Morgunblaðið - 21.01.1999, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ
12 FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 1999
FRÉTTIR
Gamlir vinir sem
hafa átt samleið
gegnum aldirnar
Henning Scherf, borgarstjóri Bremen, var
á áttunda áratugnum einn af fylgismönn-
um Willys Brandts og stjórnar nú ásamt
kristilegum demókrötum í sambandslandi
þar sem atvinnuleysi er um 20%. Scherf
sagði í samtali við Karl Blöndal að líkja
? ■ ■
mætti Islandi og Bremen við gamla vini,
sem átt hefðu samleið gegnum aldirnar.
BRIMABORGARSÖNGVARARNIR úr ævintýrum Grimms-bræðra eru
tákn Bremen. Fyrir utan ráðhús borgarinnar stendur stytta af hananum,
kettinum, hundinum og asnanum, sem hugðust hasla sér völl í Bremen.
HENNING Scherf
borgarstjóri Bremen
kemur af vinstri væng
þýskra jafnaðar-
manna (SPD), en
hann hefur látið raunsæið ráða
ferðinni eftir að hann myndaði
samsteypustjórn í borgríkinu með
kristilegum demókröt-
um ' (CDU) fyrir rúm-
lega fjórum árum.
Borgarstjórinn er
langur og mjór, rúmir
tveir metrar á hæð,
talar djúpri röddu og
unglegt yfirbragðið
ber því ekki vitni að
hann sé kominn á
sjötugsaldur. Scherf
talaði af miklum áhuga
um verslun og við-
skipti borgríkisins við
Island og kvaðst vona
að hann væri nógu
ungur til að lifa inn-
göngu Islands í Evr-
ópusambandið.
Hann sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að líkja
mætti íslandi og Bremen við gamla
vini, sem hafí átt samleið í gegnum
aldimar.
Sambandið lifandi og mikilvægt
„Upphafið var í kirkjunni," sagði
borgarstjórinn. „Karl mikli
stofnaði biskupsstólinn í Bremen
árið 787. Fyrstu biskuparnir hófu
trúboðsstörf og trúboðar á þeirra
vegum fóru til Norður-Evrópu.
Þeir fóru einnig til íslands og eftir
það fóru ungir menn að koma ofan
af Islandi til Bremen til að leggja
stund á guðfræði. Þessir menn
lærðu hér guðfræði, tóku hér
vígslu og fóru aftur heim, þannig
að sambandið var mjög lifandi og
mikilvægt."
Meðal þeirra sem fengu vígslu
við ána Weser, sem rennur gegn-
um Bremen, var ísleifur Gissurar-
son, fyrsti biskup íslands. Hann
var sendur utan til vígslu hjá Aðal-
bert erkibiskup af Bremen 1056 og
kom aftur ári síðar.
Borgin hefur á prjónunum að
efna til sýningar á íslandi árið 2000
til að undirstrika þessi tengsl milli
íslands og Norður-Þýskalands og
hefur Uwe Karl Beckmeyer,
ráðherra hafnarmála og viðskipta í
borgríkinu, þegar greint fi’á henni í
þinginu.
Sýning komi menningarsögu-
legri nálægð til skila
„Það væri óskandi að þegar
þessi sýning verður að raunveru-
leika verði hægt að setja hana í
menningarsögulegt samhengi
þannig að þessi nálægð Islands og
Norður-Þýskalands komist til skila
til almennings," sagði Scherf. „Það
er mér mjög mikilvægt."
Hann sagði að sér væri ljóst að
hvað sem þessum trúarlegu tengsl-
um liði væri fiskurinn nú aðalat-
riðið.
„Þið viljið selja físk í gegnum
Bremerhaven og koma honum á
markað í Evrópu," sagði hann.
„Það er stór markaður og færir
gjaldeyristekjur. Og
við höfum mikinn hug
á að stunda þessi við-
skipti við ykkur. Ég
held að sú saga sé síð-
ur en svo að nálgast
endinn, heldur muni
þróast áfram og von-
andi til góðs fyrir ykk-
ur og viðskiptavini
ykkar.“
Fiskmarkaðurinn í
Bremerhaven hefur
tekið breytingum á
þessu ári, meðal ann-
ars vegna þess að
Samúel Hreinsson rek-
ur hann nú og hefur
tekið við honum af rík-
inu. Scherf sagði að
þessar breytingar myndu hafa
jákvæð áhrif á þróunina. íslenskir
útgerðarmenn kæmu físki sínum á
markað gegnum þýsk fyrirtæki og
einnig íslensk í Bremerhaven og
hvorum tveggju væri í mun að vera
í sem nánustu sambandi við neyt-
andann og vera með vöru í fremstu
röð. Markmiðið væri að bjóða upp
á alla vöru þannig að hægt væri að
koma til móts við allan smekk, öll
tilbrigði, allar venjur í mat, sem
fyrir hendi væru í Evrópu.
