Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1981, Side 28

36
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1981.
Menning Menning Menning Menning
Sýning í mónó
Síðbúin
umfjöllun
Fyrrihluta þessa mánaðar var í'
Norræna húsinu sýning á málverkumi
eftir Ágúst Petersen (frá 31.10—.
15.11). Þetta var 18. málverkasýning
listamannsins, en hann fékk starfs^
laun 1981 ,,til að vinna að portret- og
umhverfismálverkum”.
„landslagsmálverk” hefur afar
óljósa merkingu. Landslagið virðist
vera tilefni til að gera málverk þar
sem sýn listamannsins er i fyrirrúmi.
íslenskt
landslag
Ágúst Petersen er upptekinn af
islensku landslagi og við getum jafn-
framt sagt íslensku landslagsmál-
Óskilgreindur litur
Þegar litið er yfír sýningu lista-
mannsins er sem liturinn sé í mónó.
Einn litur gengur í gegnum flest
verkin. Hér er um að ræða’ sam-
einingu fjölda lita sem lagðir eru hver
á annan á léreftið. Þá er sem lista-
maðurinn skafi litinn með penslin-
um og fái þannig út óskilgreindan
ljósan litaflöt þar sem ekki er að'
Landslag í 400 ár
Náttúran og landslag hafa lítið
breyst í Evrópu síðastliðin 400 ár.
Aftur á móti hafa landslagsmálverk i
Evrópu tekið miklum breytingum á
þessum tíma. Jafnvel svo miklum að
erfitt er að trúa þeirri staðreynd að
þau komi frá sama menningargeira.
Ástæðan fyrir þessum breytingum er
einföld. Hér skiptir inntakið ekki
höfuðmáli, heldur myndsýn lista-
mannsins.
Allt fram til byrjunar 16. aldar var
svo litið á að landslag væri ekki
verðugt myndefni. Og ef listamaður
þurfti að setja landslag inn í mynd-
verk, sem baksvið, notaði hann
gjarnan ákveðna steriotypu af lands-
lagi. Frá um 1500 fer að bera á
hreinum landslagsverkum. Og í sögu-
legri einföldun er oft talað um þýska
listmálarann ALTDORFER (1480—
1538) sem fyrsta landslagsmálarann.
En á þessum tíma voru ítalskir lista-
menn enn of uppteknir af mannin-
um.
Þegar litið er á breytingar i lands-
lagsmálverki undanfarnar 4 aldir, í
gegnum verk eftir listamenn eins og
CAPACCIO (+ 1525), CANA-
LETTO (1697—1768), COROT
(1796—1875) og MONET (1840—
1926) er hverjum ljóst að orðið
verki. Við sjáum koma fram á
sýningunni myndir sem minna
óneitanlega á sjónarhorn þekktra
íslenskra listamanna. En þó er ekki
um að ræða neinn þjófnað eða stæl-
ingar. Listamaðurinn málar á sinn
persónulega hátt og virðist aðeins
notfæra sér landslagið eða verk eldri
málara sem tilefni til að skapa mynd-
verk. Við getum vart talað um
ákveðna afmarkaða frásögn i þessum
verkum, heldur aðeins um stemmn-
ingu sem umfram allt er tjáð í lit.
Ágúst hafnar akademískri teikningu
og hefðbundinni miðjufjarvídd.
Myndin er flötur og hlutveruleikinn
er aðeins form (jafnvel portrettin)
sem gefa listamanninum möguleika á
að vinna litinn. Myndverk hans
liggur því oft mjög nálægt hreinni
abstraktion.
finna neinn ljóshvata heldur aðeins
lit sem elur af sér stemmningu og
undirstrikar óhlutlæga myndhugsun
listamannsins.
Andlit
Ágúst hefur undanfarið lagt stund
á portrettgerð. En við getum þó ekki
talað um andlitsmyndir i venjulegum
skilningi. Hér er frekar um að ræða
svipi sem listamaðurinn rissar upp
inn í fölan litinn, án þess þó að gefa
persónum sínum neina innri sögn.
Ekki bylting
Eins og kemur fram í sýningarskrá
er ekki um að ræða byltingu eða
stökkbreytingu. Sýningin vitnar fyrst
og fremst um ánægju og vilja til að
Gunnar B. Kvaran.

