Morgunblaðið - 11.03.2000, Qupperneq 49

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
LAUGARDAGUR 11. MARS 2000 49
MINNINGAR
Betri ákvarð-
anir í fyrir-
tækjarekstri
ÞAÐ er alkunna að rekstrarum-
hverfi fyrirtækja hefui’ tekið miklum
breytingum á síðustu áium. Gerðar
eiu ki'öfur um mehi sveigjanleika og
viðbragðsflýti innan fyrh'tækja til að
mæta harðnandi samkeppni og nýta
ný viðskiptatækifæri. Stöðugar nýj-
ungar í fjarskipta- og tölvutækni ýta
undir þessa þróun og
munu þær halda áfram
að umturna leikreglum
á sviði viðskipta í fyrir;
sjáanlegri framtíð. I
jafn margbi'otnu um-
hverfi og hér er lýst, þá
er ljóst að ein slæm
ákvörðun getur haft af-
drifaríkar afleiðingar
fyrir rekstur fyrir-
tækja.
Ein afleiðing þessar-
ar þróunar er sú að
fleiri aðilar en æðstu
stjórnendur innan fyrir-
tækja eru orðnir virkir
þátttakendm- í ákvarð-
anatökuferlinu og geta
ákvarðanir þeirra haft umtalsverð
áhrif á rekstramiðurstöðu fyrirtækja.
Vandinn er þó sá að stjómendur og
aðrir ákvörðunartökuaðilar innan fyr-
irtækja hafa aðgang að gríðarlegu
magni gagna um rekstur fyrirtækja
sinna og samkeppnisaðila, sem liggja
Rekstrarumhverfi
Upplýsingar eru og
verða ein verðmætasta
auðlind fyrirtækja, seg-
ir Marteinn Þór Arnar.
dreifð víða. Oft em þessi gögn á því
formi að erfitt er að öðlast yfirsýn yfir
það viðfangsefni sem til umfjöllunar
er hverju sinni. Gjarnan þarf að
leggja út í tímafreka úrvinnslu á
þeim, t.d. með aðstoð töflureiknis.
Á síðustu áram hefur verið gerður
skýr gi'einannunm' á hefðbundnum
upplýsingakei’fum í rekstri fyrir-
tækja (t.d. fjárhagsbókhald og sölu-
kerfi) og sk. „Business Intelligence“-
kerfum. Hefðbundin upplýsingakerfi
þjóna fyrst og fremst hlutverki
gagnaskráningarkerfa. Nytsemi
þeirra felst í vistun viðskiptatengdra
gagna auk sjálfvirknivæðingai' verk-
þátta. Þrátt fyrir að þessi kei'fi veiti
ákvörðunai'tökuaðilum gagnlegai'
upplýsingar um reksturinn era tak-
markanir þeirra á þessu sviði augljós-
ai’. Kerfin veita svör við einföldum og
afmörkuðum fyi’irspumum, eins og
t.d. veltu efth’ vöraflokkum fyrir
ákveðið tímabil. Ef um er að ræða
flóknari fyi’h’spm’nir þarf yfirleitt að
leggja út í frekari úrvinnslu á þeim
upplýsingum sem era fengnar úr
kerfunum. Það sama á við ef þörf er
fyrir að skoða upplýsingarnar út frá
öðra sjónarhomi.
Ljóst er að þeir aðilai’ sem ábyrgir
era fyiTi- ákvai’ðanatöku innan fyrir-
tækja þurfa skjótan aðgang að upp-
lýsingum. Jafnframt þarf framsetn-
ing upplýsinganna að vera með þeim
hætti að þær veiti skýi’ svör um þróun
lyldlstærða og endurspegli það flókna
samhengi sem fyi-irtæki og rekstur
þeima era í raun. „Business Intelli-
gence (BI)“-kerfi miða að því að upp-
fylla þessai’ þarftr. Bl-kerfi gera not-
endum þeiri’a kleift að greina og
rannsaka rauntímagögn sem byggj-
ast á færslum í upplýsingakerfum
fyrirtækja ásamt því að útbúa skýrsl-
ur til miðlunar upplýsinga. Þessi kerfi
gera fyi’h’tækjum kleift að taka skjót-
ari og betri ákvarðanir, sem hafa já-
kvæð áhrif á rekstur þeirra og arð-
semi bæði til lengri og skemmri tíma
litið.
