Lögrétta - 01.07.1933, Page 30

155
LÖGRJETTA
156
Það getur því verið frost bæði norður á
Þýskalandi og eins suður á Ítalíu þegar
margra gráða hiti er á hæstu tindum Alpa-
fjallanna. Föhnvindur helst ekki lengi, sjald-
an meir en einn eða tvo sólarhringa, en þó
er það nokkuð misjafnt. Margt fólk fær alt-
af höfuðverk í Föhnvindi og það gerir senni-
lega loftþyngdin. Annars veldur hann aðal-
lega snjóflóðum og eldshættu. Snjóhengj-
urnar falla niður með óskaplegum þunga óg
hlífa engu sem fyrir verður, hvorki mönn-
um, skepnum nje mannvirkjum. Það eina
góða er þó það, að maður býst við hættunni
og getur frekar varast hana. Aftur á móti
er það verra með eldshættuna; vindurinn
smýgur niður í reykháfana, þyrlar öllu upp í
eldstónni eða eldavjelinni og er á svipstundu
búinn að setja alt í bál og brand. Hættan
er því meiri sem vindurinn er sterkari og
ef eldurinn nær nokkurri festu, er vont að
slökkva hann aftur, því byggingarnar eru
flestar úr timbri og þar af leiðandi eldhætt-
ar mjög. í þorpum getur Föhnvindurinn
valdið geypi tjóni, t. d. kom jeg í allstórt
þorp í ríkinu Graubiinden í Austiir-Sviss,
sem hefur brunnið þrisvar sinnum til kaldra
kola síðan um aldamótin 1900.
Þessi gífurlega eldshætta hefur leitt af
sjer ýmsar iögbundnar fyrirskipanir eins og
t. d. það, að víða verður að slökkva allan
eld í húsum þegar Föhnvindurinn kemur og
það má ekki taka hann upp á meðan hann
stendur yfir, fólkið verður að sitja í kuldan-
um og borða kaldan mat á meðan. Annars-
staðar eru ýmsar fyrirskipaðar varúðarregl-
ur með eldinn og þar á meðal sú, að í hverju
húsi verða sí og æ að vera til tvær fullar
fötur með vatni og eru föturnar ríkiseign.
Það er gert til þess að þetta vatn sje til
taks, ef kviknar í. Það er oft fagurt í Föhn-
vindi, loftið er hrannað af þungbúnum skýj-
um, litirnir eru skærir og sterkir og Alparn-
ir, sem annars eru oft huldir móðu eða þoku,
verða heiðir og bjartir.
Snjóflóðin á veturna eru stundum samfara
Föhnvindinum, en ekki altaf. Það er óneitan-
iega stórfengleg sjón að sjá þessa snjófossa
steypast niður af hlíðarbrúnunum og niður
í dalbotn, þar sem snjórinn þyrlast upp eins
og ógurlegt brimlöður í æðisgengnum sjó,
og drunurnar, sem fylgja, eru geigvænlega
þungar. Það má með sanni segja, að það
býr jafnmikil tign í snjóflóðinu og hættan er
mikil, sem af því stafar.
Víðasthvar eru snjóflóðin þó ekki hættu-
ieg, því ýmist fylgja þau Föhnvindinum og
þá er fjallabúinn altaf reiðubúinn að forða
lífi sínu, eða að þau falla niður á ákveðnum
stöðum, falla eftir ákveðinni braut og stöðv-
ast oftast nákvæmlega á sama stað ár eftir
ár. Og þessi snjóflóð falla svo reglulega nið-
ur, að athugulir menn geta reiknað út hvaða
viku, hvaða dag og jafnvel hvaða stund þau
koma. Þessi snjóflóð valda sjaldan tjóni, en
þó getur það komið fyrir, og þá einkum með-
al ókunnugra ferðalanga og skíðamanna,
sem hafa ekki glöggskygni bóndans fyrir
hættunni.
En svo koma undantekningarnar frá þess-
um reglulegu snjóskriðum og það eru þær,
sem bóndinn óttast. Þessar undantekningar
koma aðeins fyrir, þegar mjög mikil lausa-
mjöll safnast á stuttum tíma ofan á harð-
fenni. Lausamjöllin hefur þá, ef brattinn er
mikill, litla sem enga festu á harðfenninu, og
við ofurlitla hreyfingu, þó það sje ekki nema
snjóköggull, steinvala eða skref einhvers
dýrs, skríður allur snjóþunginn af stað, eykst
að magni og hraða eftir því sem neðar dreg-
ur og þeytist svo með heljarafli niður í da'l-
botn. En það er ekki þar með búið, dynk-
irnir og drunumar og loftþrýstingurinn, sem
orsakast af skriðuhlaupinu, valda nýjum
snjóskriðum alt í kring; ef til vill er allur
dalurinn orðinn að einu snjóhlaupi. En frum-
skriðan er venjulegast stærst og hættulegust,
hún tekur alt laust og fast og flytur það
með sjer; heil björg bærast, runnar rifna
upp með rótum og trje brotna eins og sinu-
strá, svo risafengið er aflið, sem snjóskrið-
an felur í sjer. Skógurinn bifast eins og star-
gresi í vindi, fjöllin nötra í fjarska og drun-
urnar bergmálast frá tindi til tinds. Þar sem
snjóhlaupið nemur staðar, þyrlast snjórinn í
allar áttir og marga tugi metra í loft upp.
Á næsta augnabliki er alt kyrt og hljótt,
hvergi heyrist neitt nema bergmál fjallanna,
sem drynur ennþá einhversstaðar langt úti
i fjarlægðinni.
Snjóskriðunum fylgir venjulega geysi-