Morgunblaðið - 24.03.2000, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÖSTUDAGUR 24. MARS 2000 49*.
Hlíðarendi á Hvolsvelli
og Landspítali í Fossvogi
FRÁ landnámi ís-
lands hafa bæir verið
kenndir við dali og
önnur kennileiti í um-
hverfinu, svo sem
Hlíðarendi í Fljóts-
hlíð. Þeir sem lesa Is-
lendingasögurnar,
hvort sem eru inn-
lendir menn eða er-
lendir, vita, við hvaða
sveitabæi er átt eftir
því hvar þeir eru
staðsettir skv. fornum
örnefnum. íslending-
ar hafa rakið uppruna
sinn og ættir til
ákveðinna bæja og
byggða. Enginn hefur
velkst í vafa um, að Hlíðarendi er
staðsettur í Fljótshlíð, þeirri sem
fjallað er um í ljóðinu Gunnar-
shólmi eftir Jónas Hallgrímsson.
Á síðari árum hefur sú hljóðláta
breyting orðið, án þess að opinber
Nafngiftir
✓
Islendingar staldri
nú við og hugsi sitt ráð,
áður en lögð eru af sér-
heiti á byggingum, segir
Auðdlfur Gunnarsson,
og forðist að taka upp
skrípanöfn í þeirra stað.
umræða hafi átt sér stað, að póst-
númerakerfið hefur orðið til þess,
að sveitabæir eru nú kenndir við
næsta þéttbýlisstað með því póstn-
úmeri, sem því tilheyrir. Þannig
hef ég orðið þess áþreifanlega var,
að fólk utan af landi ritar heimilis-
fang sitt á þann hátt, t.d. við inn-
lögn á sjúkrahús. Af þeim upp-
lýsingum verður ekki ljóst, hvort
þjóðþekkt býli eins og Húsafell í
Borgarfirði sé sveitabær á Mýrum
eða jafnvel hús við götu í Borgar-
nesi. Það sama gildir um aðra
staði svo sem Reykholt, Borg á
Mýrum og önnur höfuðból og bæi í
Borgarfirði og annars staðar á
landinu. Mér kæmi ekki á óvart,
þótt forfeður mínir sneru sér við í
gröfinni, ef þeir uppgötvuðu, að
Skútustaðir í Mývatnssveit væru
skyndilega fluttir í vitund fólks til
Húsavíkur.
Hér er þó ekki eingöngu um
þann vanda að ræða, að sveitabæir
haldi ekki lengur eðlilegri stað-
setningu sinni í byggð landsins.
Með riðlun sveitarfélaga hafa kom-
ið upp nafngiftir, sem virðast
brjóta í bága við íslenska málhefð.
Þannig hélt ég að borg þýddi í vit-
und flestra stór þéttbýliskjarni.
Vart verður sagt, að hinar dreifðu
byggðir á bökkum Ölfusár, sem
hlotið hafa heitið Árborg, falli und-
ir þá skilgreiningu. Svipað má
segja um heiti sveitarfélaganna
Snæfellsbæjar og Reykjanesbæj-
ar.
Loks hefur svo tekið steininn úr,
þegar farið er að gefa rótgrónum
stofnunum og þekktum bygging-
um, sem háðar eru höfundarétti
hönnuða sinna, ný
nöfn, sem brjóta gegn
öllum hefðum. Margir
núlifandi Islendingar
muna byggingu
Landspítalans, hvað
þá Borgarspítala, og
fjölmargir hafa unnið
á þessum stofnunum í
áratugi. Frá upphafi
hefur nafnið Land-
spítali átt við þá
byggingu, sem reist
var árið 1930, enda
þótt nafnið hafi verið
látið ná til viðbygg-
inga og annarra bygg-
inga henni tengdra á
lóðinni. Þetta á ekki
síður við um Borgarspítalann.
Nafn hans gaf til kynna, hverjir
stóðu að byggingu hans og segir
einnig til um staðsetninguna.
Landakotsspítalinn, sem á sér
lengsta sögu og byggður var af ka-
þólsku fólki og rekinn af nunnum í
áratugi, hefur frá upphafi tengst
Landakotstúninu og öðrum bygg-
ingum, sem þar voru reistar af
kaþólska söfnuðinum.
Hver einstaklingur fær sitt nafn
í upphafi æviskeiðs síns og heldur
því frá vöggu til grafar og áfram
inn í eilífðina. Það verður hluti af
persónuleika hans og sérkenni.
Svipað á við um staði og opin-
berar byggingar. Nöfn þeirra
segja oft ákveðna sögu um eðli
þeirra og uppruna og tengjast
þeim órjúfanlegum böndum. Þess-
um nöfnum á því að halda, þótt
reksturinn breytist, en slíkt má
gefa til kynna með öðrum hætti.
Það hljómar hjákátlega og rugl-
ar flesta í ríminu að kalla
Borgarspítalann fyrst Sjúkrahús
Reykjavíkur og síðan Landspíta-
lann í Fossvogi, í stað þess að gefa
til kynna með öðrum hætti ný
tengsl við Landspítalann og Há-
skólann í rekstri hins opinbera.