Dorriet Kavanna.
TónMkar SlnfðniuhVómvaitar Islanda I
HAakótabKK 12. nóvambar lóparutónlebar).
Stjómandl: PiM Pampichler Pálason.
Einaöngvarar: Donlat Kavanna og Kriatján
Jóhannsson.
Efnisskrá: Donzlstti:; Úr Unds Chamonunix; Ls
Favroita og Don Pasguala; Ballini; Úr I Puritani;
Wotf-Farrarí: Úr II Segreto dl Susanna; Pucdnl;
Úr Toaca og Gianni Schlccl; Vardi: Úr I Vasprl
Sicilianl og Rigoletto.
Troðfullt hús, spenna og
eftirvænting — þannig mætti vist
lýsa kringumstæðum við upphaf
óperutónleika Sinfóniuhljómsveit-
arinnar. Það var því við mjög svo já-
kvæðar aðstæður sem sveitin hóf leik
sinn með forleiknum að Lindu frá
Chamonunix. Ég stóð nú í þeirri
ARIUAKROBATIK
meiningu að Linda þessi væri ættuð
frá Chamonix, smábænum með góða
loftinu undir rótum Mont Blanc, en
það býttar í sjálfu sér engu.
Stígandi uppmögnun
Donizetti samdi víst ekki nema rétt
um sjötíu óperur og Linda þessi er
ekki meðal hans allra vinsælustu. En
forleikurinn sem hljómsveitin hóf
leik sinn með var hreint ekki svo
afleitur og laglega leikinn, svo að í
erigu var spillt hinu jákvæða and-
rúmslofti upphafsins. Það átti raunar
ekki eftir að spillast heldur magnast
upp 1 geysihrifningu áheyrenda-
skarans. Dorriet, sem landinn er
farínn að eigna sér, hóf sönginn með
aríunni O, Luce di questa anima.
Kristján kom sfðan og söng Spirito
gentil úr La Favorita. Svo var
Donizetti afgreiddur með forleiknum
að Don Pasquale og þá var röðin
komin að Bellini. Tónleikarnir sem
fóru fremur rólega af stað fóru nú að
taka á sig meiri mynd ákveðinnar
stígandi. Hún byggðist upp með
aríunum A te o cara (Kristján) og Qui
la voce (Dorriet) og endaði með
dúettinum Fini me lassa.
Enn betur kynt
Eftir hlé setti hljómsveitin aftur í
gang með forleiknum að II Segreto di
Susannaeftir Ermanno Wolf-Ferrari,
sem gjarnan er talinn af þýskum
ættum þegar komið er norður fyrir
Alpa (hliðstæða Thorvaldsens).
Hefði ég mátt velja hefði ég heldur
kosið forleikinn að Ruddunum
fjórum en Leyndarmáli Súsönnu, úr
því Wolf-Ferrari komst á annað borð
inn á efnisskrána. Svo fylgdi á eftir
Recondita armonia úr Tosca og O
mio bambino caro úr Gianni Schicci.
Balletttónlist úr Sikileyjarnóttunum
var skotið inn á milli, og þurfti
enginn að sjá eftir því. Lokin voru
svo keyrð upp með ariunum Parmi
veder le lagrime og Caro Nome og
Signor né principe dúettinum fræga,
sem einhver kallaði Jón eða séra Jón.
Listrænn hápunktur
Kristján og Dorriet gerðu
stormandi lukku þetta kvöldið, þrátt
fyrir að reykvískt ve'ðurfar væri búið
að leika raddir þeirra grátt, sér-
staklega rödd Kristjáns. Hann söng
sig samt upp þegar líða tók á og svo
tókst honumað sýna sanna meistara-
takta þegar hann sneiddi snilldarlega
hjá áföllum í Recondita armonia.
Dorriet er alltaf jafnheillandi með
sína makalausu lævirkjarödd. Þau
brillleruðu inn á milli, í sínum suttu
hvellum, og tókst ágætlega upp í dú-
ettunum. Ég hefði að sjálfsögðu
fremur kosið að heyra þau í heilum
óperuhlutverkum, þó það verði líkast
til sjaldgæf upplifun vegna þess
hversu ólíkir karakterar þau eru í
Kristján Jóhannsson.
röddum slnum.