Mikilvægur þáttur í virkni BI-
kerfa er hagnýting sk. OLAP-tækni.
OLAP (On-Line Analytical Process-
ing) gerir notendum kleift að öðlast
yfirsýn yfir tiltekið viðfangsefni með
því að fá aðgang með hröðum og
gagnvirkum hætti að upplýsingum á
margvíðu formi. Með margvíðu formi
er átt við að upplýsingarnar birtast á
því formi sem endurspeglar skilning
notenda á fyrirtækinu og rekstri þess.
OLAP breytir gögnum í
upplýsingar og setur
þær fram í þessu marg-
víða formi.
Þróun Bl-kerfanna
hefur haldist í hendur
við þi’óun tölvutækninn-
ar á síðustu áram. Stór-
aukin notkun netsins,
sem miðils til samskipta
og viðskipta, hefur leitt
af sér nýjar lausnir við
að miðla þeim upplýs-
ingum sem Bl-kerfin
veita. Flest þessara
kerfa bjóða upp á mögu-
leikann á að dreifa
skýrslum á vefnum.
Segja má að notkun vef-
lausna við miðlun upplýsinga feli í sér
byltingu íyrir fyrirtæki, þar sem um
er að ræða öfluga leið til að miðla upp-
lýsingum til starfsmanna, viðskipta-
vina og samstarfsaðila um allan heim.
Möguleikai’nir sem Bl-kerfin bjóða
við notkun, framsetningu og miðlun
upplýsinga hafa opnað augu manna
fyrh’ nýtingu þeirra til stuðnings við
beitingu þekkingar- og árangurs-
stjórnunai’ innan fyrirtækja. Þekk-
ingarstjómun felur í sér skipulega
söfnun þekkingai’ og reynslu innan
fyrii-tækja til gera hana aðgengilega
starfsmönnum. Ávinningur þekking-
ai’stjómunar er m.a. lægri kostnaður
við símenntun starfsmanna og betri
nýting á þekkingu og verkferlum inn-
anhúss. Bl-kerfm styðja við þetta
ferli vegna getu sinnar til að draga
saman gögn og búa til upplýsingar úr
þeim og nýta sér öflugar di-eifileiðir
vefsins til að miðla þeim til stórra
hóga notenda.
Á síðustu áram hafa ýmsar kenn-
ingar á sviði árangursstjórnunar ratt
sér til rúms þar sem áherslan hefur
verið lögð á að fyrirtæki móti skýra
stefnu og að árangur sé mælanlegur.
Sú tegund árangursstjórnunai’ sem
nýtur hvað mestar hylli um þessar
mundir er kennd við samhæft árang-
ursmat (Balanced Scorecard). Megin-
boðskapur hennai’ er að fyrirtæki
þurfi að þróa safn mælikvarða sem
hægt er að tengja við stefnu og fram-
tíðarsýn þeirra. Mælikvarðamir
þui’fa að gefa vísbendingar um stöðu
þein-a þátta sem era ráðandi um
möguleika fyrirtækisins til vaxtar og
nýsköpunar. Þessir þættir snúa að
skilvirkni vinnuferla, þróun mann-
auðs, ánægju viðskiptavina og fjái’-
hagslegri frammistöðu. Geta BI kerf-
anna til að veita upplýsingar um
nánast allar stærðir sem era mælan-
legar, þýðh’ að þau henta einkar vel til
hagnýtingar á þessum kenningum.
Með þeim má kalla fram upplýsingai’
um þróun ólíkra stærða. Lögð hefur
verið töluverð áhersla á að þróa þessi
kerfi enn frekar til að styðja við þess-
ar kenningar, m.a. með þróun lausna
sem draga ólíka mælikvai’ða saman í
n.k. mælaborð stjórnandans.
Fyrh’tæki era í auknum mæli að
gera sér betur gi-ein fyrir þeim ávinn-
ingi sem BI kerfi veita varðandi úr-
vinnslu og miðlun upplýsinga um lyk-
ilþætti í rekstri fyrirtækja. Geta
þeirra til að tengjast gögnum ólíkra
og ósamstæðra upplýsingakerfa og
breyta þeim í mikilvægar upplýsingar
styrkir ferli ákvarðanatöku innan fyr-
irtækja. Upplýsingai- era og verða ein
verðmætasta auðlind fyrirtækja. Það
er lykrilatriði fyrh’ fyrh’tækin að nýta
hana sem best til að tryggja vöxt og
viðgang í rekstri til framtíðar
Höfundur starfar sem ráðgjafíí Cogn-
os lausnum hjá Axi hugbúnaðarhúsi hf.
