Morgunblaðið - 19.10.1997, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 19. OKTOBER 1997 B 11
ANTONIO býður nauti byrginn „hættulega sumarið" í Ronda 1959.
ANTONIO Ordónez (t.h.) og Örnólfur Árnason ræða saman.
Á GYOESCA-hátíðinni í Ronda 1974. Frá vinstri: „E1 Nino de la Capea“, „Paquirri" og Antonio Ordónez.
Búningar nautabananna eru gerðir eftir myndum Goya af nautaati fyrir tveimur öldum. Bleiku „kápurnar"
eru capotes. (Allar nautabanamyndir teknar af Miguel Martín).
súlnagöngum, hugfangnir af þessu
fagra og kynngimagnaða mann-
virki, en vita ekki að myndefnið
„frægasti torero heims“ er í skot-
færi við þá.
„Hér vildi Madonna fílma í fyrra
en þú lést það ekki eftir henni,“
segi ég og minni á deilu sem olli
fjaðrafoki í heimsfréttum. Don
Antonio vill sem minnst úr þessu
gera en segir einfaldlega að hann
og samstarfsmenn hans telji að
varðandi nautahringinn í Ronda
verði að draga skýr mörk hvað sé
alvarleg list og hvað ekki.
Háski og hugdirfska
Við göngum inn á skrifstofu
Dons Antonios sem er undir áhorf-
endasvæði nautahringsins, skammt
frá aðalinnganginum. Þetta er
stórt, gluggalaust herbergi með
einfóldum en virðulegum antíkhús-
gögnum og málverkum af nautaati
liðinna alda á veggjum. Tölvur,
faxtæki og annar tæknibúnaður
nútímans er geymdur hjá ritaran-
um í innra herberginu. Það er ekki
einu sinni sími á gljábónuðu eikar-
skrifborði forstjórans.
Madonna þessi hafí ekki Ordónes hefur >.Er þér sama þótt ég
getað sannfært þá um að h|0tið einstaka reyki?“ spyr hann og
áform hennar hæfðu þess- náðargjöf í kveikir sér í sígarettu
um stað.
„Undanfarin ár hafa
menn keppst um það hver
um annan þveran, bæði hér á Spáni
og í öðrum löndum, að heiðra þig á
alla lund,“ segi ég. „Mitterrand sló
þig til riddara frönsku heiðurfylk-
ingarinnar og nú fyrir rúmum
mánuði tókstu við úr hendi Juans
Carlosar konungs æðstu viður-
kenningu Listaakademíu Spánar.
Hvernig líkar þér að láta hossa þér
svona?“
„Mér þykir það gott eins og öll-
um,“ segir hann. „Viðurkenning
Listaakademíunnar er kærkomin,
ekki bara fyrir mig heldur fyrir
nautaatið, því að þetta er fyrsta op-
inbera viðurkenningin á því hér-
lendis að tauromaquia sé list-
grein.“
vöggugjöf
þegar ég hef náðarsam-
_________legast gefíð leyfi mitt.
Mér verður hugsað til
ljósmyndar í The Dangerous Sum-
mer af Antonio þar sem hann stillir
sér upp á góðri stundu með logandi
sígarettu svo að Hemingway geti
skotið hana úr munninum á honum,
sem betur fer með riffli, ekki
haglabyssu.
Hemingway lýsir Ordónez
þannig í Logrono 1959: „Ég fékk
næstum kökk í hálsinn þegar Ant-
onio byrjaði með capa. Hann starf-
aði hreinna, fallegar, hættulegar
og nær nautinu en nokkur getur
gert, og hann mat hættuna upp á
millimetra. Hann var í þetta skiptið
að fást við 500 kg þungan tarf, sem
renndi á hann með tvö lífshættuleg
vopn á höfðinu, og veifaði
skikkjunni fram og til baka sér við
mittisstað. Myndin sem hann bjó
til af líkömunum tveim, ásamt
hægri, leiðandi hreyfíngu „kápunn-
ar“ sem skildi þá að, var fegurri en
nokkur höggmynd sem ég hef séð.“
Ég spyr um vit Hemingways á
nautaati.
