Dagur - 11.11.2000, Blaðsíða 14

LÍF OG HEILSA
LAUGARDAGUR 11. NÓVEMBER 2000
Þvagleki og grindar-
botnsþjálfun
„Áreynsluleki er ósjálfráður þvagleki sem verður við líkamlega áreynslu, t.d. við
hósta, hnerra, hlátur, hlaup, hopp og að lyfta þungu, “ segir meðal annars hér I
greininni sem fjallar um þvagleka.
Þvagleki er
stórt en
dulið vanda-
mál.
Á síðustu árum
hefur töluvert
verið skrifað um
þvagleka. Rann-
sóknir hafa sýnt
að þetta er mikið
vandamál, einkum hjá stórum
hópi kvenna og getur það, meðal
annars, aukist í tengslum við með-
göngu og fæðingu, við aukna lík-
amsþyngd, tiðahvörf og almennt
með auknum aldri. Eins og orðið
bendir til táknar þvagleki að við-
komandi lekur þvagi. Sú staðreynd
veldur oft bæði líkamlegum og fé-
lagslegum vandamálum og getur
gengið það langt að þvaglekinn fer
að stjórna lífi einstaklingsins.
Sumar konur treysta sér ekki til að
stunda líkamsþjálfun eða aðra lík-
amlega áreynslu af hræðslu við að
missa þvag.
Tvær tegundir
þvagleka algengastar
Tvær tegundir af þvaglega eru
algengastar og kallast þær
áreynsluþvagleki og bráðaleki.
Áreynsluleki er ósjálfráður
þvagleki sem verður við líkam-
lega áreynslu, til dæmis við
hósta, hnerra, hlátur, hlaup,
hopp og að Iyfta þungu. Þessari
tegund fylgir engin þvaglátaþörf
og leki verður eingöngu á með-
an á áreynslu stendur. Bráðaleki
kallast það þegar þvagleka fylgir
áköf þvaglátaþörf án þess að
viðkomandi geti nokkuð við það
ráðið. Auk þessa er til svokallað-
ur blandleki sem þýðir að ein-
kenni beggja fyrrnefndra teg-
unda eru til staðar.
Vandamálið
að mestu falið
I könnun á algengi þvagleka hjá
konum 21 árs og eldri í Oxarfjarð-
arhéraði árið 1985 reyndust 56%
hafa þvagleka, þar af 29% talsverð-
an eða mikinn. 70% höfðu
áreynsluþvagleka, 14% bráðaþvag-
leka og 16% blönduð einkenni.
Sem er í samræmi við ýmsar er-
Iendar rannsóknir. Auk hinnar
háu tíðni þvagleka hjá konum
benda niðurstöður rannsókna síð-
ustu ára okkur á að vandamálið er
að mestu leyti falið og að það virð-
ist hægt að hjálpa mciri hluta
kvennanna með grindarbotns- og
eða blöðruþjálfun.
Gríndarbotninn
Grindarbotninn er um 1 cm. á
þykkt og myndar eins og nafnið
gefur til kynna gólf grindarholsins.
Grindarbotnsvöðvar eru umhverf-
is þvagrás, Ieggöng og endaþarm
og eiga ásamt hringvöðvum að
stjórna opnun og lokun þessara líf-
færa. Auk þess veita þeir þvagrás,
þvagblöðru og legi stuðning.
Ef grindarbotnsvöðvar eru slakir
styðja þeir ekki nægilega vel við
þessi líffæri, stjórnun verður ekki
nægilega góð og því getur þvag far-
ið að leka.
Ýmsar leiðir til lausnar
Orsakir þvaglekans geta verið mis-
jafnar því er mikilvægt að konur
fari til Iæknis og fái greiningu á
sínu vandamáli. Það fer síðan eft-
ir henni hvaða leiðir eru til lausn-
ar. Sem dæmi má nefna, skurðað-
gerðir, lyfja- og/eða hormónameð-
ferðir, raförvun og grindarbotns-
þjálfun. Grindarbotnsvöðva ber að
þjálfa og nota eins og aðra vöðva ef
þeir eiga að þjóna sínu hlutverki.
Þjálfun þeirra er einföld, ef við-
komandi nær réttri tækni, og
kostnaðarlítil. Þannig má fyrir-
byggja og bæta ýmis vandamál
sem fylgja slökum grindabotni.
Að ná að spenna
rétta vöðva
Það sem mestu máli skiptir í
grindarbotnsþjálfun er að ná að
spenna réttu vöðvana en margir
eiga í erfiðleikum með að finna þá.
