Eimreiðin - 01.04.1919, Side 10

74
[EIMHEIÐIN
Launamálið.
Það sýnist vera undra fast í meðvitund manna hér á
landi, að krónan sé mælikvarði alls verðmætis. Tíu krón-
ur, hundrað krónur o. s. frv., það sé æ og ætíð jafn
mikils virði.
En þetta er hin mesta og háskalegasta kórvilla, og
ófriðurinn mikli, með öllu því róti á framleiðslu, flutn-
ingum og öðru, sem af honum hefir leitt, hefir látið þessa
kórvillu koma átakanlega skýrt í Ijós. Engum dettur nú
í hug að hann fái jafnmikið og jafngott fyrir 100 krónur,
eins og hann fékk »fyrir stríðið«.
Hvað er það þá, sem hefir skeð?
Það hefir komið upp úr kafinu, sem raunar var kunn-
ugt áður, að verdmœtis-mœlikvarðinn er ekki peningarnir,
heldur lifsnauðsynjarnar. Það eru þær, sem ávalt eru jafn
mikils virði, á hverju sem gengur. Eitt pund af kjöti eða
fiski, einn pottur af mjólk, eitt skippund af kolum eða
mó o. s. frv. — Það er þetta, sem ávalt er jafn mikils
virði, af því að vér þurfum ávalt á því að halda, og það
gerir okkur ávalt sama gagnið. — Komist nú einhver
glundroði á viðskiftalífið, svo að vér þurfum að fara að
borga meiri peninga fyrir þessar lífsnauðsynjar, þá er því
rangt að segja, að þær hafi hækkað að gildi. Þær eru jafn
mikils virði og áður. En það eru peningarnir, sem hafa
lœkkað.
Nú vitum vér það, að víðast, og þar á meðal hér á
landi, hefir ekki verið tekið tillit til þessa, þegar laun
starfsmanna hafa verið ákveðin. Þau hafa verið ákveðin
í krónutali, föst upphæð og óhagganleg, hvort sem krónan
er mikilsvirði eða ekki. Og af því hafa menn nú fengið
að súpa seiðið.
Áður en ófriðurinn skall á, höfðu peningar farið sí-
lækkandi, hægt og hægt. Menn veittu því litla eftirtekt
vegna þess, hve hægt það fór. En þó var svo komið,
að menn sáu, að nauðsyn mundi að hefjast handa, og