Eimreiðin - 01.05.1917, Blaðsíða 21

8i
»Hún ætti bæði að geta gefið oss þá uppörvun hjartnanna, —
það sursum corda! er vér þörfnumst, á meðan vér erum á
þróunarbrautinni, og þá opinberun helgra dóma (theofani), er
skýrir oss frá tilganginum með lífi voru og tilveru. I stuttu máli,
listin ætti smám saman að koma í stað trúarkenninganna; en til
þessa þarf hún að vera bæði helg og há, full speki og siÖgæðis«.
— Petta eru tómar skýjaborgir og ekkert bendir á, að listin sé
á þessari leið. Hún á sér sinn eigin tiigang í heiminum og á
ekki að koma 1 stað neins. Og hver segir, að dagar trúar-
bragðanna verði nokkurn tíma taldirr Höf. neitar því ekki sjálfur,
að alheimsorkan geti verið sstarfsmagn einhverrar allsherjar veru,
guðs« (bls. 29). Og meðan þessi möguleiki *er til, er sennilegt,
að mannkynið reyni að leita þess guðs á einhvern hátt, eigi sér
einhver trúarbrögð. Pað verður eilíf leit, ég trúi ekki, að ’oss
verði nokkurn tíma skýrt »frá tiiganginum með lífi voru og til-
veru«. Hér fer Ivöf. ósjálfrátt of langt í tilgangshyggjunni. Og
a. m. k. verður það aldrei hlutverk listarinnar, að ráða þær rúnir.
í greininni um geðslagið (bls. 251) er sagt: »Naumást verður
hja því komist, að aðfinningasamur maður verði að síðustu nöldr-
óttur; uppstökkur maður reiðigjarn og heiftúðugur o. s. frv.« Hér
er fyrst og fremst enginn munur á uppstökkur og reiðigjarn. Pað
er ekkert að verða. Og hitt er alkunnugt, að uppstökkir menn
eru oft manna lausastir við heiftýðgi, þeir ry^ðja úr sér varga-
skapnum og eru svo góðir á eftir. En stillingamennirnir, sem
reiðast sjaldan og illa og ekki melta reiðina, verða oft langræknir
og heiftúðugir. Smbr. reiðist, en syndgið ekki o. s. frv. Höf. lýsir
því réttar á bls. 312, er hann segir: »Fyrir hvert það skifti, sem
ég stekk upp á nef mér út af einhverju smáræðinu, verður mer
örðugra og örðugra og að síðustu ef til vill alveg ómögulegt að
stilla mig«.
Pá fer höf. á bls. 325 mjög ómaklegum orðum um hina
ágætu fornhetju Amlóða, er hafið sjálft var við kent og kallað
»Amlóða kvern«. Segir, að hann hafi ekki verið »annað en
venjulegur amlóði og slóði«. En Amlethus er að frásögn Saxa
vitur maður og mikill fyrir sér, og það eru einungis ástæður eins
og æska hans og aflaleysi, sem komu honum til þess- að draga
hefndina. En Shakespeare leggur orsakirnar að drættinum inn i
sál Hamlets og skapar með því nýja og dýpri, en veiklyndari
persónu. En þetta kemur nú ekki beinlínis sálarfræðinni við.