Morgunblaðið - 18.09.1997, Qupperneq 24

fJrJíTV'íTrr<Trrrc
o r c
24 FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Ljósfræðilegt
ferðalag
CLARE Langan; Ferli, Bláa lónið, 1997.
EGILL Ólafur Strange; Leikföng.
MYNPLIST
Ilafnarborg
LJÓSMYNDIR
CLARELANGAN
Opið alla daga frá kl. 12-18. Lokað
þriðjudaga. Til 22. september. Að-
gangur 100 kr.
ÍRSKA myndlistarkonan Clara
Langan á að baki giska óvenjuleg-
an námsferil. Eftir próf í högg-
myndadeild við listaháskólann í
Dublin 1989 hóf hún nám í kvik-
myndagerð og lauk prófi frá New
York háskóla 1993.
Listakonan virðist þó frekar
vinna í ljósmyndatækni en hreyfi-
myndum, þótt svo myndir hennar
virki óneitanlega hreyfðar, en það
hefur nokkuð færst í vöxt að ljós-
myndir í yfirstærðum séu settar
úr fókus. Og yfirstærðir má rétti-
lega nefna ljósmyndimar, því þrátt
fyrir að ekki séu nema 9 myndir
á sýningunni fylla þær aðalsal
Hafnarborgar á þann veg að fleiri
hefðu þær helst ekki mátt vera.
Annað mál er að salurinn virðist
ekki hentugur rammi utan um
þær, þar sem einhver tómleika-
bragur er yfir aðkomunni. Hins
vegar hverfur hann eftir að rýnt
hefur verið i myndimar um stund
og hver og ein nær að skila sér
til sjóntauganna.
Það er svo borðleggjandi að
kvikmyndir eru útgangspunktur
þessarar sérstæðu tækni, en
myndirnar eru teknar gegnum
handgerðan filter. Jafnframt mik-
ið rétt, að sumir hlutar myndanna
leiða hugann á stundum frekar
að abstrakt málverki en ljósmynd,
þótt skoðandinn sé vel meðvitaður
um að hér sé ljósopið að verki.
Titlar myndanna em hinar furðu-
legustu talnaraðir, vísa frekar til
tækninnar en myndefnanna, sem
eru þó skýrt afmörkuð. Þannig er
mynd nr. 3 líkust næturljóði í hin-
Sólarsaga
á lands-
bygg'ðinni
Skógum. Morgunblaðið.
LEIKFÉLAGIÐ 10 fingur
hefur lagt upp í leikför um
landið með sýninguna Sólar-
söguna. Sólarsaga, sem er
skuggaleiksýning og ætluð
fyrir börn, er fléttuð úr þjóð-
sögum úr mörgum löndum.
Hún gerist fyrir löngu er sólin
var fögur og feit, hnöttótt og
heit og einstaklega hlátur-
mild. A annarri plánetu býr
Hnetukonungurinn ásamt
spilltri dóttur sinni Plágu litlu.
A afmæli hennar gefur
Hnetukonungurinn henni só-
lina og er þá illa komið fyrir
mönnum og dýrum jarðarinn-
ar, sem fara að krókna úr
kulda. Hefst nú spennandi
leiðangur með hjálp áhorf-
enda til að ná sólinni og koma
henni aftur á sinn stað.
Leikstjóri er Helga Braga
Jónsdóttir og verður Sólar-
saga sýnd í dag í Brúarár-
skóla á morgun kl. 10.30,
Fellaskóla 18. september kl.
14.10, Grunnskólanum í Þor-
lákshöfn 19. september kl. 11,
Hafralækjarskóla 22. septem-
ber kl. 15 og Félagsheimilinu
Breiðumýri 22. september kl.
18. í vikunni 23.-26. septem-
ber verða 10 fíngur svo á
Norð-Vesturlandi.
um mjúka bláma sínum og and-
stæða hennar við hliðina (4) eins
og ástaróður til náttúrunnar og
birtumagnanna, mettuð lífsgleði
og samræmdum litum grómagna
jarðar. En hér er vel að merkja
öðru fremur um að ræða að skila
tilfinningunni fyrir birtunni á
hveijum stað.
