Eimreiðin - 01.05.1917, Síða 62

122
GUNNAR GUNNARSSON: VARG I VEUM. Roman. Khöfn 1916.
Það er allstór bók (278 bls.) þessi nýja skdldsaga G. G. og efnið er gripið
beint út úr nútíðarlífi íslendinga. Hún fer fram í sjálfum höfuðstaðnum Rvík og
aðalpersónurnar eru: ráðherra íslands og dóttir hans og dómkirkjupresturinn og
sonur hans. Er þar víða við komið og ekki sízt drepið á kaunin, t. d. valdabaráttuna
í pólitíkinni, undirbúning þingkosninga og val þingmannsefna, bannlögin og brot
mamia gegn þeim, hugrekki og röggsemi lögreglunnar í Rvík eða hitt þá heldur,
skipun aðstoðarmanna í stjórnarráðinu og aðrar embættisveitingar, þjark milli banka-
stjórnar og landsstjórnar út af starfsmanni við bankann, sem bankastjórnin vill láta
víkja frá, en landsstjórnin úrskurðar að skuli sitja kyr, og margt fleira þesskonar,
sem menn kannast við úr lífinu í höfuðstaðnum.
Sá. sem verður »vargur í véumi, er Ulfur Ljótsson, sonur dómkirkjuprestsins.
Hann er lögfræðiskandídat og aðstoðarmaður í stjórnarráðinu, vel gefinn, en drykk-
feldur mjög, enda enginn hörgull á drykkjuvörum — þrátt fyrir bannlögin. Gerir
hann sig sekan í svo stórfeldum ölæðisglöpum, að hann býst við að verða útskúfaður
og rekinn — jafnvel úr stjórnarráðinu. En hann verður fyrri til og ræðst sem há-
seti á fiskiskútu, sem líka auðvitað er talsvert betur launuð staða en embættisstaðan
í stjórnarráðinu. Dóttir ráðherra, Margrét, ann Úlfi hugástum, og þau hvort öðru.
og brýtur hún bág við foreldra sína og giftist honum, hvað sem þau segja. Og
tyrir það verður hún raunar einnig »vargur í véum« í þeirra augum. Fiskiskútan,
sem Ulfllr er háseti á, strandar og hann druknar, og ráðherradóttirin situr ein eftir
sem syrgjandi ekkja úti í Viðey, þar sem hún og tengdafaðir hennar, dómkirkju-
presturinn, eru sjónarvottar að strandinu.
I*að er þakkarvert, að skáldin beini athygli manna að því, sem aflaga fer í
þjóðlífi voru. Einhverjir verða að hafa manndáð í sér til að stinga á kýlunum, ef
ekki á illa að fara, og skáldin hafa nú einu sinni betri læknishendur við mann-
félagsmeinum, en flestir aðrir. fví þau ná betur eyra fólksins. En vanþakklátt
verk er það tíðast og vandasamt, svo að jafnan mun orka tvímælis, hvort ekki sé
of hörðum höndum farið um meinsemdirnar. Svo mun og reynast hér, enda virðist
oss gagnrýnin í sumum greinum altof lausleg og yfirborðsleg, t. d. slengt út fyrir-
dæmingar-dómsorðum um pólitík vora án nokkurra eða nægilegra sannana eða for-
senda, sem þó hefði auðgert verið fyrir annaó eins skáld og G. G. að búa betur út,
ef hann hefði tekið færri atriði fyrir í einu og kynt sér alla málavexti til hlítar.
hið má því búast við, að sumt í bókinni mæti miklum mótmælum, og það ekki
ætíð að ástæðulausu. En við því mætti búast, hversu ágætar og sannar sem lýsing-
arnar væru. Einna þyngst munu menn ámæla höf. fyrir það, að hann skuli hafa
fyrst ritað um þetta fyrir útlendinga, en ekki fyrir íslendinga sjálfa, sem mest
komi það við. En þar mun höf. hafa gilda vörn í málinu: að ekki sé honum um
að kenna, að bækur hans komi ekki fyrst út á íslenzku, heldur bókaútgefendunum
íslenzku.
En keypt verður hún og lesin, þessi bók G. G., bæð á íslandi og í útlöndum.
Og ‘þó hún að skáklsnild tæplega jafnist við sumar af hinum fyrri sögum hans, þá
eru þar margar lýsingár prýðisvel gerðar og hugardjúp manna vel kafað. Sérstak-
lega mun lýsingin á hinni 'ðásamlegu sálárgöfgi dómkirkjuprestsins verða öllum les-
endum minnisstæð, og lýsingin á gamla bankastjóranum, mági ráðherrans, er líka
fyrirtaks góð. V. G.