Morgunblaðið - 10.10.1999, Qupperneq 4

4 SUNNUDAGUR 10. OKTÓBER 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
L
VIKAN 3/10 - 9/10
►UM 70% félagsmanna í
Verzlunarmannafélagi
Reykjavíkur vilja leggja
áherslu á fyrirtækjasamn-
inga í komandi kjarasamn-
ingum.
► Menntamálaráðuneytið og
Háskóli íslands hafa gert
samning um kennslu og fjár-
hagsleg samskipti. Af samn-
ingnum leiðir að fjárveiting-
ar til Háskólans verði í fast-
ari skorðum og að framlög til
kennslu aukist um nær 250
milljónir á ári.
►VERÐ á grænmeti og
ávöxtum er hærra á Islandi
en í öðrum löndum. Þetta
kemur fram í verðkönnun
sem gerð var í vikunni. For-
svarsmenn matvöruverslana
segja háa tolla á innflutningi
vera orsök þess og landbún-
aðarráðherra segir að verið
sé að kanna leiðir til verð-
Iækkunar.
► STJÓRNIR sjúkrahúsanna í
Reykjavík hafa gripið til
margvíslegra aðgerða vegna
rekstrarvandans sem við
blasir, en á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur vantar á þessu
ári um 620 milljónir króna og
750 milljónir á Landspítala.
►FULL ástæða er fyrir
Seðlabanka Islands að við-
halda miklu aðhaldi i pen-
ingamálum til að sporna
gegn verðbólgu, því ennþá er
mikill þrýstingur á verðlag í
landinu. Þetta kemur fram í
mánaðarskýrslu Fjárfesting-
arbanka atvinnulífsins.
►DAVÍÐ Oddsson forsætis-
ráðherra sagði í setningará-
varpi ráðstefnunnar um kon-
ur og lýðræði við árþúsunda-
mót að ríkisstjórn íslands
hefði ákveðið, í samvinnu við
verkalýðsfélög og samtök at-
vinnurekenda, að jafna rétt
til fæðingarorlofs þannig að
feður hefðu sama rétt og
mæður að þessu leyti.
Forsætisráðherra
fjallar um stöðu efna-
hagsmála í stefnu-
ræðu sinni
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
sagði í stefnuræðu sinni á Alþingi að
mánudag að hraðinn á efnahagslífínu
væri meiri en hollt væri til lengdar og
nú væri svo komið að ýmsir fram-
leiðsluþættir í hagkerfinu væru full-
nýttir og framleiðniaukningin hefði
einfaldlega ekki undan, þótt myndar-
leg væri. Hann sagði að svarið væri að
hægja dálítið á án þess þó að kloss-
bremsa.
Forseti ASÍ segir
erfiða kjarasamninga
framundan
GRÉTAR Þorsteinsson, forseti ASÍ,
sagði á kjaramálaráðstefnu ASÍ að
framundan væru erfiðir kjarasamning-
ar. Hann sagði að í komandi kjara-
samningum yrði að tryggja hag þeirra
hópa sem í reynd hefðu ekki notið
sömu kjarabóta og aðrir á undanfórn-
um misserum og um leið jrði að varð-
veita þann almenna árangur sem náðst
hefði og áframhaldandi efnahagslegan
stöðugleika.
UM 300 þátttakendur
á ráðstefnunni konur
og lýðræði við árþús-
undamót
RÁÐSTEFNAN konur og lýðræði við
árþúsundamót var sett á föstudag.
Þátttakendur eru um 300 talsins og
eru frá 10 löndum. Meðal erlendra
þátttakenda eru Vaira Vilke-
Freiberga, forseti Lettlands, Strobe
Talbott, varautanríkisráðherra Rúss-
lands, og Hillary Clinton, forsetafrú
Bandaríkjanna. Þau flytja öll ávörp á
ráðstefnunni.
40 farast í lestarslysi
AÐ MINNSTA kosti 40 létust og tug-
ir slösuðust þegar tíu vagna hraðlest
rakst á þriggja vagna lest nálægt
Paddington-stöðinni í London á
þriðjudag. Um tíma var óttast að mun
fleiri hefðu látist, eða allt að 127, en
talan var lækkuð eftir að í Ijós koma
að margir þeiira sem saknað var og
óttast var að hefðu verið farþegar í
lestunum, voru heilir á húfi. Nú er
talið að orsök slyssins megi rekja til
þess að lestarstjóri annarrar lestar-
innar hefi ekki sinnt stöðvunarljósi
skömmu áður en slysið varð en yfir-
fvöld hafa gert rekstraraðilum jám-
brautanna skylt að leggja fram áætl-
un um bætur í öryggismálum innan
eins mánaðar.