„Hann varð hugfanginn af
nautaati á unga aldri og bar gott
skyn á tækni þess og list,“ segir
hann. „Sama má segja um ýmsa
aðra útlendinga, til dæmis Eng-
lendinginn Rupert Belville sem var
með Ernesto í Logi-ono.“
Einn frægur aficionado, var fóst-
bróðir hans, Orson Welles. Aska
hans var samkvæmt fyrirmælum í
erfðaskrá flutt í leirkrukku austur
um haf og er varðveitt á búgarði
Antonios Ordonez í útjaðri Ronda.
Hemingway sagði um Antonio:
„Hann sameinar þrjá höfuðkosti
nautabanans: dirfsku, kunnáttu og
þokka í návist lífsháskans.“ Eg
minni á þessi ummæli fornvinar
hans og spyr hvaða hæfileika hann
telji mikilvægasta hjá nautabana."
„Það þarf náttúrlega að hafa
þetta sem Ernesto telur upp,“
svarar hann með bros á vör og
strákslegan glampa í augum. „En
það er ýmislegt annað sem gerir
útslagið á það hvernig maður
stendur sig. Ef ég ætti að nefna
þann eiginleika sem mér hefur
gagnast best í starfi mínu þá er það
hæfileikinn að geta sofíð í bíl. Þeg-
ar maður etur naut dag eftir dag á
stöðum sem eru á víð og dreif um
stórt og fjöllótt land, getur hver
blundur í bflnum orðið til þess að
bjarga lífi rnanns."
Ég spyr þennan mann, sem er
ófús að hæla sjálfum sér fyrir neitt
stórbrotnara en að eiga gott með
svefn, hvernig honum þyki nauta-
banar nútímans.
„Þeir eni margir Ijómandi snjall-
ir og hafa bæði til að bera nauðsyn-
lega þekkingu og hugdirfsku. Stfll-
inn er mismunandi, rétt eins og áð-
ur fyrr. Sumir eni klassískir, aðrir
eru veikir fyrir loddarabrögðum,
sumir kjarkmiklir, aðrir hugdeig-
ari. Svona hefur þetta alltaf verið
og verður alltaf.“
Talið berst að lífshættunni sem
íylgir nautaati. E1 gran maestro
segir að auðvitað séu allir nauta-
banar dauðhræddir við nautin,
enda viti maður vel að ekkert megi
út af bera til að nautið sendi mann
á sjúkrahús eða alla leið í gröfína.
Spumingin sé hins vegar hvort
nautabaninn geti, þrátt fyrir ótt-
ann, haldið ró og tign andspænis
þessu hættulega dýri. Stundum
stígur nautabaninn meira að segja
fáeinar sekúndur yfír mörk ótta og
dirfsku. Þá verða áhorfendur him-
inlifandi, og nautabaninn stoltur, ef
hann sleppur lifandi. Antonio Or-
dónez hefur orðið fyrir 32
homstungum, cornadas. Sumar
þeirra vom mjög alvarlegar.
Tengdasonur hans, Francisco Ri-
vera, öðm nafni „Paquirri", sem
var stórstjarna og einn eftirlæts-
nautabani minn, beið bana í
hringnum fyrir áratug. Nautaat er
dauðans alvara.
Dóttursonurinn „Fran“ ■
taki Ordóiiez?
arf-
Ég spyr Don Antonio hvemig
hann hafí farið að því að rísa upp
úr sjúkrarúmi, varla gróinn sára
sinna og stundum haltur, til að
ganga galvaskur sama dag fyiár
500-600 kg trylltan toro með stór,
hárbeitt horn. Hvernig fór hann að
þessu?
„Það er ekkert merki-
legt við þetta,“ segir hann
án þess að brosa.
„Kappakstursbílstjóri
sem hlekkst hefur á,
stekkur upp í annan bíl
og spýtir í. Sjómaður
leggur aftur út á hafíð
þótt hann hafí orðið skipreika. Og
skurðlæknir sem orðið hefur á
handvömm og misst sjúkling, bítur
á jaxlinn og heldur áfram að skera.
