Lögrétta - 01.07.1933, Síða 19

Lögrétta - 01.07.1933, Síða 19
133 LÖGRJETTA 134 gefin út af Bókmentafjelaginu, en það hafði áður gefið út ljóðasöfn þeirra Bjarna og Jónasar. Höfundurinn hafði þó, litlu fyrir dauða sinn, sjálfur safnað kvæðum sínum saman og sent þau Bókmentaf j elaginu til út- g'áfu. Önnur útgáfa ljóðmælanna, nokkuð aukin, kom út á 100 ára afmæli hans, 1919, á kostnað Sigurðar Kristjánssonar. Bók- mentafjelagið gaf einnig út 1. útg. af „Manni og konu“, en síðan hefur sagan komið út í tveimur útgáfum. Kvæði Jóns Thoroddsen voru á sínum tíma mjög vinsæl, mikið lærð og mikið sung- in, enda eru þau ljett og lipur og vel söng- hæf, og yíirleitt sjerlega vönduð að máli og kveðandi. En andríki á hann ekki til jafns við fyrirrennara sína tvo, þá Bjarna og Jón- as. Hann yrkir ættjarðarkvæði, hvatakvæði, náttúrulýsingar, ástakvæði, tækifæriskvæði og skopkvæði. Ljóðmæli hans bera mjög vott um þátttöku hans í áhugamálum íslendinga á hans dögum. Hann er ættjarðarvinur með ríkum áhuga á frelsi og framförum þjóðar- innar, og er fyrsta skáld okkar, sem gengur þar í spor Jónasar Ilallgrímssonar, enda er hann aðeins 12 árum yngri en Jónas og kom til háskólans í Kaupmannahöfn 9 árum á eftir honum, dvaldi lengi erlendis og orti mest á þeim árum. Enn í dag eru ýms af kvæðum Jóns Thoroddsen mikið sungin, svo sem: ,,Ó, fögur er vor fósturjörð“, „Illíðin mín fríða“, „Vorið er komið og grundirnar gróa“, „Úr þeli þráð að spinna“ o. fl. Ætt- jarðarsöngurinn „Ó, fögur er vor fóstur- jörð“ er úr „Pilti og stúlku“; skólapiltar frá Bessastöðum eru látnir syngja kvæðið um kvöld á heimleið frá skemtun í Reykjavík. Þetta kvæði kepti lengi við kvæði Bjarna, „Eldgamla Isafold“, um tignarsætið sem þjóðsöngur Islendinga, og þau voru sungin á víxl, þegar Islands var minst á samkomum, en nú er kvæði Jóns Thoroddsen miklu oftar sungið. Hvorugt þeirra er þó lengur þjóð- söngur okkar, heldur „Lofsöngur“ sjera Matthíasar frá 1874. Jón Thoroddsen er fæddur á Reykhólum í Barðastrandasýslu 5. október 1819. Jón Sig- urðsson forseti hefur skrifað æfisögu hans og er hún prentuð framan við útgáfu Bók- mentaf j elagsins af „Manni og konu“, en síð- an endurprentuð framan við 2. útg. Ljóða- safnsins 1919. Þar er ætt Jóns ítarlega rak- in til ýmsra höfðingja vestanlands á liðn- um öldum. En faðir hans var Þórður Þór- oddsson, sem lengi bjó á Reykhólum, en Þóroddur, faðir Þórðar, var beykir á Vatn- eyri. Móðir Jóns hjet Þórey Gunnlaugsdótt- ir prests á Ríp. Þau foreldrar Jóns voru vel efnum búin. En tveggja ára gömlum var honum komið í fóstur til Jónasar bónda Jónssonar í Sælingsdalstungu í Dölum, sem var merkismaður og mágur Jóns Espólíns sagnaritara. Mun Jóni Thoroddsen hafa lið- ið vel í uppvextinum, og snemma var það fyrirhugað, að hann skyldi ganga menta- veginn. Hann fór 12 ára gamall til sjera Sigurðar á Rafnseyri, föður Jóns forseta, og var þar fjögur ár við nám, en þaðan fór hann vorið 1836 heim til foreldra sinna, en um haustið að Eyvindarstöðum á Álfta- nesi, til Sveinbjarnar Egilssonar síðar rekt- ors, og næsta haust gekk hann inn í Bessa- staðaskóla og útskrifaðist þaðan eftir 3 ár, vorið 1840, á tvítugasta ári. Næsta ár var hann norður í Eyjafirði, hjá Hallgrími pró- fasti Thorlacius á Hrafnagili, en sigldi til háskólans í Khöfn frá Búðum á Snæfells- nesi haustið 1841. Jón Sigurðsson segir, að Jón Thoroddsen hafi lítið eða ekkert verið farinn að fást við kveðskap áður en hann kom til háskól- ans, en þá var hann 22 ára. Vísan um Barmahlíð: „Brekkufríð er Barmahlíð“ o. s. frv., sem æfisagan segir að hann hafi ort 13 ára gamall, er að sögn Matth. Jochumsson- ar í Söguköflum hans, ekki eftir Jón Thor- oddsen. Þegar Jón kom til háskólans, var endur- reisn Alþingis stærsta áhugamál Islendinga og fylgdu því máli miklar og bjartar vonir, ekki síst meðal íslenskra námsmanna í Kaupmannahöfn. Jón Sigurðsson segir, að nafni sinn hafi með miklum áhuga tekið ]’átt í öllu því, sem snerti stjórnarleg mál- efni landsins, en að hann hafi slegið slöku við námið og honum hafi leikið meiri hugur á að ganga aðrar leiðir en þær, sem leiddu til embættisprófanna. Sumarið 1843 er hann heima hjá foreldrum sínum, en fer utan aft- ur um haustið. 1846 deyr faðir hans, og

x

Lögrétta

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.