Mikil flóð í Mexíkó
MEIRA en 293 lík hafa fundist og á
annað hundrað manna er enn saknað
á svæðum þar sem mikil vatnsflóð og
skriðuföll urðu í Mexíkó í vikunni. Or-
sök flóðanna er gífurleg úrkoma sem
hefur náð allt að 375 mm á sólarhring
í einstökum héruðum. A föstudag
stytti upp og gátu íbúar þá hafist
handa um að moka aur úr húsum sín-
um. Eyðileggingin virðist hafa verið
mest í Michun, 160 km norðaustur af
Mexíkóborg. Flóðin eru þau mestu
sem orðið hafa í landinu í 40 ár.
►Breskur dómari kvað á
föstudag upp þann úrskurð
að Pinochet, fyrrverandi ein-
ræðisherra í Chile, mætti
framselja til Spánar þar sem
hann hefur verið ákærður
fyrir að bera ábyrgð á pynt-
ingum í valdatíð sinni. Verj-
endur hafa þegar áfrýjað
dómnum til æðra dómstigs í
Bretlandi. Urskurðinum var
fagnað víða um heim af ætt-
ingjum fórnarlamba her-
stjórnarinnar í Chile en
stuðningsmenn Pinochets
segja ákvörðunina afbökun á
réttlætinu.
►Vopnuð átök hafa í vikunni
geisað í rússneska sjálfstjórn-
arlýðveldinu Tjetsjníu milli
rússneskra hermanna og tjet-
sjneskra hersveita. Rússar
segjast hafa hertekið þriðj-
ung af landinu en þar settu
stjórnvöld herlög á þriðju-
dag. Aslan Maskhadov, for-
seti landsins, hefur einnig
beðið NATO að hafa milli-
göngu um lausn deilunnar.
Rússnesk sljórnvöld, sem líta
á Ijetsjníu sem hluta Rúss-
lands, segja að markmið inn-
rásarinnar sé að uppræta ís-
lamska hryðjuverkamenn.
►Líkur eru á að Frelsisflokk-
ur Jörgs Haiders fái aðild að
næstu ríkissljóm Austurríkis
eftír að flokkurinn vann stór-
sigur í þingkosningum um
síðustu helgi. Sigur flokksins,
sem meðal annars byggði
kosningabaráttu sína á
áróðri gegn innflytjendum,
hefur verið harmaður víða
um heim og hafa Israelar lýst
því yfír að þeir muni hugsan-
lega „endurmeta“ samband
sitt við Austurríki vegna
hans.
Olafur F. Magnússon gagnrýnir forystu Framsóknarflokks
Segir þá skapa þrenn-
ingu virkjanatrúboðsins
ÓLAFUR F. Magnússon, borgar-
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins, sagði á
fundi borgarstjórnar á fimmtudag,
er hann mælti fyrir tillögu þess efnis
að borgarstjórn skoraði á Alþingi að
sjá til þess að fram færi umhverfis-
mat vegna fyrirhugaðrar Fljótsdals-
virkjunar, að eigin metnaður, fyrir-
greiðslupólitík og kjördæmapot for-
manns Framsóknarflokksins væri
aðalástæða þess að þjóðin stæði
frammi fyrir því að unnin yrðu ein-
hver mestu náttúruspjöll af manna
völdum í sögu hennar.
„Fyrirgreiðslupólitík Halldórs Ás-
grímssonar í kjördæmi sínu ætlar að
verða þjóðinni dýrkeypt,“ sagði Ólaf-
ur. Hann sagði öll fyrri dæmi um
fyrirgreiðslupólitík verða örsmá í
samanburði við það Isiandsmet í
þeim efnum sem Halldór Ásgríms-
son væri að setja. Ólafur sagði Finn
Ingólfsson og Siv Friðleifsdóttur
skipa „hina heilögu þrenningu virkj-
anatrúboðsins" auk Halldórs.
Tillögu Ólafs vísað frá
Ólafur varð ekki við ítrekuðum til-
mælum um að draga tillögu sína í
borgarstjórn til baka og var því bor-
in upp frávísunartillaga sem sam-
þykkt var með 11 atkvæðum gegn
þremur. Tveir borgarfulltiúar R-
lista, Árni Þór Sigurðsson og Guðrún
Jónsdóttir, greiddu auk Ölafs at-
kvæði gegn frávísunartillögunni.
