Morgunblaðið - 24.03.2000, Page 39

Morgunblaðið - 24.03.2000, Page 39
38 FÖSTUDAGUR 24. MARS 2000 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. MARS 2000 39' iltofgtsttlilfatfeife STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. HAGSÆLD OGNAR STÖÐUGLEIKANUM HORFUR í efnahagslífi þjóðarinnar eru tvísýnar um þessar mundir samkvæmt yfirliti Þjóðhagsstofnun- ar um stöðu þjóðarbúskaparins. Segja má að efnahags- horfurnar skiptist í tvö horn. Annars vegar bendir allt til þess að hagvöxtur í ár verði meiri en spáð hefur verið, eða um 4% í stað 2,9%, atvinnuleysi minnki enn og verði 1,7% í stað 1,9%, og kaupmáttur aukizt um 1,5%, sem er svipað og gert var ráð fyrir, eða 1-1,5%. A móti er því spáð að verðbólga verði meiri en reiknað var með eða 3,9% innan ársins í stað 3,5%. Verðbólga milli áranna 1999 og 2000 er hins vegar áætluð 5,3%. Þá sígi enn á ógæfuhliðina í viðskiptum við útlönd og hallinn á þeim verði ríflega 50 milljarðar króna, eða 7,2% af landsframleiðslu, en spáð var 5,6% halla árið 2000. Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar, segir að verðbólga og viðskiptahalli sé meiri hér en í öðrum aðildarríkjum Efnahags- og framfarastofnunarinnar (OECD) og mikilvægt sé að takast á við það verkefni að ráða bót á því. Hann segir að fylgjast þurfi vel með framvindunni næstu mánuði og grípa tímanlega og fastar í taumana en gert hafi verið. Þórður bendir þar á ráð- stafanir í peningamálum og ríkisfjármálum og að tryggja þurfi að markmiðin sem sett voru í fjárlögum verði ekki gefin eftir. Yfirlit Þjóðhagsstofnunar er birt á óvissutíma, því samningum á almennum vinnumarkaði er langt frá því að vera lokið, þótt stefnumarkandi áfanga hafi verið náð í samningsgerð Flóabandalagsins svonefnda. Þess vegna þarf að taka efnahagsspám með vissum fyrirvara. Sann- arlega eru það góð tíðindi að hagvöxtur verði meiri en búizt var við, atvinna aukist enn og kaupmáttur haldi áfram að vaxa í kjölfar þeirrar ótrúlega miklu kaupmátt- araukningar sem átt hefur sér stað sl. fjögur ár. Hins vegar fer ekki á milli mála að efnahagslegri velferð þjóð- arinnar stafar hætta af svo háu verðbólgustigi. I því sambandi er þó ástæða til að benda á að verðbólguvand- inn er ekki allur heimatilbúinn. Við ráðum t.d. engu um olíuverðið, sem hefur að sjálfsögðu ýtt undir verðbólg- una. Viðskiptahallinn fer vaxandi samkvæmt spá Þjóðhags- stofnunar. Viðskiptahallinn þýðir í raun að skuldsetning þjóðarinnar í útlöndum heldur áfram. Viðskiptahallinn hefur hins vegar stundum verið meiri en nú. Og gleym- um því ekki að eignir þjóðarinnar í öðrum löndum hafa stórvaxið vegna aukinnar fjárfestingar þar. Engu síður er það umhugsunarefni hvort stjórnvöld þurfi ekki að taka fastar á. Benda má á í þessu sambandi að bandaríski seðlabankinn hækkar nú vexti aftur og aft- ur til að slá á þensluna og dugar ekki til. Þrátt fyrir þessi hættumerki er ástæða til að undir- strika að þetta eru vandamál sem stafa af góðærinu en ekki vandi sem fylgir efnahagskreppu. Við megum ekki gera of mikið úr þessum