Morgunblaðið - 11.07.2000, Síða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚLÍ 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
„Góð myndlist fer
alltaf á toppinn“
Sýningarhald byggist á trausti og góðum
samböndum, segir Bera Nordal, fram-
kvæmdastjóri Konsthallen í Málmey, í við-
tali við Sigrúnu Davíðsdóttur.
Morgunblaðið/Sigrún Davíðsdóttir
Bera Nordal
„ÞAÐ þarf ekki að kvarta yfir að-
sókninni og það er gaman að fínna
að starfið er metið,“ segir Bera
Nordal.safnstjóri Konsthallen í
Málmey, þegar talinu víkur að
góðri aðsókn, sem Konsthallen
nýtur. Bera, sem var áður for-
stöðumaður Listasafns íslands,
hefur stýrt starfsemi Konsthallen í
Málmey síðan 1997. í ár er skálinn
25 ára og því fagnað á viðeigandi
hátt.
í haust verður opnuð stórsýning
kvikmyndaleikstjórans Peters
Greenaways. Hin stóra sýningin í
ár var yfírlitssýning á verkum
Sams Francis, sem sjötíu þúsund
gestir sáu, en í Málmey búa 300
þúsund manns.
Dvölin í Málmey hefur einnig
fært Beru heim sanninn um harð-
an heim listamanna og hve lista-
menn frá litlum löndum geta átt
erfitt uppdráttar.
Skýr sýn nauðsynleg undir-
staða aldarfjórðungsafmælis
25 ára afmæli Konsthallen var
haldið hátíðlegt í lok maí með
kynningu á arkitekt hússins og á
plakötum og merki hússins, sem á
sínum tíma var gert af þekktum
hönnuðum og vakti mikla athygli
fyrir sérstakan stíl.
Starfsemin var erfíð í byrjun,
barningur að fá peninga og hefja
byggingu Konsthallen sem margir
vildu að yrði samastaður fyrir
listamenn á staðnum.
Fyrsti safnstjórinn mótaði frá
upphafi alþjóðlega stefnu og vann
sér traust. Það varð því ofan á að
stefnan var tekin á klassíska nú-
tímalist og samtímalist. Þessari
stefnu hefur verið fylgt þau 25 ár
sem Konsthallen hefur starfað og
hana hefur Bera einnig í huga. En
afmælið gefur einnig tækifæri til
að líta yfir farinn veg.
„Það hefur verið gaman að fylgj-
ast með hve myndlistin hefur
breyst á þessum tíma,“ segir Bera.
„Framboðið er orðið miklu meira
og samkeppnin sömuleiðis. Það er
nauðsynlegt að vita hvað maður
vill, hafa sýn, sem er fylgt eftir af
einbeitni með skýru prógrammi,
svo fólk þekki sig. Það gildir að
vinna traust gagnvart almenningi
svo fólk komi jafnvel þótt það
þekki ekki listamanninn af því að
það veit að það er við einhverju að
búast.
Frá upphafi hafur Konsthallen
unnið markvisst með skólum og
haldið uppi almenningsfræðslu.
Konsthallen er í eigu bæjarins og
þaðan kemur fjármagnið til rekst-
ursins en stór hluti gesta kemur
frá öðrum bæjum á Skáni. Hingað
koma einnig gestir frá Sjálandi og
með brúnni er enn einfaldara að
heimsækja okkur.“
Hvað felst frekar í þeirri sýn
sem liggur að baki Konsthallen?
„Það tekur tíma á hverjum stað
að leggja niður fyrir sér hvert
skuli halda.
Gagnvart stjórnmálamönnunum
hér er það ekkert sjálfsagt mál að
við séum til.
Tímabilið, sem hefur verið miðað
við, er þessi klassíska nútímalist
frá því fyrst eftir stríð en með tím-
anum færast mörkin til og nú er
sjöundi áratugurinn að bætast við.
Við erum ekki safn en gefum
bakgrunn fyrir samtímalistina fyr-
ir þá þróunsem er í dag.
Það er spennandi að sjá hvað
margt í samtímalist er nátengt list
sjöunda og áttunda áratugarins,
hugmyndalist, vídeói og innsetn-
ingum. Sjá hvað áhrif til dæmis
mínimalisma og fluxus-hreyfingar-
innar eru mikil.
Grunnurinn hér hjá okkur er því
klassísk nútímalist og þar á ofan
er spennandi að sýna myndlistina í
dag. Við leitum að myndlistar-
mönnum, sem hafa eitthvað að
segja og geta sýnt í Konsthallen,
sem er mjög krefjandi rými. Það
er stórt og ekki allir sem ráða við
það. Svo skiptir líka máli hvað hef-
ur verið sýnt áður og hvað aðrir,
sem við berum okkur saman við,
eru að sýna.
