Morgunblaðið - 02.04.2000, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 2. APRÍL 2000 B 25
i;
ÍValtý Stefánssym ritstjóra að Brynj-
ólfur Þoláksson hafi alltaf verið mikill
smekkmaður og listasjórnandi.
Sögulegasti konsertinn sem Gísli tók
þátt í á sex áratugasöngferli var þeg-
ar hann söng undir stjórn Brynjólfs.
„Við sungum í Gúttó og höfum
Whisky bak við tjöldin til að mýkja
okkur. Þetta var rétt um lokin. Óll
skipin inni. Og mikið af norskum og
færeyskum skipum. Við sungum m.a.
„Sjömanden": Fengum dynjandi
lófaklapp. Þegar söngurinn var úti,
marséruðum við niður í gegnum
Bryggjuhúsið og sungum „Sjömand-
en“ út yfir höfnina, en sjómennirnir
úti á skipunum klöppuðu og hrópuðu
af fögnuði."
Bryggjuhúsið var þar sem nú er
veitingastaðurinn Kaffi Reykjavík.
Bátar lögðust þar við festar og tíðindi
bárust frá öðrum löndum.
rásögn Gísla um whiský-
drykkju söngmannanna í
Gúttó lýsir betur en mörg orð
þeim örlögum er hröktu Brynjólf úr
landi. í frásögn margra nemenda og
vina sem fjallað hafa um ævi Brynj-
ólfs kemur fram að víndrykkja varð
honum slík ástríða að hann ánetjaðist
áfengisnautn með svo örlagaríkum
hætti að hann fékk eigi staðist
straumþungann. Baldm- Andrésson
tónlistargagnrýnandi Vísis segir frá
því í endurminningum er hann birti í
bók Axels Thorsteinssonar „Óx viður
af Vísi“ að faðir hans, Andrés kunni
ráð við því. Hann vissi um drykkju-
hneigð Brynjólfs. Hann sagði:
„Brynjólfur, þú skreppur hingað eft-
ir síðdegismessuna á sunnudögum.
og kennir drengnum". Eftir þetta lét
Brynjólfur ekki á sér standa, og féll
nú enginn tími úr. Hann vissi líka, að
hann fengi snaps í hvert sinn, og það
kunni hann að meta. Brynjólfúr var
snillingur, lék lögin fyrir mig og hafði
áhrif á smekk minn og stíl.“
í bók Lúðvíks Kristjánssonar um
Þorlák Johnsen kaupmann kemur
fram að Brynjólfur Þorláksson
stjómar fyrsta drengjakór sem syng-
ur á íslandi. „Vonin“ var kór sem
Þorlákur gekkst fyrir að stofnaður
væri. Söng kórinn m.a. fyrir erlenda
ferðamenn.
Segja má að frami Brynjólfs verði
mestur er hann stjómar kantötu
Sveinbjörns Sveinbjörnssonar tón-
skálds er flutt var við konungskomu
árið 1907 er Friðrik áttundi heiðraði
landið með heimsókn sinni. Kantata
Sveinbjörns vai- ílutt í Alþingishús-
inu. Brynjólfur stjómaði af myndug-
leik og festu. Til að lósmynd sem
birst hefir í Morgunblaðinu. Þar situr
söngfólkið í garði Alþingishússins, en
tónskáldið, stjómandi, einsöngvarar
og kór mynda hvirfingu i laufskála-
lundi. Brynjólfur stundaði orgelleik,
söngkennslu og hljóðfæraleik auk
þess að stjóma ýmsum kórum.
Drykkjuskapur mun hafa ráðið
því að Brynjólfur kaus að
hverfa af landi brott. Mun
það hafa orðið að samkomulagi hjón-
anna, Brynjólfs og eiginkonu hans en
hún var Guðný Magnúsdóttir. Böm
þeirra voru sjö. Hið fyrsta fætt 1890,
en yngst Sigríður Guðlaug, kona
Gísla Petersens röntgentæknis, f.
1910. Tuttugu ára aldursmunur á
elsta og yngsta barni.
Árið 1913 heldur Brynjólfur til
Kanada, þar dvelst hann í nærfellt
tuttugu ár, lengst í Winnipeg. Þar
kenndi hannn hljóðfæraleik og stofn-
aði 40 söngflokka í íslendingabyggð-
um.