Bremerhaven verði markaður
fyrir fisk um alla Evrópu
„Þetta viljum við nýta og vera
með á nótunum," sagði hann. „Við
viljum bjóða físk sem sérstaklega
mikilvæga vöru alls staðar þar sem
hann er borðaður í Evrópu. Við
horfum ekki aðeins á Þýskaland,
heldur hinn evrópska markað. Við
erum að þróa hinn evrópska innri
markað og það ræður úrslitum
hvort maður er á þessum innri
markaði eða ekki. Ég held að eigi
að finna samanburð sé evrópski
markaðurinn ásamt þeim band-
aríska sá stærsti í heimi og hann
mun vaxa og styrkjast með tilkomu
evrunnar og kaupkrafturinn
aukast. Ég er þeirrar hyggju að
það sé fyrir öllu að þið verðið inn-
anbúðarmenn með ykkar helstu
framleiðsluvöru á þessum markaði,
en ekki utangarðsmenn. Það er
heimspekin að baki og skiptir öllu
máli þegar vara af þessu tagi er
annars vegar því alltaf má búast
við sveiflum. Fólk borðar ekki
alltaf það sama, tískan hefur sitt að
segja og það þarf alltaf að fara með
gát þannig að manni verði ekki
hafnað og því þarf að vera í eins
miklu návígi við viðskiptavininn og
hægt er. Það er uppskriftin að
árangri og ég fínn að íslendingar
vilja fara eftir henni og það vilja
þeir, sem starfa í Bremerhaven, og
ég vil ýta undir þetta af áhuga og
kappi og með vissu um framtíðina."
Hann sagði að Islendingar ættu
ekki aðeins að láta sér nægja að
veiða fískinn og landa honum held-
ur hafa áhrif á það hvernig varan
skilar sér til neytandans og hvern-
ig hún er verkuð.
Dýrmæt vara og takmörkuð
„Þetta er verðmæt vara og hún
er takmörkuð," sagði hann. „Það
verður stöðugt minna til af henni í
heiminum og hún verður fyrir vikið
dýrari og í raun eðalmatur og því
verður sjómaðurinn, veiðimaðurinn
að vera vakandi og hafa áhrif á
frekari vinnslu og dreifinguna því
að þar er peninganna aflað og mér
fínnst að þið eigið að láta þetta
ykkur varða. Við viljum einnig að
samskiptin einkennist af vinsemd,
gleði og vináttu í stað innbyrðis
baráttu.“
Scherf kvaðst skilja það að á ís-
landi væri ákveðinn ótti við Evr-
ópusambandið. Hann hefði aldrei
komið til Islands og þekkti því ekki
hugsunarhátt Islendinga, en hann
þekkti vel til í Noregi og hefði sér-
staklega kynnst andstöðu norskra
sjómanna við inngöngu í ESB.
„Þeir voru vissir um að aðild
myndi leggja atvinnuveg þeirra í
rúst, en í raun er því þveröfugt
farið,“ sagði hann. „Ef þið viljið
vera í fyrsta sæti á stærsta
markaðnum, sem er þegar öllu er á
botninn hvolft evrópski innri
markaðurinn - þið viljið flytja físk-
inn út, en ekki borða hann allan
sjálfír - verðið þið að vera inni í
markaðnum og á markaðnum. Þið
verðið að starfa sem hluti af
markaðnum og njóta verndar,
einnig út á við.“
Hann sagði að nú væri millibilsá-
stand og á meðan á því stæði yrðu
ríki Evrópusambandsins í raun að
meðhöndla ríki á borð við Noreg og
Island eins og þau væru þegar
orðin aðildarríki.
Þess fullviss að íslendingar
gangi í ESB
„Ég vona í það minnsta að ekki
verði uppi hávær krafa um að sett-
ir verði úrslitakostir um aðild eða
ekkert heldur verði ESB í verki
víkkað út þannig að varlega megi
brúa bilið án þess að þau skil verði,
sem margir óttast," sagði hann.
„Þannig er staðan með Norðmenn
og þannig ætti það einnig að vera
með Islendinga. En ég vona að ég
sé nógu ungur til að upplifa það að
þið verðið fullgilt aðildarríki að
ESB. Ég er þess fullviss að þið
munið ganga í sambandið, en það á
ekki að vera með valdskipun held-
ur verði þannig búið um hnútana
að íslendingar gangist inn á það að
verða hluti af Evrópumarkaðnum,
sem verndar fyrir neyðarástandi
eins og nú ríkir í Asíu. íslendingar
vita jafn vel og Þjóðverjar að þar
er efnahagskreppa með tilheyrandi
ótta, fátækt og atvinnuleysi.
Astæðan er sú að þeir hafa ekki
tekið höndum saman og verndað
sig sameiginlega gegn alþjóðlegri
spákaupmennsku. Ég segi og
skrifa að hefðu þeir haft eitthvað í
líkingu við hinn stöðuga innri
markað okkar hefði þetta ekki
gerst. Vegna ástandsins í Asíu er
stuðningurinn við evruna nú orðinn
jafn mikill og raun ber vitni. Evran
var lengi vel harðlega gagnrýnd,
en eftir að kreppan hófst í Asíu er
stuðningurinn við evruna með
ólíkindum, milli 98 og 99 af hund-
raði. Allir hafa gert sér grein fyrir
því að hún verndi okkur íyrir spá-
kaupmönnum og menn hljóta að
hugsa eins á íslandi. Þetta hefur
haft róttækar breytingar á viðhorf
manna í Þýskalandi."