Það skiptir mig miklu máli að
vinna með einum listamanni í einu
sem er þá bæði krefjandi fyrir
hann og okkur hér í húsinu. Það er
spennandi að eiga samskipti við
listamann þegar það næst að skapa
traust svo bæði hann og við göng-
um pínulítið lengra en við höfðum
hugsað okkur. Ef þetta traust er
til staðar skilar það sér í sýningun-
um. Þessi samskipti geta verið
óskaplega örvandi fyrir listamenn-
ina því við reynum að gera þeim
allt mögulegt sem þeir vilja og sem
stærð hússins og aðstaða gerir
kleift.
Þetta er svona fæðingarferli,
sem getur verið erfitt, en snýst um
að hrinda hugmyndum í fram-
kvæmd. Það kemur svo ekki í ljós
fyrr en í lokin hvort rétt var farið
að. Það væri áhugavert að vera
með þemasýningar en við erum
varla nógu mörg hér í húsinu til að
ráða við það.“Hvernig leitarðu
uppi listamenn og sýningarefni?
„Það er ekkert annað en að fara
um og sjá sýningar og verða fyrir
áhrifum.
Þetta byggist á að fylgjast vel
með, vera í stöðugum tengslum við
fólk. Ég fer því mikið um og sé
sýningar. Katalógar segja ekki
nokkurn skapaðan hlut.
Það er nauðsynlegt að sjá mis-
munandi verk á ólíkum stöðum.
Þetta er mjög krefjandi. Eigin-
lega er maður eins og hirðingi sem
er alltaf með hugann einhvers
staðar annars staðar. Þetta er
spennandi en um leið slítandi. Svo
er að rækta sambönd og hlusta á
það sem aðrir segja frá og hafa
séð, auk þess sem okkur berst
mikið af fyrirspurnum um hvort
við viljum sýna verk einstakra
listamanna."
Hvar blása ferskustu vindarnir í
myndlistinni um þessar mundir?
„Hjá þeim yngstu er ekki margt
áhugavert að sjá í málverkinu en
þar koma ljósmyndir dálítið í stað-
inn. Mörg stór söfn eru farin að
einbeita sér að söfnun ljósmynda.
Það er auðvelt að selja þær og fer
lítið fyrir þeim.
Vídeó-list er miklu flóknari
viðureignar, líka hvað varðar sölu,
sem er hluti af þessu öllu.
Það fylgir nýrri öld að líta aftur
í sögulegt samhengi. Ef við lítum
aftur til Parísar fyrir öld þá var
gífurlegur fjöldi listamanna þar og
aðeins fáir lifðu af. Nú er aftur
sama sían. Góð myndlist fer alltaf
á toppinn, góðu verkin standa upp
úr. Það er mikið af þemasýningum
núna með sögulegu yfirliti og þá er
áhugavert að sjá hvernig góðir
hlutir standast tímans tönn. Mikið
af athyglisverðri hugmynda- og
popplist hefur komið fram á þess-
um sýningum.
Einn listamaður, sem ég held að
ætti að skipa meiri sess en hann
gerir nú, er Dieter Roth. Það er
heilmikið af samtímalist sem á
rætur að rekja til sjöunda ára-
tugarins. Það sést mjög skýrt nú
hvað verk hans eru fín. A Aperto á
Feneyja-bíennalnum voru sýnd
verk nokkurra eldri listamanna
eins og Oldenburgs, Louise Bour-
geoise og Roths, þar sem verk
Rots stóð mjög sterkt."
Erfitt fyrir listamenn að
koma sér á framfæri
Hvernig fara listamenn að því að
koma sér á framfæri við sýningar-
staði?
„Listaskólarnir gæta þess að
halda sýningar og bjóða til þeirra.
Aldur listamannanna er alltaf að
færast niður og stundum er fólk
einfaldlega of ungt. Skólasýning-
arnar eru mikilvægur liður í að
gera nemendum það skiljanlegt
hvað það felur í sér að koma sér á
framfæri, því það verða þeir að
gera svo þeir sjáist. Þeir sem bara
skrifa bréf til að spyrja hvort þeir
geti fengið að sýna eiga ekki mikla
möguleika.
Það er styrkur fyrir listamenn ef
þeir eru góðir í að tala um verk
sín.
Bandaríkjamenn eiga mjög gott
með þetta en þetta er oft erfitt
fyrir norræna listamenn. Það
hjálpar líka að geta skrifað. Það
eru tugþúsundir listamanna bara í
New York, sem eru að reyna að
byrja feril sinn, svo það segir sig
sjálft að þetta er svakalega erfitt.
Þegar listamaðurinn er kominn
á eitthvert stig taka galleríin oft
við. Það er tímafrekt að hafa sam-
band við söfn og sýningarstaði og
því geta listamennirnir ekki staðið
í. Galleríin eru oft fyrsti staðurinn
þar sem maður kemst í kynni við
listamenn. Þau passa upp á að hafa
samband við fólk eins og mig því
þau einbeita sér ekki bara að því
að selja heldur einnig að fá sýnd
verk listamanna sem þau vinna
fyrir. Þetta er líka erfiður bransi."
Hvernig er með möguleika ís-
lenskra listamanna á að koma sér
á framfæri erlendis?