Eiginkona Brynjólfs lést árið 1933.
Þá sneri Brynjólfur heim til íslands.
Hófst hann þegar handa við stjórn
söngfélags, söngkennslu og stjóm
söngmála í barnaskólum Reykjavík-
ur. Greinarhöfundur minnist Brynj-
ólfs sem ötuls stjórnanda Karlakórs
alþýðu er hér söng af þrótti miklum á
kreppuárunum á fjórða ái-atugnum.
Allir bám virðingu fyrir snyrtimenn-
inu og eldhuganum aldna, sem sveifl-
aði taktstokki og söngsprota af fágun
og tilftnningu.
Eftir að Brynjólíúr sneri heim úr
útlegð sinni og hlífði sér hvergi vann
hann auk söngstjómar, hljómlistar-
kennsku og orgelleiks, við stillingu
hljóðfæra. Við það starf bar frundum
þeirra Þórbergs Þórðarsonar saman.
Þórbergur sat dolfallinn og hlýddi á
frásagnir Brynjólfs um Indriða miðil.
Brynjólfur greindi Þórbergi skil-
merkilega frá tilraunafundum þjóðk-
unnra andatrúarmanna í ,Andal-
úcíu“ og öðram samkomustöðum þar
sem Indriði flutti fregnir af framliðn-
um árið 1907. Það kom í hlut Brynj-
ólfs að leggjast ofaná Indriða miðil og
forða því að hann tækist á loft þegar
fyrirgangurinn var hvað mestur á
miðilsfundum.
ndriði miðill fór létt með það að
sækja Edvard Grieg til skrafs
og ráðgerða við Brynjólf Þor-
láksson. Allt þetta mundi Brynjólfur
árið 1941. Þá vora liðin nærfellt 35 ár
frá því að atburðir gerðust.
Ævisaga Kristrúnar Hallgrímsson
er kjörið kvikmyndahandrit. Það er
með ólíkindum hve hugmyndasnauð-
ir íslenskir kvikmyndaframleiðendur
eru, sem sjá ekki gullnámu, sem ligg-
ur við fætur þeirra. Kúrekinn á
Skagaströnd er hugstæðasta efni ís-
lenskra kvikmyndagerðamanna. Sig-
urður Nordal sagði að samhengið í ís-
lenskum bókmenntum væri
ævarandi. Hann kemur við sögu
Kristrúnar Hallgrímsson. Bar henni
þau tíðindi að eignmaður hennar,
Arni Benediktsson, fyrram heildsali í
Reykjavík, sem hafði horfið úr lífi
eiginkonu og fjögurra mannvæn-
legra bama kvöld eitt árið 1923 hefði
drýgt hetjdáð við björgun úr elds-
voða í stórborginni New York. Frétt
með frásögn af vasklegri framgöngu
Áma Benediktssonar hafði Sigurður
Nordal lesið í Vesturheimsblaði. Þá
hafði Kristrún gert allt sem stóð í
mannlegu valdi til þess að hafa upp á
eiginmanni sínum. Hún hafði ekki
séð hann né haft af honum neinar
spurnir síðan kvöld eitt er hún sat að
málsverði með eiginmanni sínum og
bömum að kvatt var dyra. I anddyri
stóð ung og fríð kona og spurði eftir
Áma Benediktssyni. Hann stóð upp
frá matbroðinu, tók af sér pentudúk-
inn, sem hann hafði stungið snyrti-
lega í hálsmálið. Lagði hann frá sér
við hlið matardisks og hnífapara og
hvarf á braut með konunni ungu.
Eiginkona og börn vissu ekki hvort
þau áttu að ljúka máltíðinni, en héldu
uppi þrálátum spurningum og eftir-
grennslan áram saman.
áir menn hafa lýst betur óblíð-
um kjörum innflytjenda og
raunum þeirra á EUis Island
en Vilhjálmur Finsen ristjóri og síðar
ambassador. Hetjusaga Kristrúnar
Hallgrímsson. Þrautseigja hennar og
óbilandi kjarkur við leit hennar af
eiginmanni og fóður mannvænlegra
barna hennar á það skilið að um þá
sögu sé fjallað af metnaði og skiln-
ingi. Þótt Kristrún byggi ekki við
hamingju í hjónabandi þá hafði hún
slíkt bamalán, og bamabörn hennar
hafa mörg hver höndlað þá hamingju
og starfsmenntun að einstakt má
telja.