Oft spennir viðkomandi rass-,
Iæra- og kviðvöðva í stað grindar-
botnsvöðva. Sumir rembast, halda
niðri í sér andanum og auka því
þrýstinginn niður á grindarbotn-
inn sem hefur þau áhrif að Iíkur á
þvagleka aukiist.
Til eru ýmsar leiðir til að komast
að því hvort viðkomandi spenni
rétt. Sem dæmi má nefna að:
• stöðva þvagbununa (ekki notuð
sem æfing heldur eingöngu sem
próf)
• Ieggja hendina á grindarbotn og
finna hann lyftast upp og aftur
en síga niður þegar slakað er á
• setja tvo fingur upp í leggöng og
spenna utan um þá.
Þjálfun grindarbotnsvöðva er stig-
vaxandi eins og önnur þjálfun og
miðast í byrjun við ástand grindar-
botnsvöðva. Viðkomandi ætti að
gera æfingarnar markvisst og þjál-
fa bæði styrk og úthald. I upphafi
er auðveldast að spenna ekki á
móti þyngdaraflinu. Það má t.d.
forðast með því að liggja á bakinu
með bogin hné, þegar verið er að
spenna, og færa sig síðan smám
saman upp í sitjandi og standandi
stöðu. Lokamarkmiðið er síðan að
geta æft grindarbotninn við dagleg
störf vegna þess að þegar að rétt er
farið að er hægt að gera grindar-
botnsæfíngar hvar og hvenær sem
er. Hafa þarf í huga að spenna
alltaf grindarbotnsvöðva við
áreynslu eins og t.d. við að hósta,
hnerra og að lyfta þungu.
Hversu oft þarf að þjálfa?
Það er líka mismunandi og stig-
vaxandi en ágætt að byija á að
þjálfa þrisvar sinnum á dag.
Tíu endurtekningar og reyna
smám saman að halda hveijum
samdrætti í 8-10 sekúndur með
álfka hvíld á milli. Einnig
er gott að gera einn til tvo langa
samdrætti í um 30 sek til að þjálfa
úthald en þá er ekki haldið há-
marksspennu.
• 1-5 kröftugri samdrættir þar
sem hámarksspennu er haldið í
um 10 sek. Þetta er eingöngu við-
mið og ef þú finnur fyrir þreytu,
átt erfítt með að anda eðlilega eða
ert farin að spenna aðra vöðva þá
slakar þú á og byrjar aftur. Eg vil
hvetja áhugasama til að Ieita sér
upplýsinga hjá fagfólki eins og
læknum, sjúkraþjálfurum og
hjúkrunarfræðingum um það
hvernig best er að snúa sér í mál-
um varðandi grindarbotnsþjálfun
og þvagleka.
Höfundur er löggiltur sjúkra-
þjdlfari hjá Eflingu á Akure)ri
Heimildir: Sigurður Halldórs-
son, Guðrún G. Eggertsdóttir, Sig-
ríður Kjartansdóttir. (1995).
Könnun á algengi þvagleka nieðal
kvenna og árangri einfaldrar með-
ferðar í héraði. Læknablaðið, 81
309-17.
Einn, tveir, þrír?
Talaðu endalaust við alla þína kærasta/kærustur og forðastu að láta óleyst
vandamál og leiðindi hlaðast upp.
Hvernig ætli
maður komist nú
að því hvort mað-
ur er fyrir tveggja
eða margra
manna ástarsam-
bönd? Því miður
er ekki til nein al-
gild aðfcrð sem
klikkar ekki. Þó er
til dálítið af bók-
um sem eru skrif-
aðar af fólki sem
lifir á þennan hátt og sumar þeirra
hafa að geyma ágætis ráð og
reynslusögur. Fólk sem er poly lýs-
ir því gjaman sem miklum létti
þegar þau ákváðu að stíga skrefíð
og fara að horfa framan í heiminn
án þess að þykjast fí'la einkvæni,
dálítið eins og að koma út! Eg
mæli með The ethical slut eftir
Dossie Easton og Catherine A.
Liszt. Þær skrifa bókina af ein-
stöku fordómaleysi. Fordómar
gagnvart konum sem kjósa að eiga
marga kynlífsfélaga, samkyn-
hneigðum og þeim sem fíla
BDSM kynlíf með mörgum eru
sannarlega algengir í poly samfé-
lögum. Þið hélduð þó ekki að fólk
losnaði við fordóma með því að
vera svona líbó hvað varðar fjölda
elskhuga?
