Morgunblaðið - 14.06.1997, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 1997 27
AÐSENDAR GREINAR
UMRÆÐURNAR
sem þegar hafa spunn-
ist í tilefni af niður-
stöðum TIMSS-rann-
sóknarinnar um
frammistöðu íslenskra
nemenda 3. og 4.
bekkjar í stærðfræði
og náttúrufræði sýna
víðtækan stuðning við
þá stefnu, sem fylgt
hefur verið á þessu
kjörtímabili, að í skóla-
kerfinu eigi að setja
fram skýr markmið og
kröfur. Nú virðist flest-
um ljóst að án skýrra
markmiða og aga næst
ekki viðunandi árang-
ur. Umræðurnar taka af allan vafa
um nauðsyn þess að áfram verði
unnið að gagngerri endurskoðun á
íslenska skólakerfmu. Rætur vand-
ans liggja víða og djúpt.
Ný menntastefna mótuð
Ný menntastefna var mótuð á
síðasta kjörtímabili. Á fyrri hluta
þess, sem nú er að líða, hefur nýjum
grunnskólalögum og framhalds-
skólalögum verið hrundið í fram-
kvæmd. Endurskoðun á aðalnám-
skrám grunn- og fram-
haldsskóla er vel á veg
komin og á að ljúka
fyrir haustið 1998.
Áðalnámskrár eru tæki
stjórnvalda til að bæta
skólastarf, menntun og
árangur nemenda með
óyggjandi hætti. Á
herðum menntamála-
ráðuneytisins hvílir nú
sú ábyrgð að leiða
þetta starf. Árangurs-
rik menntun hvílir á
skýrum markmiðum,
metnaðarfullum kröf-
um, ábyrgð þeirra sem
að skólamálum koma,
öflugu samstarfi heim-
ila og skóla, eftirliti með árangri í
skólastarfi, baráttuanda, hæfu
starfsfólki og vitund nemenda um
mikilvægi menntunar. Þegar fyrsti
hluti TIMSS-rannsóknarinnar var
birtur á liðnum vetri fóru fram
umræður um niðurstöðurnar á Al-
þingi hinn 3. desember 1996. Þá
röktu menn meðal annars upphaf
vandans til fyrri hluta áttunda ára-
tugarins. Athyglinni var jafnframt
sérstaklega beint að markmiðum
með skólastarfi, inntaki kennara-
menntunar, fagmennsku kennara,
lögverndun kennarastarfsins, meiri
námsaðgreiningu og námsgagna-
útgáfu.
Nýjungar í undirbúningi
Á undanförnum vikum og mán-
uðum hef ég sérstaklega beitt mér
fyrir átaki á eftirfarandi sviðum:
Viðbrögð vegna niður-
staðna TIMSS-rann-
sóknarinnar lýsa sam-
stöðu um nýja stefnu í
menntamálum, segir
Björn Bjarnason, sem
byggist á markmiðum,
aga og árangri.
í nýjum námskrám verður lögð
mikil áhersla á skýr og mælanleg
námsmarkmið. Kröfur til nemenda
á ýmsum stigum náms skulu vera
ótvíræðar. Skýr markmið auðvelda
nemendum að skipuleggja nám sitt
og kennurum að skipuleggja
kennslu sína og námsmat. í sumar
munu vinnuhópar skila tillögum um
námskrárstefnu í einstökum náms-
greinum, þ.á m. í stærðfræði og
raungreinum, þar sem fram verða
settar þær námskröfur sem talið
er eðlilegt að gera til nemenda við
námslok sem og á tilteknum áföng-
um í námi þeirra.
í tengslum við endurskoðun að-
alnámskráa hefur verið ákveðið að
auka kennslu í stærðfræði og raun-
greinum í grunnskólum. Á fram-
haldsskólastigi er verið að skoða
innihald námsbrauta með það að
leiðarljósi að gera námið bæði
markvissara og heilsteyptara.
í mótun er mats- og eftirlits-
kerfi, á grundvelli grunn- og fram-
haldsskólalaga, sem eykur faglegt
aðhald að skólastarfi. Aðgangur
almennings að upplýsingum um
árangur skólastarfs hefur nú þegar
verið aukinn og á næstu árum inn-
leiða grunn- og framhaldsskólar
altæk sjálfsmatskerfi. Ráðuneytið
stendur fýrir reglubundnum úttekt-
um á skólastarfi til að tryggja lág-
marksgæði í kennslu og rekstri
skóla og hefur þegar gefið út við-
miðanir um sjálfsmat skóla.
