Eimreiðin - 01.05.1917, Page 1

Siðmenning’in í veði.
Eftir BERNHARD RUSSELL.1)
(íslenzkað eftir t>The open Court'i. Sbr. »The limes't, 4. sept. ! 9J 5 ■)
Á 18. og 19. öld töldu flestir sig sæla aö lifa á tímum sí-
vaxandi þekkingar og framfara, langar leiðir frá vanþekkingu,
hjátrú og heiðingja-háttum hinna myrku miðalda. Framfarir í
siðmenningu sýndust sjálfsagðar og sjálfboðnar, svo óþarfi væri
að metast um, hvernig þeim yrði bezt og greiðlegast náð. I því
efni þóttust menn vera vel vátrygðir. En það gerði menn miður
árvakra og athugasama í því, að gæta samvizkusamlega hinna
andlegu framfara. En sagan gefur enga ástæðu fyrir slíkri trygg-
g, og ófriður sá, sem nú geisar, boðar þeim, sem skoða hann
frá sjónarmiði sögunnar, en eigi ástríða manna, ærið tilefni til ótta
hugsýki, að sú siðmenning, sem vér höfum verið að berjast
við að smíða, muni vera að því komin að fyrirkoma sjálfri sér.
Sú hlið ófriðar þessa hins mikla hefur helzti lítið verið íhuguð af
hvorratveggja hálfu; óttinn og kvíðinn fyrir ósigri og þráin eftir
sigri hefur látið menn gleyma því, sem í veði var, sem sé hinu
sameiginlega ætlunarverki Evrópu og því verki álfu vorrar, sem
hún hefur verið að vinna fyrir mannkynið í heild. sinni. I öllu
því, sem gert hefur vestur-þjóðirnar nytsamar allri veröldinni, eiga
menn nú á hættu, að það alt lendi í sameiginlegum ófarnaði, svo
stórfeldum og svo hræðilegum, að það hrun verði þyngra á met-
um í augum komandi sagnfræðinga, en allar glapskuldir hernaðar-
ófara og allar hernaðar-sigurvinningar.
!) B. Russell er prófessor í Cambridge; hann er sonar-sonur Johns Russels
lávarðar, stjórnarforseta Breta um miðja 19. öld. Fessi niðji hans er talinn einhver
mesti spekingur á Englandi, þeirra sem nú lifa, og er enn á léttasta skeiði. Heim-
spekisrit hans eru nokkuð þung, en tölur hans og blaðagreinar eru jafnljósar og
þær eru gagnorðar.
5