vandamálum en heldur ekki vanmeta þau. GÓÐ TÍÐINDI FYRSTA sendingin af Windows 98-stýrikerfínu í íslenskri þýðingu seldist nánast upp á fyrsta degi. Þessi góðu viðbrögð sýna svo ekki verður um villst að Islendingar leggja töluvert upp úr því að geta unnið á tölvur sínar í ís- lensku umhverfí. Það góða fordæmi sem sýnt hefur verið með þýðingum á stýrikerfum á borð við Windows 98 og kerfið sem Apple notar ætti að verða öðrum sem starfa við hina nýju samskiptatækni hvatning til að fylgja í kjölfarið. Bjöm Bjarnason menntamálaráðherra gagnrýndi símafyrir- tæki á AJþingi á miðvikudag fyrir að hafa ekki sýnt metnað í að nota íslenska stafí og íslenskan texta í farsímum. Sagði Bjöm að aðeins einn farsími hefði verið íslenskaður með þessum hætti. „Það þarf að knýja markaðinn tD að sinna þessum þörfum íslenskunnar ekki síður en íslendinga,“ sagði Bjöm. Þáð má taka undir þetta með menntamála- ráðherra. Framtíð íslenskunnar veltur ekki síst á því hvort tekst að styrkja stöðu hennar í tækniheiminum. Áðumefnd- ar þýðingar em stórt skref í þá átt. Efling hinnar svoköll- uðu tungutækni er þar einnig forgangsverkefni eins og fram kom í umræðum á þingi á miðvikudag. Skýrsla sem unnin var á vegum menntamálaráðuneytisins í fyrra sýndi að staða íslendinga er slæm á því sviði. Til þess að bæta hana stendur til að hefja átak þegar á þessu ári. Þá hefur menntamálaráðuneytið beitt sér fyrir því að Háskóli Islands skipuleggi nám á sviði tungutækni. Þetta em góð tíðindi. Lagareglur um mat á umhverfísáhrifum gagnrýndar á málstofu Líffræðifálagsins Matsferlið ólíkt því sem þekkist í öðrum löndum Ferli það sem fylgt er við mat á umhverfis- ✓ áhrifum á Islandi er ólíkt því matsferli sem er við lýði í nálægum löndum. Þetta kom fram í máli umhverfisstjóra Landsvirkjunar á mál- stofu Líffræðifélagsins. Kærur eru mun al- gengari hér en annarsstaðar og samráð skortir. Ómar Friðriksson fylgdist með um- ræðunum, þar sem einnig kom fram gagnrýni á nýtt frumvarp umhverfísráðherra. Morgunblaðið/Sverrir Gestir á málstofu Líffræðifélags Islands fylgdust af áhuga með framsögu- erindum og umræðum um mat á umhverfisáhrifum. Bauffur lýsir yfír að fyrirtækið muni taka þátt í að stuðla að stöðugleika Alagning verður ekki hækkuð í tvö ár Geislabaugur eða hali, horn og klaufir? Staða Baugs hefur vakið deilur undanfarið og fyrir- tækið verið gagnrýnt, en í gær tilkynnti fyr- irtækið að það myndi leggja sitt lóð á vogar- skálarnar til að viðhalda stöðugleikanum og gagnrýndi forstjóri þess ásakanir ráða- manna um að það ætti sök á hækkandi verð- lagi. Karl Blöndal sat blaðamannafund í vöruskemmu Aðfanga. Morgunblaðið/Ámi Sæberg Tryggvi Jónsson, aðstoðarforstjóri Baugs, Jón Ásgeir Jóhannesson for- stjóri og Hreinn Loftsson stjómarformaður kynna aðgerðir sem þeir hyggjast blása til undir kjörorðinu „Viðnám gegn verðbólgu". FERLIÐ sem fylgt er við mat á umhverfisáhrifum hér á landi er í mörgum grundvallaratriðum frá- brugðið því ferli sem farið er eftir við umhverfismat í öðrum löndum. Þetta kom fram í máli Ragnheiðar