Morgunblaðið - 21.02.1997, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 21. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREIIMAR
FYRIR fáeinum
dögum var því slegið
upp sem nokkurri frétt
að sjávarútvegsráð-
herra teldi koma til
greina, í ljósi þess að
illa horfir um sam-
komulag í Smugudeil-
unni svonefndu, að ís-
lendingar setji einhliða
kvóta á veiðar sínar
þar. Að sjálfsögðu var
svo í næstu fréttatím-
um rætt við Kristján
Ragnarsson (röðin var
Þorsteinn - Kristján
að þessu sinni) og tók
hann undir þessa hug-
mynd.
Ég get fyrir mitt leyti sagt um
þessi sinnaskipti þeirra félaga að
batnandi mönnum er best að lifa.
Verst er að það hefur tekið augu
þeirra þijú ár að opnast. Staðan
nú er nefnilega í engu frábrugðin
því sem átti við veturinn '93 - ’94
þegar umræður voru miklar um
framhald veiðanna, sem hófust síð-
sumars 1993. Þá eins og nú var
deilan í harðahnút, einn árangurs-
laus samningafundur hafði verið
haldinn og ljóst var að fjöldi út-
gerða hugðist senda skip sín til
veiða sumarið eftir. Það stefndi
með öðrum orðum í miklar og
stjórnlausar veiðar.
Virðum ákvæði
Haf réttarsáttmálans
Haustið og veturinn ’93 - ’94
lagði ég ítrekað til að stjórnvöld
settu einhliða kvóta á veiðar ís-
lenskra skipa í Barentshafi, eða
a.m.k. lýstu því yfir að veiðarnar
yrðu takmarkaðar ef ástæða þætti
til. Ég tók hins vegar
eindregna afstöðu með
útgerðarmönnum og
sjómönnum hvað
snerti rétt þeirra til að
fara til veiða á þessu
úthafssvæði, en það
vildu sumir ónefndir
banna eins og kunnugt
er. Ég tók á þessum
tíma sæti í svonefndri
úthafsveiðinefnd og
þar hélt ég þessum
sjónarmiðum fram.
Sömuleiðis í Sjávarút-
vegsnefnd Alþingis, í
viðtölum við fjölmiðla
og í nokkrum blaða-
greinum. í tveimur
greinum í Morgunblaðinu dagana
3. og 4. febrúar 1994 fjallaði ég
um þetta atriði og þar segir m.a.:
Þrjú ár eru langurtími
til að ná áttum í ekki
flóknara máli, segir
Steingrímur J.
Sigfússon, vegna
hugleiðinga sjávarút-
vegsráðherra um kvóta
á Smuguveiðamar.
„Við eigum að fara til veiða á
hinu alþjóðlega hafsvæði í Barents-
hafi, í Smugunni, jafnframt því sem
við könnum betur og eftir atvikum
látum reyna á réttarstöðu Norð-
manna til að lýsa einhliða yfir físk-
verndarlögsögu við Svalbarða. Ég
tel ekki ósanngjarnt að íslendingar
stefni að því að veiða á þessu ári
25-40 þúsund tonn af bolfíski á
þessu svæði og líklegt að það magn
náist. (Veiðin varð 36.971 tonn.)
Ég tel að við getum með sterkum
rökum réttlætt slíkan hlut.“
í framhaldinu voru tíunduð
margvísleg rök fyrir því að við
gætum með fullum rétti gert til-
kall til ákveðinnar hlutdeildar í
nýtingu fiskstofna á þessum slóð-
um og þar sagt m.a.:
„íslensk stjórnvöld eiga að taka
fram og lýsa því yfir að þessar
veiðar verði ekki óheftar og stjórn-
lausar og með því uppfylla það
ákvæði eða þá skyldu Alþjóða-
hafréttarsáttmálans sem á okkur
hvílir. En þar er eins og kunnugt
er tekið fram að aðildarríkin skuld-
bindi sig til að ganga ekki nærri
þeirri auðlind sem nýtt er, þó um
veiðar á ftjálsu úthafí sé að ræða.
Að lokum þarf að liggja fyrir að
íslendingar séu hvenær sem er til-
búnir til viðræðna við önnur ríki
um þessar veiðar og eru þá uppfyllt-
ar þær tvær skyldur sem aðildarríki
Alþjóðahafréttarsáttmálans undir-
gangast gagnvart veiðum á úthaf-
inu utan 200 mílna. Slíkar veiðar
eru frjálsar, eins og kunnugt er,
sbr. 116. gr. Hafréttarsáttmálans,
en samkvæmt greinum 117 og 118
hvíla ofangreindar skyldur um hóf-
samlega nýtingu og vilja til sam-
ráðs á þeim sem veiðarnar stunda."