Kennaramenntunarstofnanir
verða með róttækum hætti að huga
innra starfi sínu og fagbundnum
markmiðum þess náms sem þær
veita. Unnið er að úttekt á kennara-
menntun í landinu með þátttöku
erlendra aðila og er niðurstaðna að
vænta snemma á næsta ári. Kenn-
aramenntunarstofnunum hefur í ár
verið veittur styrkur til að bjóða
stærðfræðikennurum upp á endur-
menntun á sínu sviði. Með frum-
varpi til laga um Kennara- og upp-
eldisháskóla er lagður grunnur að
öflugri stofnun á þessu sviði. Þá
má geta þess að helmingur af ráð-
stöfunarfé Þróunarsjóðs grunn-
skóla í ár rann til verkefna á sviði
náttúrufræði og stærðfræði.
Á vordögum var lagt fram á Al-
þingi stjórnarfrumvarp um breyt-
ingpi á lögverndun kennarastarfs-
ins, sem gerir ráð fýrir að auðveld-
ara verði að ráða fólk með sér-
menntun til starfa í skólum, einkum
framhaldsskólum.
Forsendur fyrir árangri
Ljóst er að námsefni í stærð-
fræði svarar ekki eðlilegum kröfum
og ástæða er til að efast um rétt-
mæti þeirrar stefnu og hugmynda-
fræði, sem fylgt var við gerð þess.
í þessu mati felst krafa um róttæka
breytingu, bæði að því er varðar
námskrá, námsefni og kennslu-
hætti. Birting niðurstöðu TIMSS
rannsóknarinnar er í samræmi við
þá stefnu, sem ég hef lagt til grund-
vallar í störfum menntamálaráðu-
neytisins, að upplýsingum sé miðlað
um árangur í skólastarfi og þannig
stuðlað að málefnalegum umræðum
um alla þætti menntamála. Á þann
hátt er best að skapa forsendur
fyrir því að íslendingar standi jafn-
fætis öðrum á öllum sviðum
fræðslumála.
Höfundur er
menntamálaráðherra.
Samstaða um
nauðsyn breytinga
Björn
Bjarnason
Bolir vegna baráttu gegn
bij óstakrabbameini
KRABBAMEINS-
FÉLAG íslands hóf
sérstakt átak í barátt-
unni gegn bijósta-
krabbameini í apríl sl.
Átakið mun stánda út
þetta ár og eru seldir
sérmerktir stutterma-
bolir til ágóða fyrir
baráttuna gegn þessu
algengasta krabba-
meini meðal íslenskra
kvenna. Helstu mark-
mið átaksins eru ann-
ars vegar að hvetja
konur til að vera vak-
andi fyrir breytingum
sem kunna að verða á
brjóstum þeirra og
mæta reglulega í bijóstamynda-
töku. Hins vegar að afla fjár til
íslenskra rannsókna á bijósta-
krabbameini sem þegar hafa sýnt
merkar niðurstöður og til fræðslu
um sjúkdóminn.
b « >■ a s r
***
Tólfta hver kona
Á hveiju ári greinast um 115
konur á íslandi með bijóstakrabba-
mein og lætur nærri að tólfta hver
kona fái þennan sjúkdóm. Árlega
deyja um 40 konur af völdum
bijóstakrabbameins og er þetta
næstskæðasta krabbamein kvenna
á eftir lungnakrabbameini. Undan-
farna áratugi hefur nýjum tilfellum
fjölgað nokkuð en dauðsföll eru lít-
ið fleiri en áður. Þó að áiitið sé að
þeim konum sem eiga náinn ætt-
ingja sem fengið hefur
bijóstakrabbamein sé
hættara við að fá sama
sjúkdóm, skýrir ætt-
gengi ekki nema lítinn
hluta allra bijósta-
krabbameina. Orsakir
sjúkdómsins eru enn
óþekktar og því er ekki
unnt að koma í veg
fyrir hann. Hins vegar
er hægt að greina
meinið strax á byijun-
arstigi og það getur
skipt verulegu máli
fyrir batahorfur. Þess
Guðrún vegna er mikilvægt að
Agnarsdóttir konur séu vakandi fyrir
breytingum sem kunna
að verða á bijóstum þeirra. Einnig
að þær mæti reglulega í bijósta-
skoðun sem Krabbameinsfélagið
býður öllum konum á tveggja ára
fresti á aldrinum frá 40-69 ára.
