Eimreiðin - 01.05.1917, Blaðsíða 49

109
Enn um skjaldmerkið
Herra prófastur Jón Jónsson á Stafafelli hefur vinsamlega
bent mér á, að það sé ekki rétt, sem standi í grein minni um
skjaldmerki Islánds í »Eimreiðinni«, að Einar Benediktsson hafi
fyrst skýrt fyrir mönnum á Islandi greinarmuninn á flaggi og
skjaldmerki, heldur hafi prófessor Willard Fiske orðið til þess
fyrstur manna í blaðagrein, sem birtist fyrir þrjátíu árum. Eg
hafði ekki tekið eftir þessari grein Fiskes. Hún var prentuð
'undir fyrirsögninni »Fálkinn« í Isafold 27. október 1886. Bendir
höfundutinn í upphafi greinarinnar á greinarmuninn á flaggi og
skjaldmerki, og sýnir svo fram á, hve óviðurkvæmilegt það sé,
að hafa fálka eða önnur dýr í flaggi; það sé bæði dýrt, að búa
til þesskonar flagg, svo að það líti vel út, og þar að auki verði
myndin óskýr í fjarlægð; en það sé galli á flaggi, ef það verði
ekki greint langt að. Ennfremur segir hann: »1 annan stað virðist
fálkinn samkvæmt sögunni ekki geta táknað annað en hina lang-
vinnu áþján, sem ísland hefur orðið að þola. Á hinu sorglegasta
tímabiii í sögu landsins, meðan Danakonungar héldu verzlun þess
í bannvænum einokunar-dróma, var konungur vanur að lát'a veiða
íslenzka fálka, sem hann hafði sér til skemtunar eða gaf þá bræðr-
um sínum, harðstjórum í öðrum löndum Norðurálfunnar. Sagan
getur þess hvergi, að fálkinn jarteikni neitt þjóðkennilegt, nema
endurminninguna um þjóðlega þrælkun, sem er landinu til lítils
sóma. Og alt fram á þennan dag er íslenzki fálkinn lítt kunnur
í augum allra útlendra þjóða, nema sem leikfang konungá og
stórhöfðingja. í þriðja lagi er ekkert ljóst eða fullnægjandi dæmi
til, sem sýni, að íslendingar sjálfir hafi haft fálkann til að tákna
neitt íslenzkt, fyr en á dögum hinnar núlifandi kynslóðar. Hráfn-
inn, æðarfuglinn, kindin, þorskurinn, hVerarnir —1 alt þefta hefur,
ef til vill, verið notað til að tákna eitthvað þjóðkennilegt í goða-
fræði, náttúru og verzlun; en aftur er ekki hægt að finna neina
heimild til að nöta fáikann þannig, hvorki í sögu landsins, bók-
mentum né landsvenju«. Fiske talar ekkert í greininni um fálkann
sem skjaldmerki, enda gekk hann að því vísu, að*gamla merkið
yrði notað framvegis. Hins vegár mintist hann á fálkamerkið í
bæklingnum »Mímir« (1903); en þegar hann reit það, hafði hann
einungis'heyrt urri logléiðing þess n erkis, en ekki séð, hvernig
' ‘ 8