í raun þarf ekki að segja öllu
meira. Að ofan kemur fram megin-
rökstuðningurinn fyrir því að setja
veiðunum ákveðin takmörk. Við
áttum, og eigum enn, að standa
fast á rétti okkar, sem m.a. Al-
þjóðahafréttarsáttmálinn veitir
okkur, en gera það í samræmi við
þjóðréttarlegar skuldbindingar
sem okkur ber að virða. Það er
mitt mat að þannig hefði staða
okkar orðið sterkari, líklegra að
hagstæðir samningar næðust og
við óumdeilanlega staðið betur að
vígi gagnvart ásökunum um
óábyrgt framferði.
Betra er seint en aldrei segir
annað gamalt máltæki og á einnig
við hér þó þijú ár séu nokkuð lang-
ur tími til að ná áttum í ekki flókn-
ara máli.
Höfundur er þingmaður fyrir
Alþýðubandalagið og formaður
sjávarútvegsnefndar Alþingis.
ÞAÐ KOM mörg-
um á óvart í fyrir-
spurnatíma Alþingis í
sl. viku þegar um-
hverfisráðherra gerði
möguleika á bygg-
ingu magnesíumverk-
smiðju á Suðurnesj-
um tortryggilega og
sagði að ýmislegt
þyrfti að breytast til
að hún yrði að veru-
leika. Það sem átti að
breytast voru tölur
um C02-mengun frá
verksmiðjunni en
upplýsingar um hana
birtust í skjali á Al-
þingi fyrir 2 vikum.
Þær tölur sem fram komu um
C02-mengun af magnesíumverk-
smiðju voru gripnar af hálfu ráðu-
neytisins úr bráðabirgðayfirliti um
þessa fyrirhuguðu verksmiðju
tæplega 2 ára gömlu og síðan
notaðar af hálfu Hjörleifs Gutt-
ormssonar til fyrirspurnar. Ráð-
herranum voru afhentar nýjar
áætlanir um mengunarvarnir
nokkru áður en hann svaraði um-
ræddri fyrirspurn og honum því í
lófa lagið að vitna til nýrra stað-
reynda frekar en láta sem þær
væru ekki til. Staðreyndin er sú
að í dag er verið að tala um 155
þús. tonn af C02 á ári út í and-
rúmsloftið í stað 2,5 milljóna tonna
þrátt fyrir 100% meiri framleiðslu,
þ.e. 50.000 tonna ársframleiðslu.
Þetta mun takast vegna þeirra
áætlana magnesíummanna að þvo
gróðurhúsalofttegundina C02
tvisvar í gegnum vothreinsibúnað
og að rafmagn verði notað í stað
olíu við framleiðsluna eins og kost-
ur er. Þetta þýðir til samanburðar
um 60% minni mengun en vegna
50.000 tonna stækkunar sem fyr-
irhuguð er hjá Járnblendiverk-
smiðjunni. Þessar
upplýsingar lágu allar
fyrir hjá umhverfis-
ráðherra þegar hann
svaraði fyrirspurninni
en samt sá hann
ástæðu til að varpa
skugga yfir þessa
verksmiðju, sem Suð-
urnesjamenn líta á
sem stærsta og mikil-
vægasta einstaka
verkefni svæðisins í
áratugi. Þessi verk-
smiðja getur skipt
sköpum fyrir atvinnu-
lífið hér á erfiðum tím-
um og þegar góður
kostur, sem sameinar
góðar mengunarvarnir, umhverfí-
sval og atvinnumöguleika er í boði,
þá er ábyrgðarleysi að reyna að
koma fæti fyrir slíkt.
Ég tel í ljósi þess sem
fram hefur komið, segir
Kristján Pálsson,
nauðsynlegt að endur-
skoða starfshætti Holl-
ustuverndar.
Hvalfjörður er viðkvæmt
landbúnaðarhérað
Það verður að segjast eins og
er að í stóriðjumálum hafa verið
gerð ýmis mistök. Er þar
skemmst að minnast mótmæla
Kjósveija sem hafa fullyrt að
Járnblendiverksmiðjan á Grund-
artanga spúi svörtum reyknum í
tíma og ótíma yfir Hvalfjörðinn.
Það hefur komið í ljós að þessi
gagnrýni þeirra Kjósveija hefur
verið hárrétt, verksmiðjan hefur
Einhliða kvóti
í Smugunni -
þremur árum
of seint
Steingrímur J.
Sigfússon
Magnesíum-
verksmiðja og
Suðurnesin
Kristján
Pálsson
PCI lím og fuguefiii

»!
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sími 567 4844
ALHLIÐATOLVUKERFl
BÓKHALOSHUGBÚNAÐUR
fyr/r WINDOWS
Sjáðu nýjan frábæran
hugbúnað:
gl KERFISÞRÓUN HF.
Fákafeni 11 - Sími 568 8055
www.treknet.is/throun
Vísitalan og verðtrygging
NÝLEG bandarísk skýrsla um út-
reikning á vísitölu neysluverðs hefur
vakið okkur til umhugsunar um hlut-
verk og gildi verðtryggingar hér á
landi. í skýrslunni, sem var unnin fyr-
ir fjárlaganefnd öldungadeildarinnar
af nefnd undir formennsku Michaels
Boskins prófessors við Stanford há-
skóla, er komist að þeirri niðurstöðu
að neysluverðsvísitalan (e. consumer
price index) hafí ofmetið verðbólguna
um 1,1% á ári undanfarin ár.