Myndferlinu skiptir Langan yfir-
leitt í tvo eða þijá hluta eins og
til að undirstrika hreyfínguna í
því, og ná myndbreytingamar iðu-
lega að magna ferlið upp, einkum
í náttúrustemmunni nr. 4, sem má
telja hámark sýningarinnar.
Hagleikur
Sverrlssalur
LISTMUNIR
EGILL ÓLAFUR
STRANGE
í TILEFNI 70 ára afmælis
Egils Ólafs Strange módelsmiðs
er mikill fjöldi muna sem hann
hefur unnið að og mótað á langri
starfsævi til sýnis í Sverrissal.
Langmest ber á munum sem
skornir eru út við hin ýmsu tæki-
færi og bera mikilli verkmennt og
upprunalegum hagleik vitni. Það
sem rýninum þykir meira um vert,
er að hagleiksmaðurinn virðist
einnig hafa hönnunartilfinningu
til að bera, sem kemur einkum
fram í leikföngum þeim sem til
sýnis eru og hann smíðaði handa
börnum sínum, en Egill hefði
mátt fá tækifæri til að gera stór-
um meira af. Það er einmitt þetta
sem svo mjög hefur skort á landi
hér, sem er skilningur fyrir hönn-
un og listiðnaði, sem hefði getað
fært þjóðarbúinu mikinn ágóða ef
rétt hefði verið að málum staðið.
Það er mikill og dijúgur sómi að
hagleik og verkmennt, sem þó er
annað en skapandi hönnun og loks
KVIKMYNPIR
Iláskólabíð
BARA STELPA„KÚN EN
PIGE“ ★ ★ ★
Leikstjóri: Peter Schröder. Handrit:
Peter Bay og Jurgen Kastrup. Kvik-
myndatökustjóri: Dirk Bruel. Tónlist:
Jan Glæsel. Aðalhlutverk: Puk
Scharbau, Waage Sandö, Inge Sofíe
Skovbo, Sophie Engberg, Birte Neu-
mann, Amalie Dollerup, Kristian
Halken. Den Danske Filminstitute.
1995.
DANSKI rithöfundurinn Lise
Norgaard er með ástsælustu höf-
undum Danmerkur eftir að hafa
samið sjónvarpsþættina Matador
um húsbændur og hjú í litlu dönsku
bæjarsamfélagi fyrr á öldinni. Þætt-
imir hafa verið sýndir í ríkissjón-
varpinu í tvígang og notið mikilla
vinsælda enda eru þeir skemmtileg-
ir með afbrigðum, ljúflega húmo-
rískir á danska vísu, alþýðlegir, vel
leiknir og persónugalleríið litríkt.
Lise skrifaði endurminningabók
sína fyrir nokkrum árum og nefndi
Bara stelpu og sagði frá því um-
hverfi sem hún ólst upp í og var
að nokkm leyti kveikjan að Matad-
or. Og hún sagði frá því hversu
erfítt það var fyrir konur eins og
hana sjálfa að fara út á vinnumark-
aðinn þegar hlutverk kynjanna voru
skýrt afmörkuð, karlinn var fyrir-
vinnan og konan átti að sinna heim-
ilinu. Sagan hefur verið kvikmynd-
er völundarsmíði nokkuð sem ís-
lendingar gera sér ekki alveg
grein fyrir. En hvernig eiga þeir
að gera sér fulla grein fyrir hug-
takinu með hliðsjón af því að
menntakerfið gerir þessari hlið
fræðslu nánast engin skil, kannski
0,01% og að uppeldis- og kennslu-
fræði virðist mun mikilvægari allri
áþreifanlegri sannmenntun. Skilin
á milli þessara þátta eru mjög
skýr og hugtökin afmörkuð í lista-
sögunni. Sennilega er græna
hvelfingin í Dresden, þar sem verk
dverghaga eins og Johanns Se-
bastians Dinglingers og Balthas-
ars Permosers sér stað, hér helsta
uð af Peter Schröder og er nú
myndin sýnd í Háskólabíói, ótextuð
reyndar. Lise kom til landsins og
fylgdi myndinni úr hlaði með nokkr-
um orðum og sagðist heppin að lifa
það að sjá líf sitt í kvikmynd.
