Lögberg - 19.12.1946, Síða 25

Farsœlt
Nýár
59. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 19. DESEMBER, 1946
25
Kennarastóll í íslenzku og íslenzkum
fræðum við Manitoba háskólann
í septembermánuði, árið 1877,
heimsótfi Dufferin lávarður, sem
þá var landstjóri Canada, ís-
lenzíku nýlenduna á Gimli, í em-
bættisnafni. Er hann hafði gert
samanburð á hinum nýju heim-
ilum fólksins, kálgörðum þess
og rjóðrunum kring um húsin,
við iheimilin, sem hann hafði
heimsótt á Islandi rnörgum árum
áður, sagði hann: “Eg býð yður
velkomin til þessa lands — minn-
ist þess að er þér hafið komið
hingað til vor, þá eruð þér á
meðal knystofns, sem er yður
velviljaður, og auk þess skyldur
yðar eigin, og að um leið og þér
verðið enskir, gerist þegnar
Victoriu drotningar, þá þurfið
þér ekki að gleyma siðvenjum
eða sögu hinna frægu feðra yðar.
Þvert á móti treysti eg því að þér
munið ihalda áfram að virða, um
ókomna tíma, hinar stórmerku
bókmentir þjóðar yðar, og að
niðjar yðar, ikynslóð eftir kyn-
slóð haldi áfram að læra af forn-
söguim yðar þá iðjusemi, þrótt,
festu og þolinmæði, sem ávalt hef
ir einikent hinn göfuga íslenzka
kynstofn.” Nokkru fyr í ræðu
sinni hafði hann gert þessa eftir-
tektarverðu yfirlýsingu.: “Eg
hefi ekki komið inn í nokkurt
hús, eða býli, hversu fátæklegt
sem þar ihefir annars verið innan
veggja, að eg hafi ekki fundið
þar safn tuttugu til þrjátíu bóka,
og mér er tjáð að naumast muni
finnast það barn á meðal yðar,
sem ekki sé læst og skrifandi.”
U,m það bil sextíu árum síðar
var það að Tweedsmuir lávarður,
sjálfur mi'kill lærdómsmaður,
sem þá var landstjóri Canada, á-
varpaði fólk af ýmsum þjóðflokk-
um, og ilagði rikt á við það að
týna ekki né vanrækja andlegt
erfðagóz sitt. Hann mintist á að
tillag þessa fólks til Canada ætti
að vera að nokkru leyti grund-
vallað á arfleifð þeirri og venj-
um, sem það hefði flutt með sér
handan um höfin.
Nú eru meira en þúsund ár
liðin síðan þessi litla eyja í norð-
urhöfunum, skift að hálfu milli
Austur- og Vesturheims, var
fyrst numin af fólki, sem annað-
»!etetctctctet<(etcte:«ic<eieictctct«!ei««tc<«t«<ic(eieBe<etcte(««tet«tctct««(cieicie(C!<ic(ctctctc<cv
Heilhuga jóla- og nýársóskir til íslendinga
fjær og nær
frá
l
I
I
v
I
V
i
1
Johnson Grocery
J. H. JOHNSON
Eiganda
944 Portage Ave., Winnipeg — Sími 30 695
5?
I
X
I:

»tct<icictctctctctct<tctc!etcictctc’ct3tctctctct<tetctctctctetc«tctctctctctctctcictctctctctctc«tctctc«
«
INNiLEGAR JÓLA- OG NÝÁRSÓSKIR
TIL ALLRA MANNA
frá
Western
Canada
Motors Ltd.
• PONTIAC
• BUICK
• C ADILLAC
♦
ScUed. a*td Se/uucel
1

hvort kom beina leið frá Noregi,
eða hafði dvalið um hríð í norð-
urhluta Skotlands eða írlands,
ásamt öðrum sem það flutti með
sér. Síðan 874 hefir þjóðin talið
frá 20,000 til 130,000 íbúa. A
þessum öldum hefir þjóðin lagt
verðmætan skerf til bókmenta-
lífs, menningar og lýðræðishug-
sjóna heimsins. Stanley lávarð-
ur, einn af fulltrúum brezka
þjóðþingsins á Alþingishátíðinni
1930, m@efl.ti þar þessi eftirminni-
legu viðurkenningarorð: “Sem
fulltrúar móður þingræðisins,
heilsum vér í dag ömmu þing,
ræðisins.”