Stuðningur við evru jókst við
kreppuna í Asíu
Hann sagði að til vitnis um þessa
hugarfarsbreytingu væri að í síð-
ustu kosningum hefði flokkur einn
varið miklu fé í áróður og auglýs-
ingar gegn evrunni og hann hefði
aðeins fengið 0,2 hundraðshluta
fyigj-
„Ástæðan var reynsla Asíu-
manna,“ sagði hann. „Fyi-ir einu til
tveimur árum voru þetta fyrir-
myndirnar og nú eru þetta skyndi-
lega kreppuríkin, sem enginn vill
hafa neitt með að gera lengur og
menn vilja halda sig sem lengst í
burtu frá þeim. Hjá okkur hefur
þetta stutt mjög við Evrópusam-
runann."
Þótt Scherf beri titilinn borgar-
stjóri má í raun segja að hann sé
forsætisráðherra sambandslands-
ins Bremen, sem einnig telur
Bremerhaven. Hann hefur verið
borgarstjóri frá 1995 og stjórnað
ásamt kristilegum demókrötum. í
júní á næsta ári verður gengið til
kosninga og kvaðst Scherf vona að
útkoman yrði sú að sömu flokkar
yrðu áfram við völd.
Uppsveifla í kjölfar samstarfs
stóru fiokkanna í Bremen
„Það er mjög gott fyrir þetta
sambandsland að stóru flokkarnir
tveir standi saman að stjórninni,"
sagði hann. „Þetta samstarf hefur
hrundið af stað mikilli uppsveiflu.
Fyrirtæki og bankar styðja stjórn-
ina, stórir fjárfestar hafa komið
hingað með nokkra milljarða
marka. Þetta skýrum við með því
að réttur pólitískur rammi hafí ver-
ið skapaður í Bremen og Bremer-
haven og ég vil koma enn meira
jafnvægi á í þessum efnum.“
Það kom mörgum á óvart á sín-
um tíma að Scherf skyldi ganga til
samstarfs við kristilega
demókrata. I blaðagreinum er
hann í sömu andránni kallaður „yf-
irlýstur vinstrimaður“ og hinn
„járnharði umbótamaður" borgn'k-
isins.
Vinstra andóf og samstarf með
hægri mönnum
„Þetta passar hvort tveggja,"
sagði hann hlæjandi. „Ég er þekkt-
ur um allt borgríkið og allt Þýska-
land sem vinstrimaður. Þetta nær
allt til starfs míns hjá ungum jafn-
aðarmönnum; ég barðist fyrir af-
vopnun, ég er friðarsinni, skoraðist
undan herþjónustu, tók oft þátt í
mótmælum gegn kjarnorkuvopn-
um og skipulagði harða gagnrýni á
hægri vænginn. Þess vegna furða
sig margir á því að ég skuli nú vera
borgarstjóri í samsteypustjórn
stóru flokkanna tveggja. Ég hefði
reyndar ekki trúað mér til þess
sjálfur, en í ljós hefur komið að
þetta gengur vegna þess að fólkið
styður þetta samstarf. Ég finn fyr-
ir því að ég hef ekki einangrað mig
frá fólkinu, enda verður maður á
svæði þar sem mikið er um at-
vinnuleysi og skipulagsvanda og
erfíðleikar í fjármálum að taka
hlutina beinum tökum. Ég get ekki
verið afstrakt þegar ég lýsi vonum
mínum heldur verð ég að vera efn-
islegur. Það þýðir að ég verð að ná
í fjárfestingu, skapa atvinnu, auka
skatttekjur og styi'kja andrúms-
loftið á vinnumarkaði og styðja við
stéttarfélögin með jákvæðum hætti
í stað þess að búa stöðugt til
vandamál. Þetta er mitt verkefni
og þetta geri ég með nokkrum
árangri."
Hrun múrsins ruddi
hindrunum úr vegi
Borgarstjórinn viðurkenndi að
það hefði auðveldað að stíga þetta
skref að kalda stríðinu væri lokið.
„Það er engin spurning," sagði
hann. „Eftir að múrinn féll [1989]
hefur átt sér stað mesta afvopnun
sem ég þekki til. Þýski herinn og
austur-þýski alþýðuherinn runnu
saman og eru nú 300 þúsund her-
menn í honum. Áður var austur-
þýski herinn einn og sér hálf millj-
ón manna. Herinn er nú þriðjungur
þess, sem var fyrir sameiningu.
Um allt Þýskaland er að fínna
gömul æfíngasvæði, sem ekki eru
lengur notuð fyrir herinn heldur til
ræktunar á korni eða kvikfénaði
eða sem orlofs- eða göngusvæði.
Þetta er dásamleg þróun og þar við
Henning Scherf,
borgarstjóri Bremen.