Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.1983, Qupperneq 12

DV. ÞRIÐJUDAGUR 22. MARS1983.
12

^ J DAGBLAÐIÐ-VISIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaðurog útgáfustiári: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNNI 19.
Áskriftarverðá mánuði 180 kr. Verð í lausasölu 15 kr. Helgarblað 18 kr.
Fórnarlamb málstaöar
Þessa dagana sýnir Laugarásbíó kvikmyndina
„Týndur”, sem f jallar um hvarf bandarísks pilts í Chile í
kjölfar valdaránsins sem þar var gert fyrir tíu árum.
Myndin er byggð á sannsögulegum atburðum og styðst
við bók föður piltsins, þar sem sök er lýst á hendur banda-
rískum st jórnvöldum vegna hvarfs og dauða piltsins.
1 sama mund og sýningar þessarar myndar hefjast,
berast fréttir af því, að forseti mannréttindanefndar E1
Salvador, Marianella Garcia-Villas, hafi verið skotin til
bana í heimalandi sínu. Þessi kona heimsótti Island á
síðasta ári, og dauði hennar færir okkur skyndilega nær
þeim atburðum, þeirri ógnaröld, sem ríkir í hinni
rómönsku Ameríku, rétt eins og bíómyndin í Laugarás-
bíói. Mannslífin eru einskis metin, mannréttindi fótum
troðin.
Atburðir af þessu tagi fylla menn viðbjóði og hryllingi.
I báðum þessum löndum, Chile og E1 Salvador koma
Bandaríkin við sögu. Að því er varðar valdaránið í Chile
fyrir níu árum, bendir ýmislegt til þess, að bandarísk
stjórnvöld hafi þar haft hönd í bagga og beinlínis er
gengið út f rá því í áðumefndri kvikmynd. Afskipti Banda-
ríkjamanna í E1 Salvador eru öllum kunn. Hinsvegar er
það órökstudd aðdróttun að lýsa vígi Marianellu á hendur
Bandaríkjamönnum. Mannvíg og f jöldamorð virðast ekki
vefjast fyrir innfæddum, enda fullyrt að um fjörutíu þús-
und manns hafi verið myrt frá því ógnaröldin hófst þar.
I þessu blaði hefur hvað eftir annað komið fram
fyrirlitning og forsmán blaðsins gagnvart herforingja-
klíkum, öfgahópum og fanatískum skæruliðum. Lýst
hefur verið andstöðu við íhlutun og afskipti stórþjóðanna
af innanríkismálum annarra þjóða í austri jafnt sem
vestri.
Stórveldin geta kannski þröngvað einhverjum stjórn-
völdum eða stjómskipulagi upp á smáþjóðimar með
valdi og vopnum. En það er andstætt viðhorfum hins
frjálsa manns, og reynslan frá Vietnam og Afghanistan
og reyndar einnig frá E1 Salvador, sýnir og sannar, að
vopnavald er dýru verði keypt gagnvart almenningsáliti
heimsins. Bandaríkin em ekki trúverðugir málsvarar
frelsis og mannréttinda meðan þeir leggja blessun sína
yfir valdarán og kaldrifjuð morð hægrisinnaðra öfga-
hópa. Öfgamar eru af hinu illa, hvort sem þær koma frá
hægri eða vinstri.
Það er hinsvegar í samræmi viö hræsnina og
hleypidómana, þegar íslenskir sósíalistar hlaupa upp til
handa og fóta í hvert skipti, sem Bandaríkin gefa högg-
stað á sér, en skella skolleyrum við þjóðarmorðum
annars staðar.
Auðvitað gemm við meiri kröfur til Banda-
ríkjanna en annarra þjóða. Bandaríkjamenn eru, þrátt
fyrir allt, merkisberar frelsis og mannréttinda og ábyrgð
þeirra og skyldur em því margfaldar á við aðrar þjóðir.
En það er mikil einföldun á þeim hildarleik, sem háður er
um víða veröld að kveða upp áfellisdóma við bandaríska
sendiráðið í Reykjavík vegna einstakra atburða.
Marianella Garcia-Villas var málsvari mannréttinda í
heimalandi sínu, en mótmælagöngur og samúðarskeyti
vegna dauða hennar verða áhrifaminni, jafnvel billeg,
þegar áherslurnar verða hlutdrægar, eftir því hver í hlut
á. Metingur um það, hver setji upp mestan hryggðar-
svipinn, þegar pólitísk morð em framin, er í samræmi við
vinstrisinnaða hræsni. DV hleypur ekki eftir svo
auvirðilegu siðgæði. Blaðið fordæmir morðið á mann-
réttindakonunni frá E1 Salvador vegna þess að hún er
fórnarlamb málstaðar en ekki pólitískra átaka austurs og
vesturs. ebs.
VODA-
SÖNGURINN
UNDA MARIS
Helgin gekk í garö meö bárujáms-
roki á suövesturhominu, snjókomu
ogmiklu brimi.
— Þaö er páskahretiö, sagöi
maöurinn í frystihúsinu, en hann
haföi áhyggjur af landinu og húsiö
titraði í hljóöinu, eins og þeir nefna
þaö; sjávarhljóöiö, sem er svo niða-
þungt og djúpraddað, að þaö getur
fært til muni í húsunun niöri viö
ströndina.