Skerfur þessi til bókmenta
Norðurálfunnar á miðöldunum
var aðallega norrænn, og er hann
varðveittur á frumtungunni, sem
var skilin og töluð um margar
aldir í Norður-Evrópu, að Eng-
landi meðtöldu. Þessi tunga er
íslenzkan. Hin kröftugustu orð
í enskri tungu eru einmitt engil-
saxnesku orðin. En stofnorð
mikiLs þorra þessara orða í ensku
máli er að finna í nútíðarmáli
Islendinga. Það er eftirtektar-
vert að um 39 háskólar eða æðri
skólar víðsvegar í heiminum
bjóða nú stúdentum sínum tæki-
færi til að nema íslenzka tungu.
Um mörg ár ’hefir það verið til
umræðu að stofna kennarastól í
íslenzku og íslenzkum fræðum
við Manitöba háskólann, með til-
styrk af samskotafé frá íslend
ingum. Það er ákveðin skoðun
margra einlægra íslands vina að
slíkur kennarastóll mundi stað-
festa menningarlegt samband við
sögueyju forfeðra yorra. Þau
er í raun og veru eina leiðin sem
hægt er að fara til þes að halda
við íslenzkri menningu hér á
meðal vor á varanlegum grund-
velli, og til að efla þekkingu á
sögu landsins og bókmentum á
meðal fólks af íslenzkum stofnu
og annara sem áhuga kunna að
hafa fyrir þeim efnum. Það er
ennfremur sannfæring þeirra
manna og kvenna sem mest hafa
um þetta mál hugsað, að nú sé
brúðnauðsynlegt að ihefjast
handa með þetta mál og hrinda
því fram til sigurs. Vér höfum
nú aðstöðu til þess að láta til
skarar skríða, og hefja fjársöfn-
un til að tryggja kennarastól í
íslenzku og íslenzkum fræðum
við Manitoba háskólann.
Það er áætlað að minst $150,-
000.00 þurfi til að koma kennara-
stólnum á stofn, en næstum
helmjngur þeirrar upphæðar er
nú fyrir hendi í loforðum, eða í
reiðu fé. Vextirnir af þessari
upphæð, að viðbættu litlu tillagi
ár íhvert, mundi nægja til þess að
borga laun kennara, til að mæta
útgjöldum í sambandi við bóka-
safnið og fleira sem þar að lýtur.
En vér þurfum að setja oss það
GRAHAM and BDMONTON
W i n n i p e g
markmið að safna -200,000.00 til
að tryggja kennaraembættið fyr-
ir framtíðina.
Árið 1944 fórust Dr. Sidney
Smith, sem þá var forseti háskól-
ans svo orð: “Um nokkur ár hefir
háskólaráðið verið að athuga
möguleikana á því að veita
kenzlu í íslenzkum fræðum.” Og
3Vo bætti hann við: “Manitoba
háskólinn hefir betri íslenzkan
bóka'kost en nokkur annar há-
skóli í Canada. Winnipeg borg
hefir stærri íbúatölu af Islend-
ingum en nokkur önnur borg, að
undantekinni Reykjaví'k, höfuð-
borg íslands. Manitoba hásikól-
inn, svo vel sem hann er í sveit
settur, gæti auðveldlega orðið
miðstöð' líslenzkra fræða í Can
ada. Islenzkar bókmentir, bæði
í bundnu og óbundnu máli, er
óvanalega auðug náma. Auk
þess mundi nám í íslenzkum
fræðum opna leiðina til rann-
sókna í samanburðar málfræði,
einkum forn ensku og forn
þýzku.”