Ólafsdóttur, umhverfisstjóra Lands- virkjunar, á málstofu Líffræðifélags íslands um mat á umhverfisáhrifum í Odda sl. miðvikudagskvöld. Ragnheiður starfaði í Svíþjóð í mörg ár við ráðgjöf á sviði umhverf- ismála áður en hún kom til starfa hjá Landsvirkjun. Hún sagði að í Sviþjóð væru lög um mat á um- hverfisáhrifum einskonar verkfæri til að meta á kerfisbundinn hátt hvaða áhrif framkvæmdir hefðu á umhverfið. Þessi vinna væri unnin í samráði á milli framkvæmdaraðila og hinna ýmsu stofnana sem bæru ábyrgð á umhverfismálum og einnig með þátttöku almennings og hags- munaaðila. Ragnheiður lýsti því ferli sem fylgt er við mat á umhverfisáhrifum í Sviþjóð og Noregi og sagði að margt kæmi undarlega fyrir sjónir þegar íslenska matsferlið væri borið saman við það sem tíðkast í ná- grannalöndunum. Mikil áhersla væri lögð á samráð við mat á umhverfis- áhrifum í nágrannalöndunum en kæruleiðir væru mun færri en hér á landi. Hún benti á að í matsferlinu í Sviþjóð væri ekki hægt að kæra úrskurð um mat á umhverfisáhrifum enda væri ekki um neinn slíkan úrskurð að ræða. Vinnan við mat á umhverfisáhrifum væri ákveðin að- ferðafræði og niðurstöður matsins væru einn af þeim þáttum sem leyf- isveitandi þyrfti að taka tillit til þeg- ar hann tæki ákvörðun um hvort veita ætti framkvæmdaleyfi. Hún benti einnig á að í Noregi væri ekki gert ráð fyrir kærum á meðan mat á umhverfisáhrifum ætti sér stað, þótt heimilt væri að kæra sjálft framkvæmdaleyfið. „í Noregi fara innan við 5% mála í kæruferli,“ sagði Ragnheiður. Marga grundvallarþætti vantar í íslenska löggjöf „Ég verð að viðurkenna að það tók mig nokkuð langan tíma að átta mig á íslenska matsferlinu þegar ég kom hingað til lands. Matsferlið hér á landi hefst í raun ekki með sjálfri matsvinnunni, þ.e. vinnunni við skýrsluna, heldur er matsferillinn kæruferill sem tekur við þegar framkvæmdaraðili er búinn að skrifa matsskýrslu, sem hann skrif- ar oftast með aðstoð ráðgjafa en án nokkurs eiginlegs samráð við um- sagnaraðila eða almenning. Þegar núgildandi íslensk lög eru skoðuð kemur í ljós að miðað við hina alþjóðlegu hugmyndafræði á bak við mat á umhverfisáhrifum vantar marga grundvallarþætti inn í íslenska löggjöf. Mark- mið íslensku laganna er að tryggja að áður en tekin er ákvörðun um framkvæmd hafi farið fram mat á umhverfis- áhrifum. Það er sem sé ekki mark- mið laganna að greina og skýra frá beinum og óbeinum áhrifum sem framkvæmdin getur haft á umhverf- ið heldur að skrifa matsskýrslu," sagði hún. Ragnheiður benti m.a. á að meg- ináherslan í matsvinnunni væri skv. gildandi lögum ekki sú að draga fram umhverfisáhrif fram- kvæmda, heldur, eins og kæmi fram í reglugerð, skyldi lýsa fram- kvæmd, m.a. stað, hönnun og um- fangi o.s.frv. Hún sagði að svokallað samráð í íslenska matsferlinu fælist í því að umsagnaraðilar og almenningur sendu skriflegar umsagnir og at- hugasemdir við tillögu fram- kvæmdaraðila til Skipulagsstofnun- ar, eftir að framkvæmdaraðili hefði lokið matsskýrslu sinni og tilkynnt framkvæmd til stofnunarinnar. Þessu næst gæti