Tölvumál - 01.05.1999, Blaðsíða 25

Kynjamunur
Kynjamunur tengdur tölvunotkun
Sólveig Jakobsdóttir
Fjölmargar erlendar
rannsóknir hafa ein-
nig sýnt að töluverður
kynjamunur sé til
staðar, drengjum í
hag, í tölvutengdum
viðhorfum og færni, ■
tölvuaðgangi heima
fyrir og ekki síst í
notkun tölva
Ef litið var á ýmsa
þætti til að reyna að
skýra ofangreindan
kynjamun kom t.d. í
Ijós að marktæk fylgni
var milli kyns og fjöl-
margra atriða sem
tengdust tölvunotkun
utan skóla.
Rannsóknin sem liér er fjallað um ber
heitið „Kynjamunur tengdur tölvu-
notkun í íslensku skólastarfi og leiðir til
að draga úr honum“. Þessi rannsókn var
styrkt af Nýsköpunarsjóði námsmanna
og Rannsóknarstofnun KHI.
Brýnt er að skólar hér á landi stuðli að
auknu jafnrétti kynjanna á sviði tölvu- og
upplýsingatækni en innlendar kannanir
hafa eindregið bent til þess að piltar/karlar
noti tölvur og/eða Netið mun meira en
stúlkur/konur [1,2,3,4]. Fjölmargar er-
lendar rannsóknir hafa einnig sýnt að tölu-
verður kynjamunur sé til staðar, drengjum
í hag, í tölvutengdum viðhorfum og fæmi,
tölvuaðgangi heima fyrir og ekki síst í
notkun tölva. Aðrar erlendar rannsóknir
hafa þó ýmist leitt í ljós hið gagnstæða eða
ekki fundið marktækan mun. Því þarf að
auka skilning og þekkingu á því hvers
vegna sltkur kynjamunur kemur fram.
I doktorsritgerð minni [5] gerði ég grein
fyrir fjölmörgum þáttum sem hefðu Ifk-
lega áhrif á hvort kynjamunur kæmi fram
eða ekki í viðbrögðum nemenda við tölvu-
notkun. Má þar nefna þætti sem ein-
kenndu tölvumenningu skóla s.s.:
nemendurna sjálfa (aldur, námsgetu,
tölvureynslu),
félagslega þœtti,
tölvu- og hugbúnað í skóla,
aðstœður í tölvustofum,
kennara og nýting tölva í kennslu
Einnig gerði ég grein fyrir ytri þáttum
tölvumenningar sem hefðu (óbeinni)áhrif
á viðbrögð nemenda t.d.:
þjóðfélaginu
samfélaginu
heimili/fjölskyldum
skólaumdœmi/skóla
Þessi rannsókn hefur eftirfarandi mark-
mið. (a) Kanna hvort um kynjamun sé að
ræða rneðal nemenda varðandi tölvu-
notkun, færni og viðhorf; (b) leitast við að
skýra hvers vegna kynjamunur kemur
fram (c) auka þekkingu á tölvumenningu
íslenskra skóla.
Byrjað var á forkönnun þar sem
spurningalistar fyrir nemendur og
skólastjórnendur voru hannaðir í samræmi
við fym rannsóknir. Listar voru prófaðir
vorið 1998. Rannsókn var gerð með
endurbættum spurningalistum í nóvember
1998.1 þessari kynningu verður gerð grein
fyrir ýmsum niðurstöðum úr forkönnun og
aðalrannsókn.
Forkönnun
Forkönnunin var unnin í samvinnu við tvo
nemendur við KHÍ sem skrifuðu B.Ed. rit-
gerð sem byggði á niðurstöðum úr
verkefninu [6]. Þátttakendur voru um 200
nemendur úr 8.-10. bekk sex skóla á
Vestfjörðum. I ritgerðinni voru gögn
greind eftir kyni, aldri og skóla en ég hef
greint gögnin nánar tölfræðilega og
skoðað kynjamun innan hvers skóla.
Mikill kynjamunur kom fram í
sjálfmetinni færni (nemendurnir merktu
við á 10 atriða lista hvort þau kynnu t.d.
að vista skjal í tölvu eða búa til vefsíðu):
22% stúlkna taldi sig kunna 0-3 atriði;
41% 4-6 en 37% 7-10. Samsvarandi
prósentur hjá piltum voru hins vegar 16%,
20% og 64%. Einnig var töluverður kynja-
munur í ýmsum viðhorfum. Það var t.d.
var meiri tilhneiging hjá piltum en
stúlkum að telja sig mjög klára að nota
tölvur, að telja tölvur mikilvægar fyrir
framtíðina og að telja tölvur nauðsynleg
tæki í námi og starfi.
Ef litið var á ýmsa þætti til að reyna að
skýra ofangreindan kynjamun kom t.d. í
ljós að marktæk fylgni var milli kyns og
fjölmargra atriða sem tengdust
tölvunotkun utan skóla. Piltar virtust t.d.
hafa notað fleiri fomtategundir heima en
stúlkur. Einnig voru þeir líklegri en
stúlkur til að segjast oft nota tölvur utan
skólans. Það sama gilti um vef, annars
konar Netveitur og leikjatölvur. Fleiri
tölvur væru til staðar á heimili pilta og
félagar pilta notuðu meira tölvur en
félagar stúlkna. Enn fremur var tölva
fremur staðsett inn í herbergi pilta en
Tölvumól
25