Morgunblaðið - 18.09.1997, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1997 11
Álit prófessora í læknadeild Háskóla íslands á skýrslu um sameiningu sjúkrahúsa
Öflugt háskólasjúkra-
hús gúður kostur
_____Sameining Landspítalans og_
Sjúkrahúss Reykjavíkur og fjögurra
annarra sjúkrahúsa þykir góður kostur
í svokallaðri VSÓ-skýrslu heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytis. I framtíðarsýn
skýrslunnar er í framhaldi sameiningarinnar
boðað eitt og fullkomið háskólasjúkrahús
á íslandi. Guðrún Guðlaugsdóttir
ræddi við prófessora við læknadeild Háskóla
-j
Islands um þessa framtíðarsýn og fleira
úr umræddri skýrslu.
I SKIPULAGSATHUGUN sjúkrahúsanna í
Reykjavík og nágrenni sem heilbrigðis- og
tryggingaráðuneyti lét VSO ráðgjöf gera í
samvinnu við Ernst & Young kemur fram sú
framtíðarsýn að á íslandi verði, eftir samein-
ingu Landspítala og Sjúkrahúss Reykjavíkur
ásamt fjórum smærri sjúkrahúsum í nágrenni
Reykjavíkur, komið á fót öflugu háskólasjúkra-
húsi.
Ýmsir læknar létu í samtölum við Morg-
unblaðið fyrir skömmu í ljós þá skoðun að
fyrir kennslu í læknadeild væri allvel séð með
því skipulagi sem nú ríkir, en kennslan fer
fram á Landspítala, Sjúkrahúsi Reykjavíkur
og fleiri stofnunum. Þeir prófessorar við lækna-
deild sem Morgunblaðið leitaði álits hjá, segja
hins vegar að eitt öflugt háskólasjúkrahús virð-
ist betri kostur en sú skipan sem nú ríkir, en
eru sammála um að því takmarki verði ekki
náð nema að kosta til þess talsverðu fé.
Þeir telja að slíkt framtíðar háskólasjúkra-
hús sé ekki síst góður kostur út frá faglegum
forsendum og eru þeirrar skoðunar að stefna
beri að þessu markmiði eða auka sem mest
samvinnu og samhæfingu sjúkrahúsanna.
Sjálfa skýrsluna telja þeir þó í mörgum atriðum
gallaða.
Þórður Harðarson
Framtíðar-
sýnin góð,
sparnaður
tálsýn
AÐ SÖGN Þórðar Harðarsonar
prófessors og yfírlæknis á lyflækn-
ingadeild Landspítalans hefur
skýrslan, sem heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið lét gera
og kölluð er manna á meðal VSÓ-
skýrslan, verið talsvert rædd meðal
kennara í læknadeild Háskóla ís-
lands.
„Ég held að óhætt sé að segja
að flestir fagna framtíðarsýninni
sem kemur fram í skýrslunni,"
sagði Þórður. „Þar er gert ráð fyr-
ir einu öflugu háskólasjúkrahúsi
sem hafi aðstöðu á tveimur stóru
sjúkrahúsunum en nái að einhveiju
leyti til hinna fjögurra smærri sem
ætlunin er að sameina. í þessu
hlýtur að felast það að ætlunin sé
að efla háskólastarfið sem einkum
er fólgið í kennslu og rannsóknum.
Það er auðveldara að samhæfa
kennslustarfið og rannsóknarstarf-
ið með nánara samstarfi eða sam-
einingu. Það er þó ekki þar með
sagt að illa sé staðið að kennsl-
unni núna en ég tel samt sem áður
að á þessu sviði sé um nokkur
sóknarfæri að ræða.
Það hlýtur að felast í skýrslunni
líka að ætlunin sé að efla rann-
sóknarstarf einnig. Nú þegar er
fyrir hendi talsvert öflugt rann-
sóknarstarf, sérstaklega á Land-
spítalanum og einnig á nokkrum
sviðum á Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
Þær rannsóknir sem unnið hefur
verið að undanfarin ár hafa verið
mikilvægar en takmarkast mjög
af fjármunum, verkefnin hafa haft
í för með sér fremur lítinn kostnað
yfirleitt vegna þess að íslenskir
rannsóknarsjóðir eru veikburða,
það er helst nú á allra síðasta ári
að menn hafa getað sótt með krafti
inn í Evrópusamstarfið. Ef skýrslu-
höfundar eru að leggja til að auk-
in fjárframlög komi til rannsókna
í læknisfræði á sjúkrahúsunum,
þá hljótum við að fagna því.
Þriðja höfuðstoð háskólasjúkra-
hússins er þjónusta við sjúklinga.
