Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1982, Side 9

DV. LAUGARDAGUR11. SEPTEMBER1982.
9
Að drepast itr leiðindnm
Erlendur maður í stuttri heimsókn
spuröi mig á dögunum, hvort vetur-
inn væri okkur Islendingum ekki
bæði langur og leiðinlegur. Það gætti
vorkunnsemi í spumingunni, en
engrar illkvittni. Þann morguninn
hafði gengið á meö nepjulegri slyddu
og kollurinn á Esjunni var orðinn
hvítur, þótt ekki væri komið fram í
miðjan september.
Utlendingurinn sá að sumarið var
á fömm og hafði heyrt sögur af
svörtu skammdegi, fannfergi og
löngum vetramóttum. Þess vegna
spuröi hann.
Það tók mig nokkurn tíma að út-
skýra fyrir honum, að veturinn væri
vissulega langur, en alls ekki leiðin-
legur. Sú árstíð getur jafnvel verið
skemmtilegri en sumarið, sem sífellt
er að gabba mann með stopulu veðri.
Munurinn er nefnilega sá, að vetur
er vetur, meðan sumarið er ekki
næstum því alltaf sumar. Eöa hvers-
konar sumar er þaö, þegar rigning-
ardagarnir í júlí teljast tuttugu og
sex, og menn leggjast meö kvef eftir
tveggja daga tjaldbúð í ágúst?
Hverskonar sumar er þaö, sem byrj-
ar meö hafís í júní og næturfrostum í
f yrstu viku september?
Engin tilhlökkun
Nei, þá bið ég frekar um vetur sem
ekki villir á sér heimildir. Vitaskuld
getur veturinn verið leiðinlegur fyrir
þá sem ekki kunna að haga sínu lífi.
Það fólk er því miður til sem alltaf
lætur sér leiðast, sumar, vetur, vor
og haust. Sá hópur er alltof stór, sem
hefur það helst fyrir stafni að drepa
tímann, láta hann líða tíðindalítið
fram hjá sér. Fyrst ganga menn til
vinnu sinnar meö hangandi haus, úr-
illir í framan og geðvondir eftir því.
Síöan er skapvonskan látin bitna á
f jölskyldunni eftir að heim er komið,
argast út í allt og alla og hangiö yfir
sjálfum sér. Um kvöldið er setið
hugsunarlaust framan við sjónvarp-
ið og’bölsótast út í lélega dagskrá.
Fyrir svona fólk er veturinn vita-
skuld langur og leiðinlegur. Það er
fyrst og fremst leitt á sjálfu sér, og
tilbreytingarleysið verður þrúgandi.
Engin tilhlökkun, hvorki í starfi né
tómstundum, ekkert hugðarefni,
enginn lífsfylling. Þessi hópur tekur
sig stundum upp um helgar, drekkur
sig fullan og telur sér trú um að hann
sé að skemmta sér. Menn drekka
jafnvel frá sér vitið í nafni
skemmtunarinnar. Þannig er hægt
að blekkja sig um helgar, en svo tek-
ur grár hversdagsleikinn við á
mánudögum og við leiöindin bætist
mórallinn yfir þeim glappaskotum,
sem framin voru í ölæðinu.
Hver sjálfum
sérnæstur
Auðvitað getur hver og einn orðið
leiöur yfir mistökum, dapur vegna
sorga, þunglyndur af annarra völd-
um. En það eru annarskonar
leiðindi, heldur en þau, sem menn
kalla yfir sjálfa sig, þegar þeir
gleyma því að lífið flýgur fram hjá
þeim og kemur aldrei aftur.
Þeir gleyma því, aö hver er sjálf-
um sér næstur, sinnar eigin gæfu
smiður. Meðþvíaðhafaeitthvaðfyr-
ir stafni, vera vakandi fyrir tilbreyt-
ingunni, brosa að því skringilega,
rækta með sér áhuga á einu eða öðru,
fylla menn líf sitt og bægja frá sér
leiðindunum.
Áhugamálin þurfa ekki að vera
stór eða merkileg. Þau þurfa heldur
ekki að vera fyrir aðra en mann
sjálfan. Frímerkjasöfnun, grasa-
skoöun, gestaþrautir, lestur góðra
bóka. Allt þetta er unnt að stunda í
einrúmi, einn síns liös. Þátttaka í
íþróttum, spilamennska eða hesta-
sport, krefst oftast samneytis við
aðra, en það er þá einnig lífsfylling í
sjálfu sér, að eiga sameiginleg
áhugamál, njóta skemmtilegs
félagskapar. Enginn þarf að vera í
vandræðum með afþreyingu eða
dægradvöl.
síður dag hvem. Þátturinn mun leit-
ast við að kynna margvísleg hugðar-
efni fólks, bregða upp myndum af
starfi áhugahópa, segja frá tilgangi
og viðfangsefnum. Bæði er, að tóm-
stundastörf margskonar eru orðin
æði stór þáttur í lífi fólks, og svo hitt,
að fjölmiðill eins og DV, á að örva
aöra til þátttöku og tíunda þau tæki-
Laugardags-
pistill
Dægradvöl
Hér í blaðinu hefur verið hleypt af
stokkunum nýjum þætti, undir heit-
inu „Dægradvöl”. Sá þáttur mun
birtast þrisvar í viku, sem leiðir til
þess að DV er að lágmarksstærö 40
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
færi, sem fólk getur nýtt fyrir sig og
sinntima.