Myndin er næstum þrír tímar að
lengd og skiptist nokkurn veginn í
tvo hluta, æskuár Lise fyrir hlé og
eftir hlé ár hennar í hjónabandi og
baráttu við að sinna blaðamennsku
og heimilisstörfum á stríðsárunum
og eftir stríð. Fyrri hlutinn er miklu
mun bitastæðari og þar má sjá fyr-
irmyndir sumra persónanna í
Matador, einkanlega móður Lise,
sem minnir talsvert á bankastjóra-
frúna, barnfóstruna, sem minnir á
eldabuskuna hjartagóðu og sitthvað
annað. En í myndinni er einnig að
fínna það gamla, danska smábæjar-
samfélag sem Lise ijallar um í
Matador. Hún er af sterkefnaðri
borgaralegri íjölskyldu komin, sem
hefur ráð á þjónustuliði og barnfós-
tru og umgengst ekki mikið alþýð-
una. Og eins og í Matador gerir
Lise góðlátlegt grín að snobbinu og
hinum borgaralegu gildum, kröf-
unni um að konan sé á heimilinu
og sinni bömum og eiginmanni.
Allt er það gert með ljúfum dönsk-
um húmor, sem sýnir sig best í
samskiptum Lise við skoplegan föð-
ur sinn og móður, er bæði ríghalda
í gamlar hefðir.
Kannski að forvitnilegastar fyrir
okkur Islendinga séu senur úr hús-
mæðraskóla í Sórey, n.k. Grautó,
þar sem íslensk stúlka verður tákn
opinberunin.
Módelsmíðin vakti athygli og þá
einkum af Holdsveikraspítalanum
í Laugarnesi, sem er afar fín smíð.
Sjálf byggingin er svo auðvitað
undirstaða vinnubragðanna en hún
var merkilega reisuleg og bar fag-
urlega við útlínur sjónhringsins.
Hefðu seinni tíma húsameistarar
að ósekju mátt draga hér meira
dám af, skipulagsfræðingar raunar
enn frekar, einkum af Laugarnes-
inu öllu, en um það er farsælast
að hafa sem fæst orð.
En hér skal tekið ofan fyrir
hagleiksmanninum sjötuga.
Bragi Ásgeirsson
um þá stöðu sem kvenfólk bjó við
á þessum tíma og það líf sem Lise
vildi forðast. íslenska stúlkan er
send í skólann til þess að læra hús-
móðurstörfín en heima bíður eigin-
mannsefnið á meðan hún, mjög
gegn vilja sínum, menntar sig til
þess að sjá um hann einan og sér
enga leið útúr ráðahagnum nema
þá allra verstu. Svo hún verður enn
einn drykkfelldur, sorgmæddur ís-
lendingur og einstæðingur í Sórey
og syngur látlaust mjög viðeigandi
stef fyrir stúlku í hennar stöðu: Ein
ég sit og sauma, inni í litlu húsi.
Er ekki víst að danskir áhorfendur
nái kaldhæðninni.
Seinni hlutinn er síðri og þá er
frásögnin farin að teygjast nokkuð.
Leikstjórn Schröders, sem er ágæt-
ur fagmaður en lítt skapandi, verð-
ur ekki eins markviss. Myndin er
um konu sem ekki vill binda sig í
klafa fjölskyldu og eiginmanns
heldur gera fyrst og fremst það sem
hún vill en fær það ekki. Því stofn-
ar hún íjölskyldu og á börn en er
aldrei ánægð eða sátt. Þessu eru
ekki gerð nema yfirborðsleg skil;
ferð hennar til Þýskalands eftir
heimsstyijöldina er t.d. fullkomin
tímasóun.