Marteinn
Þór Arnar
+ Sigurður Þor-
leifsson, skip-
stjóri, fæddist í
Reykjavík hinn 15.
september 1911.
Hann lést að Kumb-
aravogi aðfaranótt 4.
mars síðastliðins.
Foreldrar hans voru
Þorleifur Guðmun-
dsson frá Stóru-Há-
eyri, f. 25. mars
1882, d. 5. júnx 1941
og kona hans Hann-
esína Sigurðardóttir
frá Akri, Eyrar-
bakka, f. 9. júní
1890, d. 11. september 1962.
Systkini Sigurðar eru: Jónína
Sigrún, f. 4. október 1908, d. 30.
júní 1998; Viktoría, f. 10. júlí
1910, d. 12. júní 1993; Guðmund-
ur, f. 24. ágúst 1918, d. 2. ágúst
1992; Sigríður, f. 2. janúar 1914,
nú búsett á Fellsenda í Dölum og
Kolbeinn, f. 18. júlí 1936, nú bú-
settur að Ljósvallagötu 16 í
Reykjavík þar sem fjölskyldan
bjó lengst af. Einnig ólst upp með
þeim systkinum frændi þeirra
Haraldur Eyvinds, f. 10. nóvem-
ber 1918, nú búsettur í Reykja-
vík.
Sigurður var ókvæntur og
barnlaus. Sigurður flutti tveggja
ára til Þorlákshafnar og ólst þar
upp. Hann gekk í Menntaskólann
í Reykjavík og Stýrimannaskól-
ann, stundaði sjómennsku frá
1927 til 1954 á ýmsum skipum
Bróðir minn Sigurður var dulur
maður að eðlisfari og talaði ekki
mikið um hlutina. Þess vegna hljóta
að verða stórar gloppur í frásögu af
ævi hans. Hann hafði bara ekki
áhuga á slíku. En allt sem snerti
náttúrufræði var hans eftirlæti.
Hann þreyttist aldrei á að athuga
gi’ös, blóm og skeljar. Ég er viss
um að hann hefði orðið náttúru-
fræðingur, hefði hann getað lokið
langskólanámi. Sá var munurinn á
mér og honum þegar við vorum að
skyggnast eftir grösum, að hann
leit á líkamsbyggingu og flokkun
plantnanna, meðan ég spurði
spurninga um andlega merkingu
nafnanna. Og lengi eftir að hann
kom á Kumbaravog, þjáður af sí-
auknu minnisleysi, safnaði hann
skeljum og kuðungum og hreifst af
bláum blómum í nánd við húsið sitt.
Siggi bróðir hélt mér uppi nærri
allt mitt líf. Örlögin höguðu því svo
til að ég fékk ekki að stunda það
starf sem hugur minn stóð til. Állt-
af hljóp hann undir bagga ásamt
systrum mínum. Fyrir þetta allt
ber mér að þakka, og líka þeim sem
hefur þótt eitthvað varið í rann-
sóknir mínar og gerðir á liðnum
áratugum.
Siggi var söngvinn maður. Ég
get ekki nógsamlega þakkað hon-
um fyrir að kaupa rétt eftir stríð
forkunnar hljómfagurt orgel, sem
hann spilaði á eftirlætislögin sín úr
nótnabókum föður okkar. Eftir að
hann hætti að geta spilað á það
vegna sjúkleika í fingrum, hefi ég
alla tíð notað það mér til gleði og
ununar. Hann hafði efni í góða
söngrödd, en flíkaði því ógjaman.
En fram á síðasta æviár sitt söng
hann gamla texta, sem enn loddu
við minni hans. Svo söng hann líka
lög með útvarpinu. Seinast var það
lagið „Amazing grace“ sem hann
hafði unun af að syngja aftur og
aftur fyrir hjúkrunarfólkið.
Þegar við vorum börn var alltaf
gaman þegar hann kom heim úr
siglingum til fjarlægi’a landa og
hafði með sér blekbyttur frá Calats
og myndir af Krónborgarkastala,
þar sem Olgeir danski sat í kjallar-
anum og blundaði. Beið þess að rísa
upp, þegar Danmörku lægi lífið á.