skipulagsstjóri not- að umsagnirnar til að meta hvaða kröfur hann ætti að gera til fram- kvæmdaraðila í úrskurði sínum. Þetta sagðist Ragnheiður ekki geta talið vera samráð. „íslensk lög og reglugerð um mat á umhverfisáhrifum fjalla hins vegar mjög ítarlega um hvernig allir máls- aðilar geta kært hver annan, enda endar helmingur allra mála á íslandi í kæruferli, og allar stórframkvæmd- ir,“ sagði hún. Ragnheiður gagnrýndi það fyrir- komulag hér á landi sem leiddi til þess að farið væri seint af stað við matsvinnuna. „Það hefur skapast sú hefð að það þurfi að fullhanna mannvirki áður en skýrslan er sam- þykkt af Skipulagsstofnun og þá er framkvæmdaraðili jafnframt búinn að kosta til milljónum króna í hönn- un og annan undirbúning sem teng- ist ekki beint vinnunni við mat á umhverfisáhrifum," sagði Ragnheið- ur. „Frá sjónarhóli framkvæmdarað- ila er vinna við mat á umhverfis- áhrifum afar mikilvægt ferli og til þess að fá sem bestar lausnir frá umhverfissjónarmiði þyrfti mats- ferlið að vera samráðsferli en ekki kæruferli. Vinnan við matið er að- ferðafræði sem á að felast í því að skoða framkvæmd frá öllum sjónar- hornum, draga fram jákvæð og neikvæð umhverfisáhrif sem fyrir- huguð framkvæmd kann að hafa og stuðla að því að fyrirhuguð fram- kvæmd verði í sem mestri sátt við umhverfið," sagði hún. Nauðsynlegft að finna Ieiðir til að bæta matsferlið Talsverðar umræður urðu um ástæður þess að íslenska ferlið við mat á umhverf- isáhrifum væri svo frá- brugðið því sem þekktist í öðrum löndum. Fram kom á málstofunni að þessi sérstaða yrði enn til staðar þrátt fyrir lögfestingu nýs frum- varps um mat á umhverfisáhrifum sem umhverfisráðherra hefur lagt fram á Alþingi. Ingimar Sigurðsson, skrifstofu- stjóri í umhverfisráðuneytinu, tók undir að það væri staðreynd að þetta ferli hér á landi væri einstakt. Hann sagðist hins vegar ekki hafa skýringar á því en benti m.a. á að stofnanauppbygging hér á landi væri talsvert frábrugðin því sem væri í nágrannalöndunum og Islend- ingar byggju yfir mun minni upp- lýsingum um náttúru og náttúrufar en t.d. Svíar. Ingimar benti einnig á að ríkisstjórn á íslandi væri ekki fjölskipað stjórnvald heldur bæru einstakir ráðherrar ábyrgð á mála- flokkum sem undir þá heyrðu. Nokkrir fundarmenn tóku undir orð Ragnheiðar um að finna þyrfti leiðir til að bæta matsferli umhverf- isáhrifa sem stafa af framkvæmd- um. Umdeilt bráða- birgðaákvæði í framsöguræðu sinni fjallaði Ingimar Sigurðsson um endurskoð- un laga um mat á umhverfisáhrifum og kynnti þær breytingar sem felast í hinu nýja frumvarpi umhverfis- ráðherra. Markmið þess væri m.a. að uppfylla þær skyldur sem ísland hefði tekið á sig með aðild að EES- samningnum og byggðist það í mörgum atriðum á meginreglum Evróputilskipunar nr. 97/11. Samkvæmt bráðabirgðaákvæði í frumvarpinu er gert ráð fyrir að framkvæmdaleyfi sem gefin voru út fyrir 1. maí 1994 falli úr gildi hefjist framkvæmdir ekki fyrir árslok 2002. Ingimar sagði að fram hefði komið að margir væru ósáttir við svo lang- an frest. Telur að kærumálum