Dagur - Tíminn Reykjavík - 15.03.1997, Qupperneq 17

iOctijur-(Dmt.im
Laugardagur 15. mars 1997 - 29
LIF O G LAND
Land og þjóð
Sigurður Bogi
Sævarsson
skrifar
1. í Merkinesi í Höfnum voru
fædd og uppalin systkini, sem
síðar urðu einhverjir vinsælustu
dægurlagasöngvarar íslend-
inga. Þau létust bæði langt um
aldur fram. Hver voru þau?
2. Staðarstaður á Snæfells-
nesi er kyngimagnaður staður,
þar sem orkumikill Snæfellsjök-
ull gnæfir yfir. Núverandi prest-
ur þar er sr. Guðjón Skarphéð-
insson, en hver sat staðinn á
undan honum?
3. Hólmavík á Ströndum er
við Steingrímsijörð. Pekktur
tónlistarmaður er þar fæddur,
þótt hann sé talinn til svo-
nefndra Keflavíkurpoppara.
Hver er maðurinn?
4. Myndin hér til hhðar er af
því sem þeim sem þetta skrifar
þykir vera fegursta og svip-
mesta bæjarstæði á íslandi.
Hvað heitir bærinn og hvar er
hann?
5. Hvert er lítið kauptún á
Norðurlandi eystra sem varð
fyrir miklum skemmdum vegna
jarðskálfta í byrjun árs 1976?
6. Spmt er um svipmikinn og
kjaftforan stjórnmálamann,
þingmann Austlendinga í ára-
tugi. Um hann var sagt að hann
væri að vestan, sækti afl sitt
fyrir austan, en byggi fyrir
sunnan. Hver er maðurinn?
7. Síreksstaðir, Guðmundar-
staðir, Refstaður, Héðinsdalur,
Hof og Grænilækur. Hvar á
Austurlandi eru þeir sex bæir
sem hér eru nefndir?
8. Spurt er um brú yfir mikið
vatnsfall á Suðurlandi, sem tek-
in var í notkun 1992, og kom þá
í stað brúar sem byggð var
1934. Hvert er vatnsfall þetta?
"tpfLjjc^.reiM' '8
'HUijtmdoA J 'L
uossuuBuuaH jujoas 9
•ja^sudo)! s
IBpnpuoia J njo jnioqsiupnpupia p
•qiA'BuqpH
b jnppæj J8 uosjBQjpcj jbuuoq g
uosBSoquuja jnpjBAuSpa JS 'Z
•suiiBfqnA Xn3 80 jnuqBfquA l
:JÍ?AS
Hólasandur og siðfræði
Ari Trausti
Guðmundsson
skrifar
I.
Enn deila menn um landvernd.
Að þessu sinni stendur styr um
uppgræðslu Hólasands sem er
150 ferkílómetra eyðimörk milli
tveggja byggða og ógnar þeim
báðum. Hann var lengst af
ágætt beitiland. Deilurnar
þekkja allir en fylkingarnar eru
ekki eins auðsýiúlegar.
II.
í sumum tilvikum er lagt út af
deilunum í þá veru að einhverj-
ir vilji græða upp alla eyði-
sanda. Eða öfugt; að einhverjir
vilji láta náttúruna (stundum
með okkar hjálp) hafa sinn
gang hvar sem er, hvenær sem
er. í öðrum tilvikum er lagt út
af deilunum eins og um þvarg
út af einni jurt, lúpínunni, sé að
ræða. Sannleikurinn er sá að
langflestir hafa afstöðu sem
kalla má bæði og afstöðuna
enda er sveigjanleiki aðall nátt-
úruverndar. Raunar má segja
að umræðan megi alls ekki snú-
ast um að vera með eða á móti
lúpínu, yfirleitt og ávallt, eða
með eða á móti sandgræðslu,
yfirleitt og ávallt. Slíkt tefur að-
eins fyrir úrbótum. Umræðan á
að snúast um hvað skuli gera á
hverjum stað, hvaða hug-
myndafræði skuli stýra vernd
og nýtingu (sem alltaf fer sam-
an) og hvaða skyldum við höf-
um að gegna gagnvart komandi
kynslóðum og um nýtingu sem
skilar umhverfinu jafngóðu eða
betra til okkar og afkomend-
anna. Þetta má alveg eins nefna
siðfræði landnýtingar.