Boskin-nefndin bendir m.a. á eft-
irtalin atriði máli sínu til stuðnings:
• Vísitalan mælir verðbreytingar á
sömu vörum og þjónustu frá einu
tímabili til annars, en nær ekki að
mæla mikilvægar breytingar á inn-
kaupahegðun neytenda. Ef t.d. app-
elsínur hækka í verði kaupa neytend-
ur frekar epli og sala á appelsínum
dregst saman, ef innbundnar bækur
hækka í verði kaupa nejitendur papp-
írskiljur.
Rutland þéttir,
bætir og kætir
þegar að þakið
fer að leka
Rutland er einn helsti
framleiðandi
þakviðgerðarefna í
Bandaríkjunum
Veldu rétta efnið - veldu Rutland!
pp
&CO
fc». ÞORGRÍMSSON &CO
ARMÚU 29 • PÓSTHÓLF B360 • 128 REYKJAVlK
SÍMI553 8640 1 568 6100
Jens Pétur
K.Jensen
Sigríður
Finsen
• Breytingar í smásöluverslun.
Bandaríkjamenn versla nú mun
meira en áður (líkt og íslendingar)
í afsláttarverslunum, þetta þýðir að
stærri hluti innkaupanna fer fram á
lægra verði en áður.
• Það sem vegur þó þyngst í þessu,
er það að vísitalan vanmetur áhrif
tækniframfara, aukinna vörugæða
og tilkomu nýrra vara á markaðinn.
Þótt sama vara sé seld á hærra verði
en áður, er hún nú margfalt öflugri
og endingarbetri og bilar minna.
Aukin gæði leiða til hækkunar á vís-
tölunni, en neytandinn er samt sem
áður betur settur.
Boskin-nefndin leggur áherslu á
að vísitölunni verði breytt þannig að
í staðinn fyrir að mæla verðbreyting-
ar á ákveðnum vörum, verði reynt
að reikna með breyting-
um á kauphegðun
venjulegs heimilis frá
degi til dags. Þetta er
reyndar hægara sagt en
gert og krefst nýrra
vinnuaðferða. Ef af
breytingum verður mun
það hafa víðtæk áhrif á
efnahagslífið. Ef verð-
bólgan er í raun minni
en útreikningar sýna,
mun hagvöxtur reiknast
hæni en áður vegna
skekkjunnar. Vísitalan
er nefnilega víða notuð
til að leiðrétta áhrif
verðbólgu eða verð-
tryggja ákveðna þætti.
Skattkerfið tekur tillit
verðbólgu og velferðargreiðslur
ýmiss konar eru vísitölutengdar.
Breyting á útreikningi vísitölunnar,
myndi því hafa áhrif á bandarísku
fjárlögin og minnka fjárlagahallann.
Boskin-skýrslan er því mikið til
umræðu vestanhafs um þessar
mundir. Alan Greenspan, formaður
stjórnar seðlabanka Bandaríkjanna,
kom inn á þessi mál á fundi með
fjárlaganefnd öldungadeildarinnar
þann 21. janúar sl. Hann tók undir
efni skýrslunnar en minnti jafnframt
á að þessi áhrif á mælingu verðbólgu
væru ekki allar til hækkunar. Rann-
sóknir sérfræðinga bandaríska seðla-
bankans, þar sem litið er á tengsl
birtra verða, framleiðslu og fram-
leiðni, renna stoðum undir þá skoðun
að verðbólgan sé ofmetin.
til
Verðtrygging í lánsvið-
skiptum einkaaðila,
segja þau Sigríður Fin-
sen og Jens Pétur K.
Jensen, er óvíða jafn-
mikii og á íslandi.
Hér á landi er vísitala neysluverðs
notuð við útreikning verðtryggingar
á fjármagnsmarkaði. Hagstofan hef-
ur reiknað þessa vísitölu frá því mars
1995 og tók hún við af eldri vísitölu
framfærslukostnaðar. Núverandi út-
reikningur á vísitölu neysluverðs
byggist á neyslukönnun sem fram fór
árið 1990. Gerð var önnur neyslu-
könnun árið 1995, sem verður tekin
upp við vísitöluútreikninga síðar á
þessu ári. Verð á öllum vörum og
þjónustuliðum er kannað og safnað
tvo fyrstu virka daga hvers mánaðar.
„Ekki er tekið tillit til útsöluverðs,
en mark er tekið á tilboðsverði í öðr-
um verslunum en matvöruverslunum
ef það gildir lengur en einn mánuð“
(Hagtíðindi, des 1992, bls. 487).
Verðtrygging í lánsviðskiptum
einkaaðila er óvíða jafnmikil og á
íslandi. Vísitalan er einnig niikið
notuð við alls kyns útreikninga er
varðar hag einstaklinga og fyrir-
tækja. Hversu mikið eiga ábendingar
Boskin-skýrslunnar við hér á landi?
Höfundar eru hagfræðingar.