Hugmyndin um stofnun kenn-
arastóls við háskóla vorn er
þessvegna ekki tilfinningafum
áfkomenda frumherjanna, sem
vilja halda sér sem heild í hinu
nýja landi. Enginn þjóðflokkur
hefir örar samið sig að siðum og
tungu þessa lands en niðjar ís-
lands. Með því að tengjast hér-
lendu fólki blóðbönidum, með
því að eiga öll möguleg mök við
það í viðskiftalífinu og starfs-
lífinu á hinum ýmsu sviðum, hef-
ir fólk vort fallið inn í straum
hins canadiska þjóðlífs fljótar en
flestir aðrir þjóðflokkar.
Fyrir þessar ástæður sem eg
hefi nú tekið fram, erum vér
sannfærðir um að þessi fyrirhug-
aði kennarastóll muni leggja
varanlegan skerf til 'hins andlega
lífs í háskóla vorum, og verða
enskudeild 'hans til eflingar. Á
þessum grundvelli mæli eg ein-
dregið með 'þessu fyrirtæki. Það
er sannfæring mín að hér sé um
miál að . ræða, sem verðskuildar
einhuga stuðning allra, sem af
íslenzku bergi eru brotnir í þessu
landi. Vér skulum því vinna að
þessu sameiginlega. Nú er tím-
inn til að hefjast handa.
P. H. T. Thorlaksson, M.D.
—(Lauslega þýtt úr “The
Icel. Canadian af V.J.E.
+ +
ATVIKAVÍSUR
Orsakir.
Góðan morgun gleði ber,
gremju korgur dvínar,
en — hafi sorgin hald á þér
hrynja borgir þínar.
Úrrœði.
List þá góðu landinn kann,
lengi þjóð sem unni:
þegar blóðið hrennir hann
bylgjast ljóð af munni.
Á eyðiströnd
Þessa flýja fuglar strönd
fátt hér því nú lifir;
hretin knýja’ á höf og lönd,
hanga skýin ýfir.
—Pálmi.
* ♦ ♦ -f
♦ ♦ ♦
AMÆLISVlSUR
Enn á tímans ólgusjó
öruggur eg vaki,
áttatíu og átta þó
ár eg hef að baki.
Lít eg yfir liðið skeið,
ljómar sól á bárum.
Nú er öll mín langa leið
lauguð þakkar tárum.
Ennþá lýsa eldar Fróns
æsku minnar svæði;
yfir leiðir láns og tjóns
legg eg þökk í kvæði.
*
M. MARKÚSSON.
JÓLASÖNGUR
(Elftir Henriettu Wood)
Öldum síðan englar svifu
yfir jörð — og fólkið hrifu
himinfagrir fagnaðssöngvar:
“Friður á jörð og bræðralag!”
Öldum saman unnu stríðum,
eymd og dauða skópu lýðum
fyrirliðar. — Fæstir sungu:
“Friður á jörð og bræðralag!”
Kröftum safni kærleiksveldin,
kæfi stríðs og heiftareldinn,
fullum hálsi fólkið syngi:
“Friður á jörð og bræðralag!”
Þá í sælli samúð búa
sáttir menn — hver öðrum trúa,
syngja lagið fjörs og frelsis:
“Friður á jörð og bræðralag!”
Sig. Júl. Jóhannesson.
»«««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««^1
INNILEGAR JÓLA OG NÝÁRSÓSKIR
frá
Tbe Jack St.John
DRUG STORE
Ein fegursta og vingjarnlegasta lyfjabúð
borgarinnar.
| 7.1
5?
É
5
■
s
§
ib3t»i»i»3t3i3)»aia!>i»«>i»!»»t»ai>t»»»at3t>t»ia!>t3i3i»»a«»3i3i3t>»t3)»»3i»i3t»>t>»Mta!«
894 Sargent Avenue
(Við Lipton St.)
Sími 33110
««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««««
1
Innilegar jóla- og nýárskveðjur til
vorra mörgu vina og viðskiftavina
iji
Höfum fyrirliggjandi miklar birgðir
skrautmuna, úr og klukkur ag marga
aðra nytsama hluti.
Aðgerðir fljótt og vel af hendi leystar.
TOjorfeelson
3TeíxieUerö
G i m I i
M a n i t o b a
h»>i»»»»»»» »»»»»»»»»»»»»»»»»» »»»»»»»»»>!»»»»»»»»»»»»»»