Ein öruggasta leiðin til þess að
finna sjúkdóma í bijóstum meðan
þeir eru á byijunarstigi er að fara
reglulega í bijóstamyndatöku.
Rannsóknir sýna að fækka má
dauðsföllum af völdum bijósta-
krabbameins um 20-30% með
reglulegum bijóstamyndatökum.
Ekki einkamál kvenna
Bijóstakrabbamein er ekki
einkamál kvenna - það varðar okk-
ur öll - maka, börn, systkini, for-
eldra, aðra ættingja og vini þeirra
kvenna sem fá þennan sjúkdóm.
Krabbameinsfélagið hefur svo
sannarlega fundið að þetta eru orð
að sönnu því að allir sem hafa kom-
ið nálægt undirbúningi þessa átaks
hafa með einum eða öðrum hætti
lagt því lið, gefið vinnu sína eða
dregið úr kostnaði félagsins við að
hleypa átakinu af stokkunum.
Helsti styrktaraðili þessa verkefnis
er Nivea Visage.
Allur ágóði af sölu bolanna renn-
ur til Krabbameinsfélagsins og
verður varið til rannsókna á brjósta-
krabbameini og til fræðslu um sjúk-
dóminn. Bolirnir kosta 1.000 krónur
og eru þeir til sölu í meira en þijá-
Ein öruggasta leiðin til
þess að fínna sjúkdóma
í bijóstum meðan þeir
eru á byijunarstiffl er
að fara reglulega í
brjóstamyndatöku,
segir Guðrún Agnars-
dóttir. Rannsóknir
sýna að fækka má
dauðsföllum af völdum
bij óstakrabbameins
um 20-30% með
reglulegum
bijóstamyndatökum.
tíu tískuvöruverslunum víða um
land og hjá Krabbameinsfélaginu.
Verslanirnar taka enga þóknun fyr-
ir sölu sína og hafa þegar verið
seldir á annað þúsund bolir. Þessir
bolir eru með svipuðu sniði og var
í því átaki sem samtök bandarískra
tískuhönnuða hófu 1994 og veittu
samtökin Krabbameinsfélaginu
góðfúslegt leyfi til að nota merki
sitt á íslensku bolina. Hliðstætt átak
gegn bijóstakrabbameini hefur svo
verið í Árgentínu, Brasilíu og Bret-
landi.
Góðar undirtektir
í tengslum við átakið hefur
Krabbameinsfélagið gefíð út nýjan
fræðslubækling sem nefnist „Berð
þú heilsu þína fyrir bijósti". Verður
honum dreift þar sem bolirnir verða
seldir og einnig víðar. Ýmsar upp-
lýsingar um bijóstakrabbamein og
baráttuna gegn því hafa ennfremur
verið settar á veraldarvefinn
(http://www.krabb.is/bijost).
Margar ungar konur hafa aðstoð-
að félagið við að augiýsa þetta verk-
efni. Þó að þetta sé yfirleitt ekki
sjúkdómur ungra kvenna sýna þær
gott fordæmi því að segja má að
ekki sé ráð nema í tíma sé tekið.
Ungar konur þurfa að venjast því
að huga að eigin heilsu með þessum
hætti.
Um leið og Krabbameinsfélagið
þakkar öllum þeim sem lagt hafa
þessu brýna málefni lið og fagnar
þeim góðu undirtektum sem átakið
gegn bijóstakrabbameini hefur
þegar fengið, hvetur það fólk á öll-
um aldri til að kaupa boli og sýna
þannig í verki vilja til að leggja sitt
af mörkum til baráttunnar gegn
bijóstakrabbameini.
Höfundur er forstjóri
Krabbameinsfélags Islands.
Gróðurvinin
er í Mörkinni
• Harðgerðar, stórar og fallegar
plöntur eru aðalsmerki okkar.
Þið fáið vel ræktuð lauftré
skrautrunna og barrtré
í miklu úrvali.
• Ráðleggjum um plöntuval.
Opnunartímar:
Virka daga kl. 9-21
Um helgarkl. 9-18
GROÐRARS TOÐIN
STJÖRNUfíRÓF 18, SÍM1581 4288, FAX 581 2228
Tré og runnar
Lauftré • Skrautrunnar • Barrtré
Sendum plöntur hvert á land sem er.
Nýr ítarlegur plöntulisti kominn
Til eru þrjú veggspjöld
með myndum og upplýsingum
um skrautrunna, lauftré
og barrtré
oMoii^
Sækið sumarið til okkar