Myndin er mestanpart vel leikin
og fyrir þá sem höfðu gaman af
Matador og bíða þess að þættirnir
verði sýndir i þriðja sinn í sjónvarp-
inu gæti myndin stytt biðina auk
þess sem hún er mjög upplýsandi
og skemmtileg.
Arnaldur Indriðason
Allende
snýr sér að
ástarlyfjum
Washington. Reuter.
KYNLÍF og matur er viðfangsefni
rithöfundarins Isabel Allende frá
Chile. Allende vinnur nú að upp-
skriftabók, sem ætlað er að örva
ástarlíf lesenda hennar.
Allende hefur sett saman kynlífs-
örvandi mataruppskriftir með hjálp
76 ára gamallar móður sinnar og
kemur bókin út á Spáni undir heit-
inu „Afródíta" í október.
„Bókin fjallar um kynlíf og mat,“
sagði Allende á fyrirlestri um „sög-
ur og drauma" í bókasafni Banda-
ríkjaþings á mánudag. „Þetta er í
raun vandamál karlmannsins. Kon-
ur hafa engan áhuga á ástarlyfjum,
sem eiga uppruna sinn í hinu við-
kvæma kynfæri karlmannsins. Því
hefur verið gefið nafn verkfæra og
vopna og jafnvel verið sagt hafa
yfírnáttúrulega krafta, en í raun
má koma því fyrir í sardínudós."
Allende, sem skrifaði „Hús and-
anna“, sagði að hún hefði skrifað
sig frá sársaukanum vegna dauða
dóttur sinnar í síðustu bók sinni,
„Paulu“, og hefði nú fundið inn-
blástur sinn og skopskyn að nýju.
Hún vinnur um þessar mundir
að sögulegri skáldsögu og er að
undirbúa handrit, sem byggt er á
sögusafninu „Eva Luna“, fyrir
Sundance-stofnunina.
------♦ ♦ ♦-----
Auður Guðríður St.
Hafsteinsdóttir Signrðardóttir
Fiðla og píanó
á Norðurlandi
vestra
AUÐUR Hafsteinsdóttir fíðluleikari
og Guðríður St. Sigurðardóttir
píanóleikari halda tónleika í Félags-
heimilinu á Hvammstanga í kvöld
kl. 21. Tónleikarnir eru á vegum
Tónlistarfélags V-Húnvetninga.
Laugardaginn 20. september
verða þær með tónleika á vegum
Tónlistarfélags Skagafjarðar í Mið-
garði í Varmahlíð og hefjast þeir
kl. 15.30.
Á efnisskránni eru 3 rómönsur
eftir Clöru Schumann, sónötur eftir
Claude Debussy og Édward Grieg
o g nokkur smálög eftir Fritz Kreisl-
er.
Báðar luku þær einleikaraprófí
frá Tónlistarskólanum í Reykjavík
á sínum tíma og hafa stundað fram-
haldsnám erlendis auk þess að hafa
sótt námskeið víða.
------♦ ♦ ♦-----
Dröfn á
veggnum
DRÖFN Guðmundsdóttir, mynd-
höggvari, sýnir fímm blá fjöll á
veggnum fyrir ofan stigann í Gall-
eríi Listakoti til 5. október. Verkin
eru lágmyndir úr gleri og stáli.
Dröfn útskrifaðist úr Myndlista-
og handíðaskóla íslands 1993. Hún
hefur unnið talsvert í gler frá því
hún útskrifaðist og hefur haldið
einkasýningar og tekið þátt í sam-
sýningum undanfarin ár.
Gallerí Listakot er opið mánu-
daga til föstudaga frá kl. 12-18
og laugardaga kl. 10-16 og langan
laugardag 10-17.
Konan sem skrifaði Matador