„Það er erfitt. Þeir verða að
vera góðir, því kröfurnar eru mikl-
ar, þótt það gildi kannski annað í
norrænu samhengi. Og þeir verða
að hafa einhvern bakhjarl.
Bæði Danir og Svíar hafa stofn-
anir, sem koma á framfæri lista-
mönnum, sem trú er á. Þeir eru þá
kynntir á stórum tvíæringum eins
og í Feneyjum, Sydney, Sao Paulo
og í Istanbul. Þessar stofnanir sjá
um að bjóða heim þeim sem skipu-
leggja sýningar og þeim er þá boð-
ið að heimsækja listamenn, skoða
gallerí og vinnustofur. Þetta ber
venjulega ekki árangur samdæg-
urs en skilar sér kannski eftir 1-2
ár. Það getur enginn tekið að sér
að vinna svona kynningarstarf
kauplaust. Þetta gengur ekki á
frumbyggjahugsjóninni einni sam-
an, heldur byggist á samböndum
og trausti.
Hættan á Islandi er að þar er
maður alltaf að rúlla í kringum
sjálfan sig og sjá sömu listamenn-
ina. Það er erfitt að vera listamað-
ur í litlu þjóðfélagi. Menn eins og
Hreinn Friðfinnsson, Kristján og
Sigurður Guðmundssynir urðu
þekktir í Hollandi og hafa notið
þess áfram. Frakkar hafa komið
Erró á framfæri.
Kynningarstarfsemi byggist á
öflugum almannatengslum og
trausti. Ef þeir sem halda sýningar
hafa lært af reynslunni að treysta
þér þá eru þeir tilbúnir að líta á
verk eftir listamenn, sem þú mælir
með af því þeir vita af reynslunni
að það er gott. Ef þeir vita ekkert
hver þú ert þá er mun erfiðara að
ná athygli þeirra. Þetta byggist
miklu meira á einstaklingssam-
böndum en halda mætti og það
tekur alla ævina að byggja þau
upp. Ég hef ekki haft tök á að
fylgjast nákvæmlega með á Is-
landi, en ég reyni eins og ég get að
vekja athygli á íslenskum lista-
mönnum við þá sem ég hitti. Það
eru svo margir forvitnir um Island.
Ég met mjög mikils það sem
Edda Jónsdóttir er að gera í Ing-
ólfsstræti 8 en það vantar öflug
gallerí sem hafa bolmagn til að
fara á messur, sýna og fylgja því
eftir. Edda reynir að byggja þetta
upp en það er ekki auðvelt.
Það þarf að styðja við bakið á
fólki eins og henni. Við erum að
keppa við svo óskaplega mikla
peninga. Danir nota yfir 10 millj-
ónir danskra króna í listkynningar
erlendis. íslenska ríkið ætti að
taka sér þetta til fyrirmyndar."
Sumartónleikar
unglingakórs
VIÐ söngvanna hljóma er yfir-
skrift tónleika Unglingakórs
Tónlistarskóla Isafjarðar sem
haldnir verða í kvöld, þriðjudags-
kvöld, kl. 20.30 í Háteigskirkju í
Reykjavík.
Stjórnandi Unglingakórsins er
Margrét Geirsdóttir en undirleik-
ari á píanó er Sigríður Ragnars-
dóttir.
Efnisskrá tónleikanna er af
trúarlegum og veraldlegum toga,
lög frá ýmsum löndum og tímum,
sum nýstárleg en önnur eru
gamalkunn, stundum í nýjum
búningi.
Unglingakórinn tók til starfa
árið 1997 í framhaldi af starfi
Bamakórs Tónlistarskólans, sem
stofnaður var árið 1984, og hefur
Margrét Geirsdóttir stjómað
kómum frá upphafi.
Kórinn skipa nú 27 stúlkur á
aldrinum 13-17 ára, sem flestar
hafa sungið í kór frá barnsaldri,
en margar þeirra leggja einnig
stund á hljóðfæra- eða söngnám í
Tónlistarskóla ísafjarðar.
Tónleikarnir em síðasti liður-
inn í undirbúningi kórsins fyrir
þátttöku í kórahátíð og kóra-
keppni í bænum Cantonigrós
skammt frá Barcelona á Spáni
dagana 13.-16. júlí nk.
Tónleikarnir njóta sérstaks
stuðnings ísfirðingafélagsins í
Reykjavík.
Miðaverð á tónleikana er kr.
800 og rennur aðgangseyrir í
ferðasjóðinn.
Vignir Jóhannsson
er listamaður mánað-
arins í Gleraugna-
versluninni Linsunni.
Verk Vignis Jóhannssonar í Linsunni
VIGNIR Jóhannsson er listamaður mánaðarins hjá
Gleraugnaversluninni Linsunni, en verslunin hefur til-
einkað íslensku list afólki sýningarglugga sína í Aðal-
stræti og við Laugaveg á þessu menningarborgarári.
Birgitte Lútersson útstillingahönnuður sér um út-
stillingu og uppsetningu listmunanna.