En hjarta hans var í Þorláks-
höfn, þar sem hann hafði alist upp
innan um Suðurvör og Norðurvör,
og í nánum félagsskap við klettinn
Lat, sem sjórinn hafði einhvern
tíma í æðiskasti fleygt heljarstór-
sem háseti og síðan
stýrimaður og skip-
stjóri frá Reykjavík,
Patreksfirði og
Vestmannaeyjum.
Hann gei’ðist fisk-
matsmaður í nokkur
ár og starfaði þá við
eftirlit í fiskverkun-
arhúsum vfða um
land auk kennslu í
Sjómannaskólanum.
Sigurður flutti 1962
til Þorlákshafnar,
var lengst af til
heimilis að Odda-
braut 1 og var þar
verkstjóri hjá Meitlinum hf., sjálf-
stæður fiskverkandi hjá Hlein hf.,
Þorláksvör hf. og síðast var hann
netagerðarmaður hjá Glettingi
hf. Til margra ára sá hann um
lögskráningu skipshafna í Þor-
lákshöfn. Hann var félagi í Hesta-
mannafélaginu Háfeta í Þorláks-
höfn og lagði hönd á plóginn við
uppbyggingu kix-kjunnar og
kirlqugarðsins í Þorlákshöfn.
Staðarþekking hans var mikil í
Þorlákshöfn og var oft leitað til
hans þegar þekkja þurfti gömul
kennileiti. Á byggðarafmæli Þor-
lákshafnar 1976 var hann feng-
inn til að rifja upp æskuminning-
ar sínar þar sem hann var elsti
innfæddi íbúi staðarins.
Sigurður Þorleifsson verður
jarðsunginn frá Þorlákshafnar-
kirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 14.
um upp á land. Hann eignaðist hús-
ið á Öddabraut 1, þar sem á borð-
stofuveggnum var dýrindis mynd
eftir Matthías málara. Svo eignað-
ist hann hesta, sem voru yngra
frændfólkinu til óblandinnar
ánægju. Alla tíð var hann mikill
göngugarpur og hélt þannig heilsu
mjög lengi.
Vinnusiðgæði hans var gamal-
dags, sem þýddi, að hann gerði
miklai’ kröfur til sjálfs sín og vann
mikið. Og hann var hjartahreinn,
og treysti á heiðarleika annarra
manna. Blessuð sé minning hans.
Kolbeinn Þorieifsson.
Það voi’u ófáar ferðirnar sem
farnar voru til Sigga frænda í Þor-
lákshöfn og við þá oft með ömmu á
Ljósó og mömmu, því einhver varð
að hugsa um gríslingana.
Alltaf var byrjað á því að senda
systkinin í Kaupfélagið til að
byrgja okkur upp á barna- og ung-
lingafæði og leið okkur eins og dek-
urrófum meðan á dvölinni stóð. Því
fylgdu þó líka skyldur, við urðum
að hjálpa ömmu eða mömmu að
þrífa húsið.
Þeir voru margir happdrættis-
miðarnir sem við fundum í eldhús-
+ Benedikt Ragnarsson fæddist
í Reykjavík 9. júlí 1968. Hann
lést af slysfönun 25. febrúar síð-
astliðinn og fór útfór hans fram
frá Fossvogskirkju 3. mars.
Hið hörmulega slys á Vestur-
landsvegi nýverið tók svo sannar-
lega sinn toll, olli mikilli sorg alls
staðar og vakti upp margar spurn-
ingar um öryggismál og velferð
allra vegfarenda og þá sérstaklega
allra þeirra sem vinna störf eins og
Benni vann á hreyfanlegum vinnu-
stöðum, uppi á fjöllum, á jöklum og
alls staðar og hvergi. Ég átti þess
kost að fá að njóta þess að vera í
nánasta umhverfi Benna fjölmörg-
um sinnum, bæði á Langjökli, Mýr-
dalsjökli og við Skíðaskálann í
Hveradölum. Farþegarnir sem
Benni og hans menn hafa sent frá
sér ánægðir skipta þúsundum ef
inu hjá honum frænda okkar þegar
við komum austur og fannst okkur
hann hlyti að hafa keypt alla þá
sem honum voru boðnir en aldrei
gáði hann að vinningum á þeim. Við
urðum hissa þegar við komumst að
því og er við spurðum hann, hvort
hann hefði gáð og hvort það væri
óhætt að henda þeim þá var alltaf
sama svarið, að hann keypti þá til
að styrkja eitthvert félag eða önnur
áform sem í bígerð voru og nennti
ekki að finna vinningsskrána, en
við máttum gera það ef við vildum!