myndi fjölga gífurlega Hilmar Malmquist, frá Náttúru- verndarsamtökum Islands, fjallaði á gagnrýnan hátt um frumvarpsdrög- in og sagði að samtökin gerðu fjöl- margar og viðamiklar athugasemdir við þau. Fara samtökin fram á að umrætt bráðabirgðaákvæði verði fellt niður, enda sé með því í raun verið að veita frest í níu og hálft ár. Náttúruverndarsamtökin gagn- rýna einnig harðlega ákvæði þar sem umhverfisráðherra er veitt heimild til að ákveða að þegar fleiri en ein framkvæmd eru fyrirhugaðar á sama svæði verði umhverfisáhrif þeirra metin sameiginlega. Hilmar sagði ófært að ekki væri gert ráð fyrir að framkvæmdir á verndarsvæðum væru matsskyldar. í 2. viðauka frumvarpsins eru til- greindar þær framkvæmdir sem ber að tilkynna til Skipulagsstofnunar og í 3. viðauka eru taldar upp þær viðmiðanir sem hafa skal til hlið- sjónar við ákvörðun um matsskyldu framkvæmda. „Allar þessar fram- kvæmdir í öðrum viðauka verða háð- ar mati og túlkun Skipulags- stofnunar og síðan má aftur kæra ákvörðun Skipulagsstofnunar til ráðherra. Maður sér fyrir sér að fjöldi kærumála komi til með að aukast gífurlega, sem bætir málin lítið,“ sagði Hilmar. Hann gagnrýndi einnig ákvæði í 11. grein frumvarpsins þar sem seg- ir að hefjist framkvæmdir ekki inn- an tíu ára frá úrskurði Skipulags- stofnunar skuli stofnunin ákvarða hvort mat á umhverfisáhrifum hinn- ar fyrirhuguðu framkvæmdar skuli fara fram að nýju. Hilmar sagði þetta allt of rúman tímafrest. Svo langur tími væri í engu samræmi við þá umræðu sem átt hefði sér stað um Eyjabakkamálið. Afstaða manna til náttúruverndar og umhverfis- mála breyttust á miklu styttri tíma. Þóra Ellen Þórhallsdóttir, próf- essor við Háskóla íslands, fjallaði á fundinum um hlutverk líffræðinga við mat á umhverfisáhrifum. Fram kom í máli hennar að þrátt fyrir mikilvægt hlutverk líffræðinga við umhverfismat vegna framkvæmda heyrði það enn til und- antekninga að líffræð- ingar störfuðu á verk- fræðistofum. Skv. laus- legri athugun væri aðeins einn líffræðing- ur við störf á verkfræðistofu í Reykjavík. Þóra fjallaði um ýmis álitaefni sem líffræðingar standa frammi fyrir í störfum sínum við mat á umhverfisáhrifum hjá opin- berum stofnunum og fyrir fram- kvæmdaraðila. Vék hún í því sam- bandi m.a. að skýrslu Lands- virkjunar um mat á umhverfis- áhrifum Fljótsdalsvirkjunar og sagði: „Ég hef kynnt mér þá skýrslu og tel engan vafa leika á því að hún er hlutdræg og ekki not- hæf sem forsenda fyrir matinu." LÝST var yfir því á blaða- mannafundi, sem efnt var til í gær á vegum Baugs hf., að fyrirtækið hygðist á næst- unni efna til sérstaks átaksverkefnis undir kjörorðinu „Viðnám gegn verð- bólgu“ með það að markmiði að lækka verð á matvöru, einkum með auknum innflutningi á vegum fyrirtækisins sjálfs, nýjum samningum við framleið- endur og hagræðingu í rekstri. Jafn- framt gáfu stjómendur fyrirtækisins út loforð um að matvörverð í verslun- um Baugs myndi ekki hækka vegna aukinnar álagningar fyrirtækisins næstu tvö ár frá og með gærdeginum. Á fundinum kom fram að ætlunin með