Fjölmiðlar hafa mikil áhrif. Þeir
segja frá því sem miður fer, mikla
vandamálin og draga oft upp dökkar
myndir af soranum í þjóöfélaginu.
En þeir eiga einnig að örva fólk til
betra og skemmtilegra lífs, kenna
fólki að lifa, minna á þá óteljandi
hluti, sem krydda tilveruna. Sá, sem
er sæll, fremur ekki ódæði. Sá sem er
glaður, er engum til ama. Sá, sem er
sjálfum sér nógur, angrar ekki aðra.
Bókiná
undanhaidi
1 ræðu sinni í Hvíta húsinu á mið-
vikudaginn lagði forseti íslands út af
þeirri sannfæringu sinni, ,,að enga
dýrmætari gjöf þiggjum við af sam-
félaginu en þá að læra að lesa. Að
geta lesið er auður, sem ekki verður
metinn á sömu vog og önnur verð-
mæti”.
Þetta er mikið rétt, en leiðir hug-
ann aö því, að bóklestur er senni-
lega á undanhaldi. I stað lestrar sitj-
um við löngum stundum fyrir fram-
an sjónvarp, glápum á það án hugs-
unar eða fyrirhafnar.
Bókin gefur ímyndunaraflinu laus-
an tauminn, í huga okkar drögum við
upp myndir af sögupersónum, sjáum
fyrir okkur landslag og sögusvið og
þroskum með okkur hugsun og orð-
færi.
Sjónvarpið matar okkur hinsveg-
ar, segir okkur og sýnir okkur, hugs-
ar fyrir okkur. Við þurfum ekki leng-
ur að bera okkur eftir björginni. Nú
þurfum við ekki lengur að lesa Jó-
hann Kristofer í þýðingu Sigfúsar
Daðasonar. Jóhann er á skerminum
á sunnudögum. Við erum hætt að
fara í bíó innan um annað fólk.
Videóið sér um þann þáttinn. Völlur-
inn er ekki lengur sóttur þegar
heimsfræg lið koma í heimsókn, sjón-
varpiö sparar þau sporin, meö því aö
sýna helstu atvikin sama kvöld.
Veðrið er
alltafgott
Nú er það forneskjulegt að amast
við sjónvarpi og myndbandabylt-
ingu. Sú þróun verður ekki stöövuð.
Vonandi verður sú tækni til þess að
tengja þjóðir nánar saman, eyða tor-
tryggni og illindum og gera mann-
fólkið upplýstara hvert um annars
hagi.
En sá böggull fylgir skammrifi að
bókin týnist og afþreyirigin hreiörar
um sig í sjónvarpsglápinu. Athafnir,
áhugamál og persónuleg tengsl fólks
í milli gjalda þessarar þróunar. A
þvíer enginnvafi.
Otlendingurinn sem spyr, hvort
veturinn valdi leiðindum, er ekki að
hugsa um sjónvarpið, þann tíma-
freka senuþjóf.Hann er að hugsa um
slagveðrið, kuldann og skammdegið.
Hann vorkennir okkur í veðurfarinu.
En til þess er engin ástæða. Veður er
ekki bara gott, þegar sól skín. Hress-
andi vindur, snjókoma eöa froststill-
ur er veðurfar, sem ástæðulaust er
að kvarta undan, ef við kunnum að
njóta þess. Skíðaferðir, göngur og
trimm geta verið á við margar sólar-
landaferðir, og hvað er notalegra en
að taka í slag eða dunda við frí-
merkin, þegar vindur gnauöar á
gluggum eða bylurinn lemur þakið.
Nei, það þarf engum að leiðast á Is-
landi.
Ævintýrið
handan hafsins
Og annað skulum viö líka hugleiða.
Einmitt vegna veðursins og vetrar-
ins, er ferðalagið langþráðara,
meira spennandi. Sólarlandið verður
tilbreyting og viö gleypum í okkur
hina framandi staði. Hver stund á
stuttu ferðalagi verður eftirsóttari
og eftirsóknarverðari, þegar hlutirn-
ir eru ekki við bæjardymar. Við
þurfum að hafa fyrir þeim.
Hugsiö ykkur Evrópubúana, sem
þurfa ekki nema skreppa bæjarleiö
til að komast í Alpana eða ströndina,
sem hafa græna skóga og dýrð stór-
borganna í seilingu. Islendingurinn á
sér draum, bíður ævintýralandsins
handan hafsins og leggur sig fram
um að njóta þess. Honum leiðist ekki
á meðan.
Við þekkjum orðatiltækiö ,,að
drepast úr leiðindum”. Það er ekki
út í bláinn. Menn geta bókstaflega
drepið sjálfa sig, kreist úr sér líftór-
una með því að láta dagana líða í
deyfð og drunga aðgerðarleysisins.
Við lifum mis jafnlega lengi ef í árum
er talið, en sannleikurinn er sá aö
lífið verður ekki mælt í lengd tímans
heldur í athöfnum og innilialdi. Eða
hvers virði er langlífi, ef dagamir
drabbast áfram án tilgangs eða til-
breytingar?
Lífið er stutt, en við emm dauð svo
óralengi, segir einhvers staöar, og í
því felst sú lífsspeki, sem þeir ættu
að hafa í huga, sem eru alla daga að
drepa sjálfa sig úr leiðindum.
Ellert B. Schram.