Þá munum við sjálfsagt öll eftir því
þegar við vorum beðin um að koma
í Höfnina og tína Melgresi til upp-
græðslu því uppgræðsla þar um
slóðir var Sigga frænda mikið
hjartans mál. Okkur voru réttir
vasahnífar og poki og svo var bara
byrjað og nokkur ör hef ég, sem
þetta skrifa, því ég var sennilega sú
sem oftast þurfti plástur hjá slysa-
vai’narbílnum sem þarna var til
staðar ef á þyrfti að halda. Um-
hverfið og náttúran voru honum
mikils virði, blóm og steinar hrifu
hann og fengum við oft að heyra
nöfnin á þessum náttúruauðæfum
og ef eitthvað á vantaði var bara að
fara í bækurnar sem hann átti um
þessa hluti en í þeim bjó mikill fjár-
sjóður.
Bátar og sjómennska voru hon-
um einnig ofai’lega í huga og oft
veltum við okkur tímunum saman
upp úr skipaskráningarbókum, þar
sem vora myndir og nöfn á alls
konar skipum því nóg var af svo-
leiðis bókum í húsinu, eins og öðru
sem við kom sjómennsku.
í stóra húsinu hans Sigga
frænda var að sjálfsögðu alltaf nóg
pláss fyrir okkur öll og ótrúlegt að
hann skuli hafa nennt að hýsa okk-
ur svo dögum skipti þar sem oft gat
orðið ansi fjörugt þegar mörg börn
voru annars vegar og þar sem hann
bjó einn hljóta það að hafa verið
mikil viðbrigði fyrir hann að hafa
allt í einu öll þessi ærsl og lætiií
kringum sig. Nóg var af bókum um
ótrúlegustu hluti hvar sem maður
drap niður, sem við glugguðum í
þegar kvölda tók, svona áður en við
fórum að sofa. Siggi frændi var
mikill hestamaður og munum við
sjálfsagt helst eftir Jarpi og Skjóna
sem voru þarna á þeim tíma þegar
við voram sem oftast í Höfninni.
En þetta líður eins og annað,
börnin orðin fullorðin og nú eru
þau systkinin amma á Ljósó og
Siggi bæði farin, en minninguna
tekur enginn.
Hana eigum við eftir og getum
sest niður og rifjað upp eitt og ann-
að sem við höfum gert með þeim
öllum systkinunum, eins og t.d.
þegar Siggi kom alltaf á laugardög-
um í bæinn á Ljósó, jóladagurinn á
Ljósó, bollukaffið á Ljósó og svona
mætti lengi telja. Siggi minn, við
fjölskyldan kveðjum þig hér og
minnumst þín og þökkum fyrir að
hafa haft þig hjá okkur til að vísa
okkur veginn.
Birna, Sigurður, Þorleifur
Hannes, Alda og fjölskyld-
ur, Ulfar og Hanna.
ekki tug þúsunda í gegnum árin.
Hann dreif allt áfram af ótrúlegi-i
eljusemi og fannst mér oft að mað-
urinn hlyti að vera ofurmenni. Það
er oft með menn í „fjallatúrísman-
um“ að þeir bara „era svona“. Það
sem okkur hinum finnst ofur-
mennska, það er bara ósköp eðlilegt
hjá þeim. Það að fara út í hífandi
rok og setja eina tuttugu vélsleða í
gang og skafa af þeim snjó og setja
á benzín, aka stórum trukkum, inn-
rétta heilu húsin uppi á jöklum og
allt annað, það er bara hversdagf--
legt og vinnustundir ómældar. E‘g
tekofan fyrir þessum máttarstólp-
um íslenzkrar ferðamennsku. Bene-
dikts er sárt saknað og sendi ég öll-
um aðstandendum hans, samstarfs-
mönnum og vinum samúðarkveðj-
ur.
Friðrik Á. Brekkan,
leiðsögumaður.
SIGURÐUR
ÞORLEIFSSON
BENEDIKT
RAGNARSSON