yfirlýsingu fyrirtækisins og fundinum sjálfum var ekki síst að koma því á framfæri að það væri ekki Baugur, sem stæði á bak við verðhækkanir á matvöru, og bjóða birgjum birginn. „Þessi fundur er haldinn til að kynna stefnu Baugs í verðlagsmálum í tilefni af umfjöllun í þjóðfélaginu að undanfömu þar sem fyrirtækið hefur verið sakað um að hækka vömverð í landinu,“ sagði Jón Ásgeir Jóhannes- son, forstjóri Baugs, á blaðamanna- fundi, sem haldinn var í stórri vöra- skemmu fyrirtækisins í Skútuvogi í gær, þar sem hann sat á milli Tryggva Jónssonar aðstoðarforstjóra og Hreins Loftssonar stjómarformanns. Las hann síðan fréttatilkynningu þar sem sagði að á undanfomum mán- uðum hefði verðbólga hér á landi auk- ist umfram það, sem gerst hefði í nágrannalöndnunum. Þessi þróun kæmi í kjölfar langavarandi verðstöð- ugleika, sem væri meginforsenda góð- ærisins í íslenskum efnahagsmálum undanfarin misseri. Allir ættu því mikilla sameiginlegra hagsmuna að gæta í baráttunni gegn verðbólgu. Segir í tilkynningunni að kjarasamn- ingar Flóabandalagsins og Samtaka atvinnulífsins og aðgerðir ríkisstjóm- arinnar í tengslum við þá samninga beri vitni víðtækum áhuga og vilja til að tryggja jafnvægi í efnahagsmálum og skapa skilyrði fyrir auknum kaup- mætti. Forsenda væri hins vegar að allir legðust á eitt. Álagning hækkaði ekki1998-99 „Verslanir Baugs hafa lagt sitt af mörkum í baráttunni gegn verð- bólgu,“ segir í tilkynningunni. ,Álagn- ing þeirra hefur ekki hækkað milli áranna 1998-99, en verðhækkanir hafa þó orðið í haust og í vetur, sem einkum verða raktar til hækkana frá innlendum framleiðendum og stóram innflytjendum, en Baugur hefur að- eins flutt inn um 7% af þeirri matvöra sem seld er í verslunum fyrirtækis- ins.“ Síðan segir að Baugur hyggist „leggja enn meira af mörkum í þessari baráttu og mun á næstunni efna til sérstaks átaksverkefnis undir kjör- orðinu „Við nám gegn verðbólgu". í tilkynningunni er einnig skorað á þá aðila, sem stýri „verðlagningu á landbúnaðarvörum, innlendum oginn- fluttum, þ.e.a.s. mjólkurvöram, kjöti ávöxtum og grænmeti, að tryggja verðstöðugleika í þeim vöraflokkum“. Jón Ásgeir sagði að líkt og fram kæmi í reikning- um, sem lagðir vora fram á aðalfundi Baugs í gær, hefði fyrir- tækið ekki hækkað álagningu milli ára þótt fyrirtækið hefði verið gagnrýnt fyrir slíkt. Verðhækkanir frá birgjum hafa skollið á fyrirtækinu „Hins vegar hafa verðhækkanir frá birgjum skollið á fyrirtækinu," sagði hann. „Þess er getið í ársskýrslu fé- lagsins að tíu stærstu birgjarnir hafa hækkað vöraverð til félagsins um fimm til 10 prósent síðustu 14 mánuði og nemur sú hækkun á innkaupsverði Baugs 200 milljónum. Þessu ætlum við að berjast gegn og leita leiða til að halda verðlagi í skefjum." Hann sagði að í því skyni myndi fyr- irtækið leitast við að auka eigin inn- flutning. Hann er nú um 7% af þeirri matvöra, sem seld er í verslunum fyr- irtækisins, en stefnt er að því að það hlutfall tvöfaldist og verði 14% á næstu 12 mánuðum. „Það er forsendan í því átaki að lækka vöraverð,“ sagði hann. „[Það má gera] með því að auka innflutning beint frá framleiðendum erlendis og stærri verslunarkeðjum. Þar má til nefna samstarf við verslunarkeðjuna Tesco og innkaupasamstarfið við Reit- an-hópinn.