Guðrún Pétursdóttir, borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokks, sat hjá við af-
greiðslu málsins.
Ólafur sagði frávísunartillöguna
eingöngu varða ágreining um hvort
tillaga hans heyrði undir borgar-
stjórn. Hann taldi niðurstöðu um-
ræðnanna um tillöguna sýna að fyrir
lægi skýr vilji meirihluta borgarfull-
trúa um að umhverfismat færi fram
þar sem 8 af ellefu borgarfulltrúum
sem tjáðu sig um málið hefðu lýst
stuðningi við matið.
í máli Ólafs F. Magnússonar kom
fram að borgarfulltrúar í Reykjavík
ættu að taka afstöðu til skipulags og
nýtingar íslenska hálendisins, bæði
vegna þess að hálendið væri sameign
íslensku þjóðarinnar og vegna 45%
eignarhluta Reykjavíkurborgai- í
Landsvirkjun. Hann telur að borgar-
fulltrúum beri skylda til að fram-
fylgja hagsmunum og vilja borgar-
búa og meirihluta þjóðai’innar.
Skiptimynt í stjórnarsamstarfi
Að mati Ólafs eru meiri verðmæti
fólgin í því að gera hálendið norðan
Vatnajökuls að þjóðgarði en leggja
það undir virkjun. Ólafur telur ólík-
legt að ráðamenn á Islandi í dag
komi auga á þetta enda séu þeir ára-
tugum á eftir leiðtogum margra
þjóða í skilningi á gildi náttúru-
verndar.
Ólafur telur náttúruperlur á Aust-
urlandi orðnar að skiptymynt í
stjórnarsamstarfi Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks. Ólafur sagði
að ef Halldór féllist á ósk þjóðarinn-
ar um lögformlegt umhverfismat
vegna Fljótsdalsvirkjunar gæti hann
forðað sér frá „íslandsmeti í fyrir-
greiðslupólitík og þjóðinni frá
langvarandi innbyrðis ósátt“.
Mai’gir borgarfulltrúar tjáðu sig
um tillögu Ólafs og lýstu flestir j-
þeirra stuðningi við að fram færi um- I
hverfismat vegna Fljótsdalsvirkjun-
ar en voru jafnframt þeirrar skoðun-
ar að tillagan ætti ekki erindi inn í
borgarstjórn.
Alfreð Þorsteinsson, borgarfull-
trúi R-lista og flytjandi frávísunartil-
lögunnar, gagnrýndi árásir Ólafs á
fjarstadda menn sem ekki gætu
svarað fyrir sig. Hann dró þá álykt-
un af málflutningi Ólafs að hann |
hefði í raun og veru verið að skamma |:
forystulið Sjálfstæðisflokksins fyrir
stefnu þess í virkjanamálum.
Tveir borgarfulltrúar, Árni Þór
Sigurðsson og Guðrún Jónsdóttir,
studdu tillöguflutning Ólafs og töldu
tillöguna eiga fullt erindi inn í borg-
arstjórn, bæði vegna eignarhluta
Reykjavíkur í Landsvirkjun og
vegna þess að virkjanir á hálendinu
snerti landsmenn alla. Guðrún Pét-
ursdóttir lýsti sig sammála boðskap |
tillögu Ólafs en benti á að borgar- [
stjórn yrði að fara varlega í vali á j:
þeim málefnum sem hún tæki fyrir. ■
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri :benti á að þegar mál væri
flutt af landsmálavettvangi inn í
borgarstjórn byndi enginn annan í
borgarstjórnarflokki R-listans, þar
hefðu menn sínar persónulegu skoð-
anir og sannfæringu sem þeir stæðu
við. Hún kvaðst styðja tillögu Ólafs
efnislega en lýsti þeirri skoðun sinni L
að í borgarstjórn bæri fyrst og I
fremst að fjalla um mál sem með sér- |
tækum og beinum hætti vörðuðu p
Reykvíkinga og þar við yrði látið
sitja.
Högni Óskarsson fulltrúi á aðalfundi Læknafélags íslands
Undrast ummæli
Anders Miltons
HÖGNI Óskarsson geðlæktiir,
fulltrúi á aðalfundi Læknafélags
íslands og einn af samstarfslæknum
Islenskrar erfðagreiningar, segir að
ummæli Anders Miltons, formanns
Alþjóðafélags lækna, WMA, í viðtali í
Morgunblaðinu sl. laugai’dag hafi
ekki verið í takt við það sem fram
kom á aðalfundi Læknafélagsins.