Nöfn og önnur auðkenni eiga að
vera til að auðvelda einstaklingum
að rata á réttan stað. Þannig varð-
ar sjúklinga, sem leið eiga á
sjúkrahús, meira um að vita hvar
viðkomandi bygging er til húsa, en
hvort rekstur sjúkrahússins sé í
höndum ríkisins eða annarra aðila.
Því miður virðist ekki öllum
ljóst, að greinilegar nafngiftir og
merkingar þjóna mikilvægu hlut-
verki til að auðvelda umferð og
forða slysum. í því sambandi má
benda á ruglingslegar merkingar
SLIM-LINE
dömubuxur frá
gardeur
Oðuntv
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 561 1680
Auðólfur
Gunnarsson
LL.OCLUJ'Í3JJJJJjJ
nú á heildsöluverði fyrir þig
PMS: Við streitu, svefntrufiunum, andlegu ójafnvægi, fyrirtíðarspennu,
kvíðaköstum, ofvirkni barna o.fl. í honum er kvöldvorrósarolía auk 20 teg-
unda jurta og vítamína sem koma jafnvægi á taugakerfið og veita orku.
Blágrænir þörungar: Við sóríasis, exemi, æðakerfi o.fl.
Megrunarúdi: L-Carnitine og króm eru frábærir fitubrennarar og slá á
hungurtilfinningu.
Furubörkur: Vinnur á vöðvabólgu og byggir upp frumur.
Kolbrún s. 565 7096 og 895 7096 og Bima s. 566 7732 og 898 8220.
gatna, t.d. í Kópavogi og jafnvel
merkingar sjúkrastofa á spítölum.
Á stórum sjúkrahúsum erlendis
eru stofur yfirleitt merktar 3 töl-
ustöfum, sú fyrsta gefur til kynna
á hvaða hæð og hinar staðsetningu
á gangi. Á okkar litlu sjúkrahúsum
gera óglöggar merkingar aðstan-
dendum oft erfitt að finna aðstan-
dendur sína og þurfa því oft á að
halda óþarfa leiðbeiningum. Merk-
ingar og viðvaranir á þjóðvegum
landsins hafa einnig verið mjög
ófullkomnar og hætt er við að það
hafi valdið óþarfa slysum í umferð-
inni. Hér á landi virðist ennþá
eima eftir af þeim hugsunarhætti,
að vegfarendur eigi að þekkja vegi
og aðrar aðstæður eins og bóndi
göturnar í túni sínu. Með aukinni
umferð bæjarbúa og útlendinga á
þjóðvegum landsins er nauðsyn-
legt að vara rækilega við hættum,
svo sem þrengingu vegar vegna
einbreiðra brúa, eða breytingum á
akstursskilyrðum, t.d. frá malbiki
á möl og hættulegum vegamótum
með góðum fyrirvara. Á ferð um
hálendi landsins fyrir nokkrum ár-
um tók ég eftir því, að víða voru
merki á íslensku, sem bönnuðu
umferð utan slóða, en engar á er-
lendum málum, þótt langflestir
vegfarendur væru útlendingar og
væru því jafnnær um, hvar leyfi-
legt væri að aka. Þeim er því vork-
unn, þótt þeir valdi skemmdum á
hálendi íslands með akstri utan
vega.
Eins og skáldið Tómas orðaði
það væri landslag lítils virði, ef
það héti ekki neitt. Því tel ég
nauðsynlegt, að Islendingar staldri
nú við og hugsi sitt ráð, áður en
lögð eru af sérheiti á byggingum
og örnefni og forn heiti á bæjum
og byggðum, sem hafa verið veg-
vísar í menningu okkar í gegnum
tíðina, og forðast að taka upp
skrípanöfn í þeirra stað.
Höfundur er yfírlæknir
á Landspítalnnum.
HAGKAUP
Meira urval - betri kaup
NÝJA BÍLAHÖLLIN
Renault Twínoo Easy, áro. 95. ek. 82 Wm. grænn,
5 gita, s-t-v dekk, sk. 01. Verfl 590 þús.
Dodoe Grand Caravan SE 4x4 31 árg. 95. ek
100 b.km.. grænn, ssk, 7-manna, s+v dekk. einn með
ðllu. Verö 1.390 jiús, lilbofl 1.B50 bús.
blár. ssk, r-r, saml, toppl, álfelgur, abs. Verð 2.I5D
þús., áhv. lán 2.000 bús.
M.Benz 190E, árg. 87, ek. 140 b.km, ssk, blár.
toppl. saml, einn eigandi. Fluttur inn al Ræsi (konubíll).
Verð 770 þús.
VW Bora GL1600, árg. 98, ek. 19 bkm. rauður, 5
gíra, állelgur, s+v dekk. Verð 1.550 þús. ábv. lán 1.430
þus.
Funahöfða 1,
www.notadirbilar.is