“ Jón Ásgeir benti á að íslenski mark- aðurinn með 270 þúsund neytendur teldist mjög lítill. Ánnars staðar væra þrjú til fjögur fyrirtæki að vinna á 80 milljóna manna markaði, eins og til dæmis ætti við um Bretland: „Það sýnir að stærð og styrkur era megin- forsenda til að geta lækkað vöruverð til framtíðar." Hann sagði að um leið treysti hann á að aðrir aðilar, bæði birgjar og framleiðendur, gengju til liðs við þetta verkefni með það að leiðar- Ijósi að halda stöðugleika í efnahagslífinu. Á fundinum kom fram að Baugur skipti aðallega við um 15 birgja og sagði Tryggvi Jónsson þegar hann var spurður hverjir þeirra myndu nú missa spón úr aski sínum að hann von- aði að þeir myndu taka þátt í þessu átaki þannig að enginn þyrfti að missa neitt. Munu ekki geta skýlt sér bakvið Baug „Það er líka rétt að undirstrika að þeir munu ekki geta skýlt sér á bak við Baug,“ sagði Hreinn, „sagt að Baugur einn sé ábyrgur fyrir þeim hækkun- um, sem orðið hafa. Þetta er mjög metnaðarfull stefna og við viljum taka af öll tvímæli um það hvert Baugur vill stefna og hvar Baugur vill standa í þessum málum.“ „Einnig er ágætt að fram komi að í heildarvísitölunni hefur matvara verið að lækka sem kostnaðarliður og stefn- an með þessu er að það ferli haldi áfram og við munum sjá frekari lækk- un, “ sagði hann. „í dag er hlutfall mat- vöra og drykkjarvöra um 16,8%.“ Hann sagði einnig að mikilvægt væri að benda á að fyrirtæki á borð við Osta- og smjörsöluna, sem væra í skjóli einokunar, héldu aftur af sér í verðhækkunum til að stefna af þessu tagi næði fram að ganga. Kom fram sú gagnrýni, sem áður hefur verið sett fram af hálfu Baugs, að þegar þessir aðilar hækkuðu vöraverð fylgdu aðrir þeim eftir í verðhækkunum. Þegar Baugur heitir því að álagning verði ekki hækkuð er átt við ákveðið hlutfall sem, að sögn stjórnenda fyrir- tækis, er að meðaltali 21,7%, þótt vita- skuld sé það misjafnt eftir því um hvaða vöra er að ræða. Sagði Jón Ásgeir að þetta væri mjög svipuð álagn- ingartala og hjá verslun- arkeðjunni Walmart, sem byggi þó við mun ftjálsari rekstrarskilyrði. Tryggvi Jónsson sagði að markmið- ið væri vitaskuld að lækka verð mat- vöra, en færi verðbólga úr böndum eða annað bæri að, sem ekki yrði ráðið við, yrði að bregðast við: „En með þessari aðgerð eram við að leggja okk- ar lóð á vogarskálamar til að fyrir- byggja að verðbólga fari af stað og styðja þannig við þá samninga, sem hafa verið gerðir." Jón Ásgeir sagði að ógjörningur væri nefna ákveðna hlutfallstölu þeg- ar hann var spurður hvað lækka mætti vöraverð mikið. „Það væri út af fyrir sig mikill árangur ef hægt væri að koma í veg fyrir hækkanir næstu tvö ~ árin,“ bætti Hreinn Loftsson við. Ekki yóst hvað mikið má lækka Á fundinum kom fram að það hefði verið talið hæfileg landsýn að miða við að álagning hækkað ekki næstu tvö ár. Hins vegar