Eins með okkur nautabanana, við
vitum hver áhættan er, þetta er
okkar atvinna og við höldum bara
áfram.“
Það vakti athygli, þegar sól
nautabanans „E1 Cordobés“ skein
sem skærast, að Ordónez og hann
komu aldrei saman fram á nauta-
ati. Kenneth Tynan sagðist ekki
hissa á þessu því að þeir væru jafn-
óhugsandi sem par á sýningu og
t.d. Laurence Olivier og einhver
sirkusloddari. Ég spyr Don Anton-
io hvort hann hafi aftekið að etja
Auðvitað eru
allir
nautabanar
dauðhræddir
við nautin
naut ásamt „E1 Cordobés“? Hann
neitar því og segir að fram-
kvæmdastjórum þeirra tveggja
hafi aldrei tekist að finna daga sem
báðum hentaði. Ég sé að það muni
veitast honum létt að víkja sér und-
an spumingum mínum, manninum
sem er vanur að verjast hálfs tonns
mannýgum nautum.
Mér verður heldur ekki mikið
ágengt við að fá Don Antonio til að
segja mér álit sitt á þeim nauta-
bönum sem ég held að séu bestir
nú á dögum, svo sem José María
Manzanares, Enrique Ponce, Ja-
vier Conde, Joselito, Jesulín de
Ubrique og síðast en ekki síst
Francisco Rivera Ordónez („Fr-
an“), dóttursyni hans, syni
„Paquirris".
Ég segi Don Antonio að ég hafi
séð dótturson hans í mano a mano
við Joselito í Marbella fyrir viku og
litist sérlega vel á piltinn, þótt
nautin hafí verið afspymuléleg.
„Gæði nautanna er vandamál
sem almenningur á ekki litla sök
á,“ segir hann. „Mönnum fínnst að
nautin þurfi að vera svo þung, helst
upp undir 600 kfló. Það þýðir ein-
ungis að þau era feit og þung á sér
og gefa nautabananum lítil tæki-
færi.“
Ordónez á við það að eftir eina
eða tvær stungur frá picadorunum
(með spjóti af hestbaki) skemma
þessi hlussunaut oft fallegustu
veróníkur með því að hnjóta. Þau
era hættuleg og ráðast til atlögu
eins og skriðdrekar, en það vantar
allt það tígulega samspil sem létt-
ara og sprækara dýr getur veitt
góðum nautabana. Þá er ótalið
hversu erfítt er fyrir nautabanann
að teygja sig yfir homin á þessum
ferlíkjum og ná að reka sverðið
upp að hjöltum í þann pinulitla
blett milli herðablaðanna á dýrinu
sem þarf að hitta til að það takist.
„Nú er ætt þín, maestro, að
verða mesta dýnastía nautabana
sem til hefur verið,“ segi ég. „Or-
dónezamir skáka orðið Rómeróun-
um sem gerðu garðinn frægan á
18. öld, þótt erfitt sé auð-
vitað að fá úr því skorið
hvor ykkar Pedros
Romero sé mesti nauta-
bani sem heimurinn hefur
alið. Þú hlýtur að vera
_________stoltur af honum „Fran“,
dóttursyni þínum, sem á
þig sem afa og allan þinn ættstofn,
auk þess sem faðir hans var enginn
annar en „Paquirri“ og ömmubróð-
ir hans sjálfur Luis Miguel Dom-
inguín. Hvílíkt ættartré fyrir ung-
an torero!“
„Já, ég er sko montinn af honum
Fran,“ segir Don Antonio Ordónez
og Ijómar. „Það er ekki bara vegna
þess að hann er nautabani og gefí
afa sínum notalega tilfinningu um
framhald lífsins og listarinnar, held-
ur vegna þess að hann er mjög góð-
ur nautabani, kannski frábær, sem
gæti skipt máli í sögu nautaatsins.
Og þú getur ímyndað þér hvað það
er stórkostleg vitund á ævikvöldinu
að eiga slíkan afkomanda."