Það mætti ætla að unnt væri með
aukinni samhæfingu í starfi
sjúkrahúsanna að fá fram meiri
verkaskiptingu og meiri samhæf-
ingu sem leiddi til betri þjónustu
við sjúklinga og aðstandendur
þeirra. í heild er sú framtíðarsýn
sem birtist í skýrslunni mér að
skapi.“
Sparnaður byggður á sandi
Þórður sagðist á hinn bóginn
hafa ýmislegt við skýrsluna að
athuga, eins og flestir sem um
hana hefðu fjallað.
„Það sem ég hef einkum við
vinnubrögð skýrsluhöfunda að at-
huga er þrennt. í fyrsta lagi er sú
niðurstaða að unnt sé að spara 520
störf á sjúkrahúsunum byggð á
sandi. Hún grundvallast á útreikn-
ingum á aflcöstum sem eru ónot-
hæfir vegna þess t.d. að allar út-
skriftir sjúklingar eru lagðar að
jöfnu sem grunneining. Það gefur
augaleið að þjónusta við sjúkling
sem þarf á hjartaskurðaðgerð að
halda er mjög frábrugðin þjónustu
við sjúkling sem þarf á hálskirtla-
töku að halda. í skýrslunni er þetta
hins vegar nánast lagt að jöfnu.
í öðru lagi tel ég óhugsandi að
hafa bráðamóttöku sjúkrahúsanna
á einum stað, við á Landspítalanum
höfum 50 ára reynslu af að hafa
ekki bráðamóttöku og það er hjól-
far sem við vildum ekki fara aftur
ofan í. Það er óframkvæmanlegt
að staðsetja alla bráðamóttöku og
bráðaþjónustu á öðrum hvorum
spítalanna. Hvorugt sjúkrahúsið
hefur bolmagn til þess.
í þriðja lagi kemur ekki fram
að því fylgi neinn kostnaður eða
aðgerðir að koma á öflugu háskóla-
sjúkrahúsi og það er auðvitað mjög
villandi. Það myndi vera dýrt að
koma á öflugu háskólasjúkrahúsi,
til þess þyrftu að koma aukin fram-
Þórður Einar Jónas
Harðarson Stefánsson Magnússon
lög til kennslu og rannsókna og
vafalaust byggingaframkvæmdir
ef háskólasjúkrahúsið á að verða
meira ein orðin tóm. Ég held að
röksemdir fyrir sameiningu sjúkra-
húsanna séu fyrst og fremst fag-
legar en það sé tálsýn að af því
muni hljótast mikill fjárhagslegur
sparnaður."
Einar Stefánsson
Skýrslan
mótar rétta
megin-
stefnu
„ÍSLENSKU spítalarnir eru minni
en háskólaspítalar í öðrum löndum.
í nágrannalöndum okkar leggja
menn mikla áherslu á að skipu-
leggja og efla þessar stofnanir, t.d.
í Þrándheimi, þar sem er háskóla-
spítali sem þjónar 250 þúsund
manns, svo og í Ósló og Kaup-
mannahöfn. Þar skilja menn nauð-
syn öflugs háskólasjúkrahúss sem
er grundvöllur heilbrigðisþjónustu
hvers lands og endurnýjar í sífellu
þann þekkingargrunn sem öll heil-
brigðisþjónusta byggist á,“ sagði
Einar Stefánsson prófessor og for-
seti læknadeildar.
„Einstakar starfseiningar spítal-
anna hér þurfa að stækka og eflast
til þess að geta sinnt hlutverki sínu
í þjónustu, öflun og miðlun þekking-
ar. Stærri einingar leyfa meiri sér-
hæfingu. Þetta er að mörgu leyti
sambærilegt við sjávarútvegsfyrir-
tækin sem hafa verið að samein-
ast, bæði til þess að styrkja fyrir-
tækin almennt og leyfa sérhæfðan
og samfelldan rekstur einstakra
eininga, t.d. að setja upp heilstæða
rekstrareiningu í karfa, aðra í upp-
sjávarfískum o.s.frv. Sameining
hefur farið fram í öldrunarþjónustu
sem hefur verið búin aðstaða að
mestu leyti á Landakoti. Þar áætla
menn að spara í rekstrarkostnaði
150 millj. kr. á ári. Þess utan hafa
þeir aukið sérhæfingu t.d. komið á
nýrri deild fyrir heilabilaða einstakl-
inga og móttöku fýrir slíka sjúkl-
inga. Aður urðu allir læknar og
hjúkrunarfræðingar að vera „allir
í öllu“, en núna er möguleg sérhæf-
ing sem bætir þjónustu og eflir
þróun, gerir þeim til að mynda bet-
ur mögulegt að fylgjast með hvað
er að gerast á tilteknu sviði, t.d. í
heilabilun. Þeir gátu líka sameinast
um eitt bókasafn í stað tveggja,
og eru fræðslu- og þróunarmiðstöð
fyrir öldrunarþjónustu á landinu en
fýrir sameiningu hafði hvorug ein-
ingin burði til að standa undir slíkri
sérhæfíngu, heldur urðu þær að
dreifa kröftunum.