væri alls ekki þar með sagt að 23. mars myndu dynja á hækkanir. En menn yrðu að hafa hugfast að að- eins tvennt gæti leitt til þess að verð hækkaði, hærri álagning eða hærra innkaupaverð. „En ef kjarasamningar verða á þeim nótum, sem Flóabandalagið hef- ur samið, sjáum við enga aðra vá, sem ætti að leiða okkur í það að hækka okkar álagningu," sagði Jón Ásgeir oj» bætti við að þar með væri hann ekki að blanda sér í yfirstandandi kjarasamn- inga. „En í þessum málum þarf að vera skynsemi og við höfum séð verð- bólgusamninga og hvað þeir hafa þýtt. Það era alltaf einhverjar línur í því hvað fyrirtæki geta tekið á sig.“ Jón Ásgeir sagði að Baugur hefði ekki fundið fyrir því að ásakanir um að Baugur ætti sök á hækkandi verðlagi hefðu fælt viðskiptavini frá: „Hins vegar höfum við fundið fyrir því að sá misskilningur sé í gangi að við séum,. •ábyrgir fyrir þeim kauphækkunum, sem hafa orðið. Að vissu leyti hafa fréttir af þessu máli verið þannig að almenningur hefur ætlað að þetta sé verslunarkeðjunum að kenna." Hreinn sagði að rétt væri að verð á matvælum hefði hækkað: „Þá hefur fréttaflutningurinn oft og tíðum verið þannig að verð hafi hækkað í skjóli fá- keppni og svo framvegis. Við eram að segja að verð hafi ekki hækkað vegna þess að við höfum verið að hækka álagningu eins og fréttir hafa verið, heldur vegna þess að verð hefur hækkað til okkar. Það er að segja að það eram ekki við, sem eram að maka krókinn, eins sumir vilja halda fram, heldur eram við eingöngu að taka á móti þeim verðhækkunum sem við- höfum fengið. Það er það sem við vilj- um stoppa, þessa sjálfvirkni sem hef- ur verið og að þeir, sem era orsaka- valdarnir, taki nú þátt í þessu með okkur.“ „Að vera hafður fyrir rangri sök getur skaðað fyrirtækið" Jón Ásgeir sagði þegar hann var spurður hvort þetta hefði skaðað fyr- irtækið að það væri alveg ljóst að það „að vera hafður fyrir rangri sök getur skaðað fyrirtækið“. Þegar hann var spurður hvort nefna mætti dæmi um það að Baugur hefði verið hafður fyrir rangri sök var svar- ið: ,Af fréttaflutningi má [skilja að tenging sé milli þess] að aðilum hafk fækkað á matvörumarkmið og þeir séu að taka meira til sín.“ Hreinn benti á að fyrir Alþingi lægi meira að segja fyrirspurn um það hvað liði rannsókn á fákeppni vegna þeirra verðhækkana, sem átt hefðu sér stað. „Það er gefið í skyn að við séum að taka meira til okkar í krafti þess að við séum með meiri mark- aðshlutdeild sem er ekki,“ sagði Jón Ásgeir. Gætum verið að taka áhættu jt- Hann var spurður hvort fyrirtækið væri að taka áhættu með þessum að- gerðum: „Við gætum verið að taka áhættu ef við getum ekki staðið við þetta,“ svaraði Jón Ásgeir. „Þá vær- um við í miklum vandræðum. En við eram að beina því til þeirra aðila, sem hafa verið orsakavaldar í þessuro verðhækkunum að þeir haldi aftur af sér.“ 50% mála kærð á íslandi en innan við 5% í Noregi Fáir líffræðingar starfa á verk- fræðistofum Orsaka- valdar haldi afturaf sér Eigin inn- f lutningur fari úr 7% í 14%

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.