Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1981, Qupperneq 14

.14
DAGBLAÐIÐ& VÍSIR. LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1981.
hjálst, óhúð daghlail
Útgáfufélag: Fijáb fjölmlOlun hf.
Stjórnorformaöurog útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjótf sson.
Framkvœmdastjóri og útgáfustjórhHörður Einarsson.
Ritstjórar: Jónas KHstjánsson og EHert B. Schram.
Aóstoðorritstjóri: Haukur Halgason.
Fréttastjóri: Snmundur Quðvinsson.
Helgarblafl: Magdalena Schram
Augiýsingastjórar: Páll Stefánsson og IngóHur P. Stainsson.
Ritstjóm: Siflumúla 12-14. Auglýsingar: Siflumúla 8. Afgreiflsla, éskrfftir, smáauglýsingar, skrffstofa:
Pverholti 11. Sfmi 27022.
Sfmi ritstjómar 86611.
Satning, umbrot, mynda- og plötugerfl: HHmlr hf., Sfflumúla 12.
Prentun: Árvakur hf., Skelfunni 10.
Áskrtftarverfl á mánufli 100 kr. Verfl f lausasölu 7 kr. Heigarblað 10 kr.
Blönduvirkjun
Þessa dagana eru Norðlendingar að gera upp hug
sinn og taka afstöðu til Blönduvirkjunar og þeirra
samninga, sem fyrir liggja. Enda þótt það standi að
sjálfsögðu heimamönnum næst að segja álit sitt, er það
mál þjóðarinnar allrar hver niðurstaðan verður.
Orkustefna, virkjanir og stóriðja til orkunýtingar er
stærsta hagsmunamál íslendinga í næstu framtíð, og á
miklu veltur að hafist sé handa í samræmi við hag-
kvæmni og leiðir, sem sérfróðir menn hafa mælt með.
Viðbrögðin heima í héraði hafa áhrif langt út fyrir
öll kjördæmamörk eða landamerki.
Virkjunarmál hafa lengi verið í deiglunni.
Hjörleifur Guttormsson hefur legið undir ámæli fyrir
seinagang og drátt á ákvörðunum. Þrennt hefur
valdið.
í fyrsta lagi hefur langur tími farið í rannsóknir og
hagkvæmni útreikninga, sem á sér eðlilegar skýringar.
í öðru lagi hefur reiðdráttur milli kjördæma þvælst
fyrir stjórnmálamönnum, ekki síst iðnaðarráðherra,
sem er þingmaður Austurlands, en Austfirðingar hafa
iagt miída áherslu á, að Fljótsdalsvirkjun verði fyrst í
virkjunarröðinni.
í þriðja lagi hefur ráðherrann og flokkur hans gert
það að trúarkenningu sinni, að ekki mætti selja orkuna
til útlendinga þar sem erlend stóriðja sé af hinu illa.
Stórvirkjun verður að haldast í hendur við orkusölu og
umfangsmikla starfsemi, sem nýtt getur orkufram-
ieiðsluna. Til að sneiða hjá erlendum viðsemjendum
hefur ráðherrann gert örvæntingarfullar tilraunir til að
slá úr og í. í þeim tilgangi eru settar fram hugmyndir
um íslenska áliðju, innlendan smáiðnað og annað í
þeim dúr.
En hvað sem líður mismunandi afstöðu til orku-
nýtingar, er óhjákvæmilegt að hefjast handa um
virkjun. Öllum virðist bera saman um hagkvæmni
Blönduvirkjunar, öllum nema nokkrum bændum i
Húnaþingi. Þeir telja samninga við ríkið óaðgengilega,
vara við náttúruspjöllum og eyðingu beitilands.
Afstaða þeirra er eflaust einnig tengd tilfinningum og
ást á átthögum, sem enginn gerir lítið úr. Spurningin er
hins vegar sú, hvort slík sjónarmið eigi að ráða úr-
slitum.
Með Blönduvirkjun vinnst margt. Virkjunin yrði
utan eldvirkra svæða, hún tryggði Norðlendingum
nægilegt rafmagn og skapaði að því leyti öryggi í þeim
landshluta. Virkjunin er vel í sveit sett með hliðsjón af
tengingu landsins alls. Hún er þjóðhagslega hagkvæm
og gífurleg lyftistöng fyrir hérað, þar sem atvinnuá-
stand hefur verið stopult.
Blönduvirkjun á fylgi allra stjórnmálaflokka og
hefur fengið meðmæli sérfræðinga og áhrifamanna
fyrir norðan.
Ef niðurstaða skoðanakönnunarinnar nú þessa
dagana verð.ur sú, að fólkið í sveitunum, sem næst
liggja virkjuninni, eða einstaka hreppsnefndir, lýsa
andstöðu sinni við virkjunarframkvæmdir, kemur
ívennt til greina.