III.
Fernt stendur undir hagsýnni
og náttúruvænni siðfræði land-
nýtingar:
1. Ábyrgð landnotenda í nafni
heildarinnar, ekki landnotand-
ans eins.
2. Varfærin en vönduð og yfir-
gripsmikil nýting landgæða;
hvort sem er til búnaðar eða
afþreyingar, allt eftir aðstæð-
um.
3. Endurheimt landgæða sem
staðhættir bera og veðurfar
leyfir.
4. Samvinna landnotenda, land-
æðslufólks og yfirvalda.
Hólasandsdeilunni fer því
íjarri að sem næst allir horfi til
svona skilyrða. liðir 1-3 hér
að ofan ýta undir uppgræðslu
sandsins; hún ætti að þykja
sjálfsögð og brýn. Hvað úr-
lausn verkefninsins varðar,
kemur til 4. liður, samvinna
stofnana, sjálfboðaliða, land-
notenda og yfirvalda. Ef sam-
vinna er viðhöfð verður enginn
misskilningur um sjálfsagðar
og gerlegar varúðarráðstafn-
anir við notkun uppgræðslu-
jurta eða rannsóknir á mann-
vistarleifum. Lúpínan og tugir
innfluttra plöntutegunda (allt
frá innflutningsdögum glitrós-
ar og baunagrass á þjóðveldis-
öld) eru ekki aðalatriðið í mál-
inu heldur hættan af Hólas-
andi. Menn hafa vissulega
stundum notað lúpínuna án
fyrirhyggju en það er ekki nýtt
á íslandi og ekki efin í áfellis-
dóma um hana. Þeir sem vilja
fara gætilega með jurtina eru
að reyna að vernda íslenska
náttúru rétt eins og hinir.
Flugiiveiðar að vetri (10)
Petitjean flugumar
Stefán Jón
Hafstein
skrifar
Síðast sagði ég frá félögum
mínum frá hðnu sumri,
Bruno, Rudy, Erwin og
flugnahönnuðinum Marc Pe-
titjean. Nú stendur eiginlega
upp á mig að segja frá flugum
Marcs, í frekari smáatriðum en
þeim að þær virka vel á ís-
lenska fiska! Þær virðast
reyndar virka á alla fiska. Nei,
marga fiska. í Japan, Banda-
ríkjunum, um alla Evrópu allt
frá Norður Noregi til suður-
hluta Ítalíu. Og í Mývatnssveit.
Það sem er mikilvægast við
flugur Marcs er að þær eru all-
ar úr ijöðrunum sem hann
safnar við fitukirtil andarinnar,
þessum sem hún nuddar aftur
við stél til að fá smurningu á
fjaðrirnar. Frönskumælandi
kalla þessar Qaðrir „cul de
canard“ eins og ég sagði frá
síðast, ameríkaninn er fyrir að
einfalda hlutina og
kallar þær CDC, til
að þurfa ekki að
nota frönsku. Ég hef
kallað þær rass-
endafjaörir svona
upp á grín.
Öndin er aðeins
með einn svona fitu-
kirtil og kringum hann eru 20-
50 fjaðrir. Milh þess sem öndin
nær í fituna með
gogginum safnast fit-
an í þessum ijöðr-
um; „aðrar fjaðrir
andarinnar eru allt
öðruvísi gerðar“ seg-
ir Marc, „og ónot-
hæfar í flugur mín-
ar“. Rassendaíjaðrir
eru mun fínni, krókarnir sem
halda saman fönum fjaðrarinn-
ar eru mun fleiri en á öðrum
ijöðrum, því geymist meira loft
á milli þeirra. Kosturinn við
þessar Qaðrir er sá að þær
fljóta mun betur og mun auð-
veldara er að þurrka þær.
Þær eru líka mun meira „lif-
andi“ í vatni og sjálfur er ég
sannfærður um að ljós brotnar
öðruvísi gegnum þessar íjaðrir
þegar flugan situr á vatninu.
Síðan hef ég séð hvernig
fjaðrirnar bærast betur í vatni
undir yfirborði, flugan „andar“
eða „púlsar“ þegar best lætur!
Svo er auðvelt að kasta þeim
með mjög fi'num taumi því þær
eru léttar, vængirnir eru ákaf-
lega mjúkir og trufla ekki
styggan fisk.
