Tölvumál - 01.05.1999, Blaðsíða 9

Landkönnuður
Lcmdkönnuður um borð í skólaferju
- Um stöðu frumkvöðla í upplýsingatækni í skólastarfi'
Þuríður Jóna Jóhannsdóttir
Sá sem hefur fylgst með þróuninni á
sviði upplýsinga- og tölvutækni í
skólastarfi undanfarin ár tekur eftir
því að það eru nokkrir kennarar sem skera
sig úr fyrir frumkvöðlastarf. Maður veit að
þetta er oftast óhemju vinna og umbun í
launum sárlítil. Því lék mér forvitni á að
vita hvernig þeir kennarar eru sem eru
tilbúnir til að fara út í nýjungar í upp-
lýsingatækni í skólastarfi. Jafnframt fannst
mér áhugavert að vita hvað veldur því að
nýjungastarf dagar oftar en ekki uppi í
stað þess að verða upphaf að þróun.
Til að leita svara við þessum spurn-
ingum gerði ég dálitla rannsókn á starfi
framhaldskólakennara á haustmisseri
1998 og byggði á aðferðum eigindlegra
rannsókna, m.a. viðtölum og vettvangs-
athugunum.2 Eftirfarandi túlkun byggist á
greiningu rannsóknargagnanna.
Sá sem ætlar sér að
kanna ný lönd verður
að búa yfir eða þróa
með sér ákveðna
eiginleika
Að líkja persónuleika
frumkvöðulsins við
landkönnuð virðist
vera lýsandi og eiga
vel við
Landkönnuðurinn
Sá sem ætlar sér að kanna ný lönd verður
að búa yfir eða þróa með sér ákveðna
eiginleika. Hann verður að hafa áhuga á
að sjá og uppgötva eitthvað nýtt og
óþekkt; vera hrifnæmur. Til þess verður
hann að vera tilbúinn til að leggja á sig
ferðalög út í óvissuna með tilheyrandi
erfiðleikum. Hann verður að hafa góða
skipulagsgáfu ásamt frumkvæði og
skapgerð ákafamanns sem þarf að búa yfir
hæfilegri þrjósku og lætur helst ekkert
hindra sig í að ná settu marki. Þegar hann
hefur náð því nýtur hann þess að fá athygli
og aðdáun umheimsins. Að vera land-
könnuður verður fljótlega að lífsstfl
þannig að landkönnuður greinir ekki
skarpt á milli einkalífs síns og starfs síns
sem landkönnuðar.
Þessi lýsing á að mjög miklu leyti við
um frumkvöðulinn sem ég rannsakaði.
Það er kona sem hrífst auðveldlega af
nýjungum og fer jafnframt strax að hugsa
um hvemig nýjungin geti nýst í kennslu.
Skipulagsgáfan og fmmkvæðið verða til
þess að hún lætur ekki sitja við orðin tóm.
Þó að maður kunni ekkert á tæknina lætur
maður það ekki verða til þess að stoppa
sig og hefur ekki áhyggjur af að slíkt verði
of flókið eða erfitt í framkvæmd heldur
lítur á það sem hvert annað verk sem
verður að ganga í að leysa ætli maður að
komast leiðar sinnar.
í rannsókn minni kom víða fram að
frumkvöðullinn er ófeiminn við að breyta
um stellingar í kennarahlutverkinu, að
bregða sér úr hefðbundnu hlutverki
fræðarans. Nýjungagirnin er líka greini-
lega mikill hvati. En þar sem frumkvöðlar
eru tilbúnir til að leggja mikið á sig til að
fara nýjar leiðir þá ætlast þeir jafnframt til
þess að eftir verkum þeirra sér tekið og
þurfa á athygli og viðurkenningu að halda.
Að líkja persónuleika frumkvöðulsins við
landkönnuð virðist vera lýsandi og eiga
vel við.
Skólaskipið - ferja í
áætlunarsiglingum
En hvað veldur því að nýjungastarf dagar
oftar en ekki uppi í stað þess að verða
upphaf að þróun?
Ef haldið er áfram með lfldnguna um
landkönnuðinn þá mætti líkja skólanum
við skip. Kennurunum mætti líkja við
áhöfnina og skólastjóranum að sjálfsögðu
við skipstjórann. Þetta er ferja sem siglir
milli landa og nemendurnir eru í hlutverki
farþega. Landkönnuðurinn um borð lítur
' Gre/n/n er fyrri hluti fyrirlestrar sem haldinn var á ráðstefnu um upplýsingatækni í skólastarfi, UT99, á vegum mennta-
málaráðuneytisins og Skýrslutæknifélagsins í Menntaskólanum í Kópavogi 26.-27. febrúar 1999.
2 Rannsóknin var gerð sem hluti af námi í aðferðafræði rannsókna - eigindlegar aðferðir í Kennaraháskóla Islands á haust-
misseri 1998 undir leiðsögn Guðrúnar Kristinsdóttur, lektors. Sjá heimildaskrá.
Tölvumál
9