Böm Kristrúnar og eiginmanns
hennar Árna Benedikssonar heild-
sala vora: Ásta, kona Bjama læknis
Oddssonar og síðar Jóhannesar
Bjömssonar læknis. Benedikt
stjómarráðsfulltrúi, faðir Páls Bene-
diktssonar sjónvarpsfréttamanns,
Unnur, eiginkona Hjartar Halldórs-
sonar menntaskólakennara, Ragnar
Tómas útvarsþulur, faðir Lára Mar-
grétar alþingismanns, Kristjáns
læknis í Bandaríkjunum, Áma Tóm-
asar læknis í Reykjavík og Ástu,
menntastjóra Háskólans.
í marsmánuði sl. vora eitthundrað
ár liðin frá því að Kristrún Hall-
grímsson kom fram á hljómleikum
sem haldnir vour til ágóða vegna fjár-
söfnunar til þess að reisa Jónasi Hall-
grímssyni minnisvarða. Jónas Hall-
grímsson hafði sótt um prestakall að
Hólum í Reyðarfirði, en beið lægri
hlut. Séra Hallgrími Jónssyni frá
Reykjahlíð var veitt embættið. Hann
var afi Kristrúnar, sem nú lék til
heiðurs Jónasi, sem hafði ætlað að
kynna sér æðarvarp að Hólum. Móð-
ir Kristrúnar Ásta Hallgrímsson
hafði sungið við útfor Jóns Sigurðs- 7 -
sonar forseta og frú Ingibjargar
konu hans. Með henni söng Stein-
grímur Johnsen söngkennari. Þá
sótti Ásgeir Blöndal læknir hoff-
mannsdropa til þess að hafa við
höndina ef taugaóstrykur og kvíði
bæri unga söngkonu ofurliði. Nú sat
Steingrímur Johnsen á svið við hlið
Kristrúnar Hallgrímsson og flutti
Jónasi Hallgrímssyni þakkargjörð.
Um leið og íslenskir tónlistarmenn
fagna áfanga og framföram í hljóm-
listarlífi íslendinga ber þeim skylda
til þess að minnast frumhverja með
myndarlegum hætti og efla þekkingu *
og auðga þjóðlíf og menntir.
Opinn félagsfundur
m
Nýskipan
raforkumála
Samtök iðnaðarins standa fyrir opnum fundi um tillögur að nýskipan
raforkumála sem opnar fyrir samkeppni á raforkumarkaðinum.
Samtökin hafa lengi barist fyrir lægra raforkuverði fyrir iðnað á íslandi
og bent á nauðsyn þess að markaðslögmál gildi í viðskiptum með
raforku. Það er því fagnaðarefni að nú skuli vera að komast hreyfing
á þessi mál. Samtökin leggja áherslu á að aðalatriði breytinganna sé
að skapa skilyrði fyrir virka samkeppni sem leiðir til lægra orkuverðs
og betri þjónustu.
DAGSKRA
q8;dq Ávarpiðnaðar- ogviðskiptaráðherra
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra
08:10
.08:40.
,08:50.
Tillögur nefndar um nýskipan raforkumála
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar og formaður nefndar
um framtíðarskipulag raforkuflutnings á íslandi
Mat á áhrifum nýskipunarinnar á þróun
orkumarkaðarins og orkuverð
Guðmundur Þóroddsson, forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur
Breytingarnar frá sjónarhóli iðnaðarins
Ólafur Kjartansson, Samtök iðnaðarins
09:00 Almennar umræður og fyrirspurnir.
til frummælenda
Fundurinn verður haldinn í veislusalnum Versölum, Húsi iðnaðar-
ins að Hallveigarstíg 1, fimmtudaginn 6. apríl frá kl. 8:00 til 9:30.
Léttur morgunverður verður á boðstólum.
SAMTOK
IÐNAÐARINS
Hallveigarstíg | 101 Reykjavík | Sími 511 5555 | Fax 511 5566 | www.si.is