Annarsvegar að taka landsvæðið eignarnámi og
hefjast síðan handa. Hinsvegar að snúa sér að
Fljótsdalsvirkjun og fresta Blönduvirkjun i þeirri von
að samkomulag takist síðar. Miðað við þá áætlun að
virkja þrjár stórar virkjanir á þessum áratug, skiptir
það kannski ekki höfuðmáli, hver röðin verður. Það
sém skiptir máli. er hvort afturhald og úrtölur eigi að
valda stöðnun í lífskjörum í landinu; hvort taka eigi
tillit til almannahagsmuna ellegar sérvisku örfárra
einstaklinga.
Um það grundvallaratriði snýst deilan um
Blönduvirkjun. -Ellert B. Schram
Á förnum vegi Á förnum vegi Á förnum vegi
AF
FUÚGANDI
MYRKRI
Þegar við Stefán Þorláksson höfum lokið við fjarvistar-
skýrslurnar, getum við látið hugann reika að einhverju
geðfelldara. Tal okkar berst að nýkomnum bókum,
auðvitað einkum þeirra skálda, sem við dáum mest.
Aðdáun okkar nær saman í Kristjáni Einarssyni frá
Djúpalæk og þegar ég kem heim, sökkvi ég mér niður í
nýjustu bók hans, Fljúgandi myrkur.
I Þórarinn Björnsson mælti svo í siðustu skólasetningar-
ræðusinni 1967:
„Það er einn meginvandi allrar lífslistar að breyta
erfiðleikum í ávinning. Það er það, sem skáldið gerir,
þegar það breytir þjáningum sínum og raunum í fögur
ljóð. Og þannig þurfum við öll að yrkja í lífinu, að snúa
erfiðleikum í sigursöng.”
Við lestur þessarar síðustu ljóðabókar Kristjáns frá
Djúpalæk, kenni ég kannski ekki það, sem ég kalla
þjáningar og raunir, ég vildi fremur nota orðið sársauki
sem einkunnarorð þessarar bókar. Skáldið frá Djúpalæk
hefur vissulega breytt þeirri kennd í sigursöng. Bókin er
Sársauki vonbrigðanna er beiskastur og skýrastur í ljóð-
inu Vor í Jerúsalem:
Jesús grét yfir Jerúsalem
trúöifrá barnæsku
að borgin varöveitti
musteri sannleikans
innan múra sinna
undirstjórn útvalinna.
En, er hann kom þar inn
höfðu kallaðir
breytt því
í mangarabúð.
— Og hann gekk út þaðan
oggrét beisklega.
heildstætt, fágað listaverk og mér þykir vænt um, að ljóð
hennar skuli löngum „öguð við stuðlanna þriskiptu
grein”. Mér þykir sem sársauki Kristjáns hafi verið af
ýmsum toga, þegar ljóð hans í þessari bók færðust I form
og letur, og það er auðvitað engin tilviljun, að eitt ljóð-
anna ber þetta nafn, Sársauki.
Hver vill ekki komast hjá sársauka,
verjast kali, bruna, höggum,
fara á snið við baráttuna,
hvetja sporin undan sálarangistinni?
Margur gekk þannig niður úr skóm sínum.
Það er ekki sársaukalaust
að forðast sársaukann.
Kristján frá Djúpalæk sniðgengur ekki neitt. Hann
tekur á sig sinn kross og ber hann með reisn. Ljóð hans
eru mikil og góð og ég veit að maðurinn á bak við þau er
það ekki síður. Er ég virði fyrir mér sögu Kristjáns og
verk, finnst mér ég geta einkennt allt með einu orði,
þroska.
Vonbrigði og söknuður kunna að valda sársauka
Kristjáns að einhverju leyti, en göfgi og trú „dreifa
smyrslum i sárin.”
Bæn
Lát þú anda þinn anda
um auðnir hvar villtur gengur.
Lát í svalviðrasveitum
sól þína skína lengur.
Veitsjúkum von
og huggun harmi lostnum.
Ogafturmilt
Ijúk augum brostnum.
Sá, sem ekkigrœtur
yfir sinni Jerúsalem
hefur aldrei trúað.
Við Stefán Þorláksson trúum þvi, að upphafsljóðið,
Talað við hrafn, sé þó mest kvæða bókarinnar og eitt af
höfuðsnilldarverkum Kristjáns fyrr og síðar:
Utan úr mjallhvítri auðn
árdegis kemur þú, skuggi dökkur,
flöktir með húsum um hlöð
hverfur á brott undir rökkur.
Nákominn mönnum, alla þó einhvers dylur.
Enginn í hug þér veit eða söng þinn skilur.
Ótta þú vaktir hjátrúarfullum heimi
hvarsem dauðifór yflr varst þú á sveimi.
Hvort ert þú holdtekin vá eða varnaðarboði
vanmáttur guðs eða styrkur?
Hvort ert þú svartur fugl eða fljúgandi
myrkur?
Og fyrr en varir, brýst aðdáun Stefáns út í ómótstæði-
legri þörf til að þýða lokalínurnar á þýsku:
Bist du vom Fleisch oder Fremde
todes Warnung
Finsterer Gott, das drohend’Nichts erwacht?
Ich frage dich jétzt,
bistdu Vogeloder Tarnung,
einerfliegenden Nacht? & 12 1931
Gísli Jónsson.