Marc líkir ekki eftir skordýr-
um, heldur líkir hann eftir al-
mennu formi skordýra á hinum
ýmsu stigum. „Kannski er betra
að líkja alveg eftir skordýrinu,
kannski veiða slíkar flugur bet-
ur, en ég hef bara eitt líf til að
prófa mig áfram, því vel ég
fljótfarnari leið og líki eftir lög-
un og formi þess sem er al-
gengast," segir Marc.
Þetta byrjaði allt með því að
vinur Marcs bað hann um að
hnýta fyrir sig flugur sem
gögnuðust sjóndöprum. „Venju-
legar flugur fljóta ekki nógu
vel,“ sagði hann. Svo Marc leit-
aði að bestu íjöðrunum. Hann
var ekki ánægður fyrr en hann
ákvað að hætta að hnýta sígild-
ar flugur: „Ég sagði við sjálfan
mig: nú fer á á byrjunarreit!
Gleymdu öllu sem þú kannt!“
Aðalbreytingin varð þegar
hann ákvað að nota eimmgis
rassendaljaðrir.mlíka í búkinn,
en það hafði ekki verið gert áð-
ur með svo markvissum hætti.
„Og þá tók ég eftir því að ég fór
að veiða betur. Og ég hélt að
það væri vegna þess að ég væri
betri veiðimaður en áður. Svo
fór ég í veiðitúr með félögum
mínum. Ég var með höfuðverk
og lagði mig á bakkanum með-
an þeir byrjuðu. Eftir klukku-
tíma komu þeir sigri hrósandi
og vöktu mig: Marc, þú ert ekki
betri veiðimaður, það eru flug-
urnar þínar sem eru betri veiði-
flugur! Þá vissi ég,“ sagði Marc,
„að ég var á réttri leið“.
Næsta skref var að senda öll-
um helstu blaðamönnum og
dálkahöfundum Evrópu sýnis-
horn og spyrja hvort þeir könn-
uðust við svona flugur. „Ég vildi
vita hvort einhver hefði verið á
undan mér.“ Svörin komu: nei,
við vitum ekki til þess að nokk-
ur maður hafi hnýtt svona flug-
ur áður, en þær eru
góðar, sendu fleiri!"
Nú hafa birst 60
blaðagreinar í 11
löndum á 8 tungu-
málum (9 með þess-
ari grein!) um flug-
urnar hans Marcs.
Fyrir utan að
hanna flugur spreytir
Marc sig á margvíslegri annarri
hönnum. Veiðivesti
hans er verðlaunað;
hann lætur smíða
fyrir sig stangir eftir
forskrift, tauma sem
leggjast betur (segir
hann!) og straum-
flugurnar eru mjög
athyglisverðar: þær
eru þyngdar „á bak-
ið“ svo krókurinn (silfraður)
vísar upp þegar flugan leitar
niður undir botn. (Festast síð-
ur). Þá sýndi hann mér sérlega
byltingarkennda „flugu“ eða
samsetningu, sem hann kallar
„lið-rándýrið“. Þetta er straum-
fluga sem er samsett úr 2-3 lið-
um eftir ósk veiðimanns; lið-
irnir eru „hengdir“ saman (ekki
óhkt því sem maður gerir með
bréfaklemmur) og litasamsetn-
ingar og krókafjöldi að ósk
hvers og eins. Rautt skott og
svartur haus? Með hvítum eða
gulum „búk“? Eða öfugt? Þá
skiptir maður bara! Þessi fluga
syndir með ólíkindum vel, liðast
eins og lítill snákur í vatninu
(eða hðugt síli). Marabou-flug-
urnar okkar virðast stirðbusa-
legar í samanburði! Ekki
veiddum við á hð-rándýrið, en
krían var mjög spennt fyrir
þessu fyrirbrigði! Upp á grín
tók ég hins vegar fisk á Rector.
Bara af því að það er engin ein
töfrafluga til. En ég fer ekki í
veiði í sumar nema Petitjean
verði með, í boxinu!
Ps.
Þeir sem vilja kynna sér bækling
með þessum flugum og öðru geta
pantað hjá:
Marc Petitjean
Route Joseph-Chaley 52
Ch 1200 Fribourg
Switzerland.
Símbróf: 41 26 481 54 60.
eða 41 26 481 60 31.