Allir lutu tónleikarnir snilldar-
stjórn Páls Pampichlers Pálssonar.
Þáttur hans var ekki hvað minnstur.
. Ég get hins vegar ekki látið hjá
líða að getaþess aðlistrænan hápunkt
tónleikanna tel ég hafa verið
klarinettueinleiksstúf Einars
Jóhannessonar í litlu ballettkviðunni
úr Sikileyjarnóttunum. Sá snilldar-
einleikur hefði ekki notið sín nema að
til hefði komið góður leikur hljóm-
sveitarinnar allrar, sem stóð sig frá-
bærlega þetta kvöldið, þótt henni
væri nú kannski ekki ætlaður glans-
inn mitt í allri þessari ariuakróbatik.
Spænsk gftarmúsík
Gftartónlaikar Sfmonar (varssonar á Kjarvals-
stöflum 14. nóvombar.
Efnisskrá: Lub MUan: Pavan; Francisco
Tárraga: AdaHita, Mazurka f G-dúr og Recu-
ardos da la Alambra; Joaquin Turina; Fandan-
guillo og Rafaga; Isaac Afcaniz; Zambra
Granadina og Saviila. — Flamencolög; Zapa-
taado, Granadina, Alagria, Tarantas, Farruca.
Dálæti Spánverja á gítarnum
hefur orðið til þess að mörg þeirra
helstu tónskálda hafa helgað honum
drjúgan skerf tónsmíða sinna. Áhrif
gltarleiksins má líka finna víða í
annarri músík, sem þau sömdu. f
þeim grösuga garði, sem spænsk
gítartónlist er, heyjaði Símon ívars-
son sér efnisskrá fyrir tónleika sína á
Kjarvalsstöðum. í fyrri hlutanum
leitaði hann fanga hjá ýmsum af best
þekktu tónsmiðum Spánverja og hóf
leikinn með virðulegum Pavan eftir
Luis Milan. Svo hélt hann áfram eins
og meining hans væri að byggja upp
huggulega gítarpolanesu, með
tveimur mazurkum eftir Tárrega. Ég
minnist þess ekki að hafa heyrt gítar-
leikara ráðast á mazurka þessa á
tónleikum hérlendis fyrr og er það i
raun og veru furðulegt hve okkar
annars áræðna gitarleikarastétt
takmarkar verkefnaval sitt þegar við
fáein stykki, meira og minna þau
sömu upp aftur og aftur.
Símon gerði Tárrega, Turina og
Albeniz ágæt skil. Nákvæmnin,
aðalsmerki hans ágætu skólunar, er
áberandi í stíl hans og hann er á góðri
leið, ef ekki þegar búinn að spila af
sér skólafjötrana. Símon hefur
hugþekkan tón og jafnvægi innbyrðis
ermjög gott.
Hressilegur en agaður
flamenco
Síðari hluti tónleikanna
samanstóð af flamenco. Það er
ekki nema fyrir innvígðan að fjalla
um hin aðskiljanlegu afbrigði
flamenco, sem eru jafnmismunandi í
smáatriðum og hin ýmsu tilbrigði
jóðlsins í ölpunum, þar sem hver
dalur, hvert þorp, já jafnvel hver
smali á sér sitt eigið lag, eða útgáfu af
því sem virðist úr fjarlægð vera sama
lagið. Flamencoleikur Símonar var
hressilegur en um leið bundinn
sömu ögun og hans klassíski leikur.
Fyrir bragðið virðist sumum kannski
á vanta þann trylling, sem fyrir mis-
skilning hefur verið bendlaður við
flamenco. Það gaf flamencoleik
Símonar mjög sérstæðan blæ að
hann skyldi nota „frumgítar” (þ.e.
gítar sem ekki er með maskínu-
strekkjurum, heldur pinnum eins og
á fiðlu). Þá ná strengirnir að sveifla
óhfndrað með og blærinn engu öðru
líkur. Þannig fékk hin eðla
flamencokúnst að njóta sín á besta og
virðulegasta hátt hjá Símoni.
-EM.