo í
bókinni Konur í tónlist (Women
Making Music) eftir Bowers og
Tick: „Faðir Clöru var þrjóskur
og ofsafenginn í skapi og hikaði
ekki við að skeyta skapi sínu á
henni ef hún dirfðist að mótmæla
honum."
Bandariski píanóleikarinn Ruth
Slenczynska, sem haldið hefur
m.a. tónleika á íslandi, segir frá
svipaðri reynslu í ævisögu sinni
Forboðin æska (Forbiddén Child-
hood). Ruth neyddist til að hætta
tónleikahaldi um tíma eins og
David Helfgott og þótt ástæður
séu auðvitað margvíslegar og ein-
staklingsbundnar má segja að það
að hætta að spila sé neyðarúrræði
„undrabamsins“ út úr því andlega
fangelsi sem það hefur lifað í frá
upphafi.
Að hætta tónleikahaldi þegar
hæst stendur er samt ekki ein-
göngu neyðarúrræði misnotaðra
undrabarna því margir af fræg-
ustu píanóleikurum allra tima