Eimreiðin - 01.05.1917, Síða 33

93
þess yrði ekki svo ýkja-langt að bíða, að Braglistarsjóðurinn
hans færi að létta undir með upprennandi skáldum og efnilegum
rithöfundum á hinni erfiðu og eigi ósjaldan þyrnum stráðu braut
þeirra upp á Parnassos. V. G.
íslenzkar þjóðsögur.
Einn af hinum dýrustu fjársjóðum í bókmentum vorum eru
þjóðsögurnar okkar íslenzku. Pær hafa verið til frá því er land
bygðist, og altaf verið að aukast og umskapast í nýjum myndum,
eftirþví sem tíðararandinn og hugsunarháttur þjóðarinnar hefir breyzt.
Á þeim bryddir og víða í fornsögum vorum, bæði Islendinga-
sögum og Fornaldarsögunum, enda eru þær enn víða harla forn-
eskjukendar.
»Hvorartveggju sögurnar*. segir dr. Guðbrandur Vigfússon,
»hafa alist upp í einu brjósti, eins og sambornar systur, hjátrúar-
sögurnar og hinar sönnu sögur, og báðar mega því með jöfnum
rétti kallast þjóðsögur, og hjátrúarsögurnar þeim mun fremur, sem
hugsmíð og skáldskapur er undirstaða þeirra, og þær þrotna því
aldrei, meðan vit og ímyndan ekki brestur, en yngjast ávalt upp
og bregðast í ýmsa hami, eftir því sem tíðarandinn leikur á ýms-
um áttum. Ef tíðarandinn er myrkur og hjátrúin röm, þá bera
draugasögur og galdrar yfirborð; en jafnskjótt og bráir af, verða
sögurnar mildari, og álfasögur og inndæl æfintýri verða þá meira
yrkisefni þjóðarinnar. En bezt er, þegar öllu bregður fyrir og af
öllu er nokkuð; þá eru þjóðsögurnar eins og fagur og fjöllitur
uppdráttur. Á sama hátt eru þjóðsögurnar með sínum blæ og
einkenni í landi hverju, éftir sem skapferli og gáfnalag hverrar
þjóðar er«. — —
»Hvergi eru hinar íslenzku þjóðsögur svo óþrjótandi, sem í
æfintýrunum, og eru sögur þessar sumar hverjar að efni ýkja
gamlar. Sverrir konungur minnist á stjúpmæðrasögur, og svo