Tvískipt þjónusta veikir báðar
einingarnar, ekki er hægt að skapa
þá sérhæfingu sem eðlileg er talin
í nágrannalöndum. Gæði þjónustu,
þróun, rannsóknir og kennsla
verða veikari en ella. Flutningur
sjúklinga milli spítala eftir vakt-
dögum er óhagkvæmur og stund-
um hættulegur. Möguleikar á
skipulögðum viðbragðshópum, t.d.
stórslysateymi, heilabóðfallsteymi
o.fl. verða minni en ella.“
Meginstefnan rétt
Einar sagðist líta svo á að
áfangaskýrsla VSÓ mótaði rétta
meginstefnu, þá að stefna að því
að koma á fullkomnum háskólasp-
ítala á íslandi. „Um leið ættu menn
að gera sér grein fyrir að mark-
mið slíkrar stofnunar er fyrst og
fremst að efla og viðhalda gæðum
heilbrigðisþjónustu og skapa henni
þann þekkingargrundvöll sem hún
þarf á hveijum tíma. Hugmyndir
um háskólaspítala má hins vegar
ekki nota sem skálkaskjól fyrir enn
frekari niðurskurði á fjárframlög-
um til heilbrigðismála.“
Jónas Magnússon
Sameining
ólíkleg en
faglega
nauðsynleg
„AÐ MÍNU mati er sameining
sjúkrahúsanna og háskólasjúkra-
hús tvær spurningar. Ég hlýt að
fagna hugmyndum um eflingu
háskólasjúkrahúss en háskólinn
hefur átt undir högg að sækja og
menntamál yfirleitt, þannig að mér
finnst jákvætt að efla háskólann,"
sagði Jónas Magnússon, prófessor
Skurðdeildar Landspítalans.
„Sameining spítalanna er nátt-
úrlega jákvæð ef þjónustan batn-
ar. En mun hún gera það? Ég er
a.m.k. viss um að hægt er að
bæta þjónustuna í þeim greinum
sem eru undir minni stjórn, það
er skurðlækningar í víðum skiln-
ingi. Ég held að deildirnar yrðu
stærri og hver deild fengi fleiri
tækifæri til að spreyta sig á sér-
hæfðum verkefnum.
Að undanförnu hefur þróunin
orðið þannig í skurðlækningum að
verkefnin verða æ sérhæfðari og
hver læknir er með mjög þröngt
sérsvið - en þannig batnar þjón-
ustan við sjúklingana. Nú er svo
komið að við eigum í erfiðleikum
með vaktir og mönnun í sérgrein-
um nema að stóru spítalarnir leggi
saman. Það kemur fram í skýrsl-
unni og vitnað er í því sambandi
til Kvinnsland Report, að því fleiri
verkefni sem sérhver deild fær, því
líklegra er að verkin verði vel af
' hendi leyst. Þetta má kalla „golf-
sjónarmiðið“, þ.e. þeir sem spila
mest golf eru bestir í greininni.
í mínum huga og mínum fögum
virðist nánast nauðsyn á faglegri
sameiningu til þess að bjóða fólki
upp á bestu þjónustu. Ekki má
gleyma því að allt snýst þetta um
að veita sjúklingum sem besta fag-
lega þjónustu. Og hinn eini sanni
sparnaður er að gera hvern hlut
vel, ekki ódýrt. Allar rannsóknir á
íslandi í greinum sem eru bútaðar
niður í litlar þjónustueiningar
verða hvorki fugl né fiskur, betra
er að hafa alla þjónustueininguna
undir einni stjóm. Hópur fagfólks-
ins verður að vera sameinaður um
þjónustuna.
Ef sameina á Landspítalann og
Sjúkrahús Reykjavíkur, sem ekki
virðist líklegt miðað við undirtektir
lækna á Sjúkrahúsi Reykjavíkur,
gerist það ekki nema byggður verði
nýr spítali sem hýsir þessa starf-
semi alla, það er dýrt en verður
að gera og ákvörðunin þarf að
liggja fyrir sem fyrst.“