Reglur
Hér eru nokkur atriði til að hafa í
huga ef þið hafíð áhuga á að
koma út úr kústaskápnum sem
polyamorous einstaklingar og
byrja að dæla ást ykkar út í alheim-
inn:
1. Vertu með sjálfa/n þigá hreinu.
Þekktu takmörk þín og vertu
búin/n að hreinsa allar ógeðs-
legar fortíðarbeinagrindur úr
sálarskápnum þínum. Sérstak-
Iega þær sem tengjast sam-
böndum, ást og kynlífi. Farðu
til sálfræðings/geðlæknis í kyn-
lífsmeðferð ef þér gengur illa á
eigin spýtur.
2. Segðu sannleikann. Jú það get-
ur verið erfitt sérstaklega ef þú
heldur að það muni fæla núver-
andi ástmann/konu frá þér.
Málið er samt að ef þú ætlar að
lifa poly lífi þá er ekki til öflugri
eyðileggingarkraftur en einmitt
lygin. Svo getur líka borgað sig
að bíða eftir rétta félaganum
frekar en að springa á limminu
og leiðast út í framhjáhald og
rifrildi við kærasta/ustu
þinn/þína sem fílar ekki að vera
í opnu sambandi.
3. Ef þú finnur rétta fólkið til að
vera með, taktu þá ábyrgð á
sjálfum þér frá upphafi. Ef þú
lendir í tilfinningalegum sárum
dugar ekki að skella skuldinni á
þann eða þá sem eru eða voru
með þér í sambandinu. Það ert
alltaf þú sem tekur ákvörðunina
um að fara út í samband.
4. Ekld reyna að ýta einhveijum út
í samband af þessu tagi. Viljinn
til gjörða verður að vera jafn og
slagsíða er óæskileg. Og
ALDREI Iáta ykkur detta í hug
að Swing eða opið samband sé
lækningin ef eitthvað er að í nú-
verandi sambandi. A sama hátt
skaltu aldrei láta til leiðast til
þess eins að þóknast maka þín-
um. Þetta er eitthvað sem ÞIG
verður að langa og getur líka
verið helv... skemmtilegt ef svo
er í pottinn búið!
5. Taiaðu endalaust við alla þína
kærasta/kærustur og forðastu
að láta óleyst vandamál og leið-
indi hlaðast upp. Þetta er auð-
vitað mikilvægt f öllum sam-
böndum en sérstaklega hér
þegar líf margra flækjast sam-
an.
Klúbbar og stuð
Erlendis er töluvert um að fólk
sem á svona mikla ást að gefa
heiminum myndi með sér samtök
og klúbba. I flestum stórborgum
er hægt að sækja Swing klúbba
(róluklúbba) og gamna sér af og
til. I slíkum klúbbum gilda venju-
lega strangar reglur um öruggt
kynlíf og notkun vímuefna þannig
að það er ekki eins og fólk liggi
þarna hvert um annað þvert f óp-
íumvímu og reyni að rfða því sem
kynfærum er næst. Pör eru venju-
lega velkomin, líka einhleypar
konur en einhleypir karlar verða
að éta það sem úti frýs.
Hagsmunasamtök eru líka til og
þau er hægt að heimsækja á net-
inu, prófið bara að slá „polyamory"
inn í leitarvé), árangurinn Iætur
ckki á sér standa. Hérlendis hefur
verið gerð amk. ein tilraun til þess
að stofna klúbb fólks með áhuga á
hópkynlífi og rólulifnaði. KJúbbur-
inn hélt úti vefsíðu og spjallrás en
á hvorugu hefur bólað í nokkra
mánuði. Einl<amáladálkarnir eru
alltaf sívinsælir, kannski ekki þessi
í dévaff, frekar einkamáladálkar á
netinu - þar er yfirleitt hægt að
finna fólk sem er að leita að til-
breytingu t.d. þriðja hjólinu. Ekki
gera ykkur samt of miklar lang-
tíma rómantískar (jöllyndisvonir
því sá grunur læðist að mér að það
séu oftast eingöngu kynferðisleg
kynni sem óskað er eftir.
Kíkí
Hið alþjóðlega tákn fí'rir „Ást án
takmarka" er páfagaukur og ekki
spyija mig hvers vegna það dýr var
valið! Prófið að fá ykkur barm-
merki með litlum páfagauk og at-
hugið hvort hagurinn fer eldd eitt-
hvað að vænkast.
Ragnheiður Eiríksdóttir
er hjúkrunarfræðingur
kynlifspistill@hotmail.com
KYIMLIF
Ragnheiður
Einíksdóttir
skrifar