Einnig setji Milton, sem jafnframt er
framkvæmdastjóri sænska lækna-
ráðsins, sig á háan hest þegar hann
beini spjótum sínum að íslenska
gagnagrunninum en minnist ekki á
sænska gagnagrunninn, sem fylgi
engum reglum sem hann setji fram.
„I umræðum á fundinum var bent
á að það þyrfti að skoða þetta mál í
samhengi við það sem tíðkaðist í
heiminum. Það eru til miðlægir
gagnagiunnar víða um heim. Allir
eru þeir reknir undir kennitölum, án
upplýsts samþykkis og án úrsagnará-
kvæða,“ segir Högni. Hann segir að
ummæli Miltons veki undrun, því
hann segi t.d. að dulkóðun sé ekki
nægjanleg vegna magns upplýsinga
og fámennis hérlendis þannig að ein-
staklingar geti verið auðkennanlegir.
Ekki rætt við stjórnvöld eða
rekstrarleyfishafa
„Milton virðist ekki hafa áhyggjur
af því í þessu samhengi að í sænska
gagnagrunninum eru allar upplýs-
ingar um sjúklinga færðar undir
kennitölu og upplýsingum er þar
miðlað út úr grunninum um einstak-
Iinga en ekki dulkóðaða hópa eins og
verður á Islandi. Fulltrúar samtak-
anna hafa ekki rætt við fulltrúa heil-
brigðisyfirvalda á íslandi til þess að
fá upplýsingar um hvernig samið
verði um þessi atriði í grunninum.
Þeir hafa ekki rætt við rekstrarleyf-
ishafa til þess að heyra hvernig hann
hyggst gæta persónuverndar. I um-
ræðunum kom fram að samtökin j
hafa áður sent frá sér yfirlýsingu um i
tölvunotkun í læknisfræði. Þar er I
vinnsla heilsufarsupplýsinga heimil-
uð án upplýsts samþykkis svo fremi
sem það sé innan þess siðfræðilega |
ramma sem settur hefur verið s.s.
Helsinkisáttmálinn og allir era sam-
mála um,“ segir Högni. Hann segir
að í Svíþjóð sé stór miðlægur gagna-
grunnur með heilsufarsupplýsingum
um alla sjúklinga sem útskrifast af
spítulum. Þarna séu upplýsingar
sóttar án upplýsts samþykkis, án |
þess að læknar séu spurðir og án úr- j j
sagnarákvæða.
„Milton virðist í viðtalinu gera
ki’öfu til upplýsts samþykkis til
gagnagrunnsins á Islandi þegar ekk-
ert slíkt tíðkast í Svíþjóð né í öðrum
miðlægum gagnagrunnum. Milton
blandar saman því að geta sagt sig úr
rannsókn sem unnin er eftir fyrir-
fram gerðri áætlun og að geta sagt
sig úr gagnagrunni sem inniheldui’ .
safn heilsufarsupplýsinga. Það fylgja ■
allir þeiiTÍ meginreglu að sjúklingar
geti hætt þátttöku í rannsókn sem ?
þeii’ hafa fallist á að taka þátt í. Það
er úrsagnarákvæði í íslenska gagna-
grunninum þótt það sé ekki til í öðr-
um gagnagrunnum nema á Nýja Sjá-
landi, en við það að segja sig úr þeim
grunni missir fólk heilsutryggingu,"
segir Högni. Hann segir að það já-
kvæða sem hafi komið fram í viðtal-
inu við_Milton sé vilji WMA til að að- t
stoða íslendinga við lausn málsins.
„Við fögnum því en til þess að svo
megi verða þurfa þeir að sýna raun- |
vei’ulegan samstarfsvilja við alla við-
komandi aðila sem þeir hafa ekki
gert hingað til,“ segir Högni.
BÓK30%
li'i!iffiB'iilftl2772ÖL"
Loksins
komin aftur
Guð hins smáa kom út í fyrra
og seldist upp á svipstundu.
„Sagan er listavel samin
...þrungin spennu sem fyLLir
tesandann þvílíku óþoti að
hann getur ekki hætt að lesa."
Sigriður Albertsdóttir, DV
0
FORLAGIÐ
Laugavegi 18 • Sími 515 2500 • Sfðumúla 7 • Simi 510 2500