Unda Maris nefnist þessi drauga-
legi tónn á orgelmáli, og einhvern
veginn fellur hann vel aö allri lífs-
baráttu á Islandi nú um stundir.
Að vísu má leiða aö því gild rök, aö
það auki mönnum ekki sérlega bjart-
sýni aö skera úr netum í páskahret-
inu og heyra aðeins stööugan Unda
Maris, en viö reyndum samt aö
spjalla.
— Eiginlega má ég ekki vinna,
sagöi hann, því þá taka þeir bara af
mér og konunni ellilaunin, og hann
brá hnífnum á gamiö og.
hreyfingarnar fylgdu áherslum
oröanna.
Og hann fór aö segja mér frá þessu
með tennumar, sem kommúnistar
ætla aö láta fólk fá eftir kosningar.
— Þaö væri nær aö gefa
aumingjunum aö jeta, sagöi hann, en
aö borga tuttugu prósent í nýjum
tönnum. Og svo veröa menn þó aö
eiga hin áttatíu prósentin. Ekki vildi
ég láta einhverja aöra eiga í mér
tennurnar, sagöi hann svo meö
hnífnum, eftir nokkuö langa þögn, ef
hægt er aö tala um þögn undir sjó-
varnargaröi, þar sem Atlantshafiö
er aö æfa sig í Unda Maris í
suðaustan fjórtán.
Og hann stakk hnífsblaðinu milli
slitinna tannanna og fékk sér í nefið.
— EnFramsókn? spuröiég.
— Nei, Framsókn býöur ekki upp
á tennur.
Og hann fór aö segja mér frá
kjörunum hjá gamla fólkinu. Viö
fáum 6000 krónur á mánuöi, sagöi
,BAKNIÐ BURT
Ársins 1978 veröur lengi minnst og
ártaliö skráð á spjöld sögunnar við hliö
ársins 1908. Bæöi ártölin em bundin
stærstu sveiflum sem oröið hafa í þing-
kosningum frá upphafi. Enn þann dag í
dag og sjálfsagt lengi enn deila menn
um ófarir uppkastsmanna 1908 og
vafalaust munu úrslit kosninganna
1978 verða lengi umræöu og deiluefni.
Eitt er þó ljóst aö sameiginlegt er
meö áðumefndum atburðum, ósvífin
áróöursbrögö voru grundvöllur
kosningaúrslita í bæöi skiptin. Ýmis-
legt af því sem notað var í kosninga-
baráttunni 1908 var þess eðlis að
jaðraði viö sögulegar falsanir og þar
var spilað á óprúttinn hátt á þjóöemis-
tilfinningar landsmanna í sjálfstæðis-
baráttunni viö Dani.
Síðan þetta var em liöin 75 ár og enn
hefur sagan ekki kveöiö upp sinn loka-
dóm, hins vegar fimm ámm eftir
þingkosningarnar 1978 liggur fyrir
óhrekjanlegur dómur yfir sigur-
vegurunum í þeim kosningum.
Eins og snoppungur
Osvífnasta lýöskram allra tíma á
Islandi var gmndvöllur sigursins,
illbætanleg skemmdarverk á mikil-
vægustu fjöldahreyfingu íslenskrar
alþýðu og óbætanlegur skaöi á efna-
hagslífi landsins. Afleiöingin
„Samningana í gildi” er upphrópun
sem verkar eins og snoppungur
framan í hvem þann sem veturinn 1978
tók þátt í baráttunni gegn ríkisstjóm
Geirs Hallgrimssonar og efnahags-
aðgeröum þeirrar ríkisstjórnar.
Aögerðir þriggja ríkisstjórna, sem í
hafa setið fulltrúar annars eöa beggja
svokallaðra verkalýösflokka! . hafa
sannað svo ekki verður um villst að
febrúarlögin 1978 áttu fullan rétt á sér.
Ríkisstjómarþátttaka þessara
flokka hefur afhjúpað glögglega innsta
eöli þeirra, sem er það sama og allra
ríkisafskiptaflokka, hefting frelsis
einstaklingsins og útþensla óheilbrigðs
ríkisbákns. Alger undirgefni verka-
lýöshreyfingarinnar viö ríkisvaldiö
síðustu misserin er mér harmsefni og
aö mér hvarflar hvort aö því sé komið
aö við Islendingar þurfum aö stofna
okkar Einingu, sem mótvægi viö ríkis-
rekna verkalýöshreyfingu.
Þeir sem telja að gengiö hafi verið til
góös munu vafalaust benda á fjöl-
margt sem hinir og þessir ráöherrar
hafi komiö í gegn af réttindamálum
Hrafnkell A. Jónsson
verkalýöshreyfingarinnar.
Um þetta er þaö aö segja aö ég veit
ekki hvenær þaö varö stefnumál
verkalýðshreyfingarinnar aö kaupa
réttindamál í félagslegu tilliti fyrir
eftirgjöf í launum. Þá er sumt af því
sem í lög hefur verið sett og kallast
félagsleg réttindamál til óþurftar, þar
má nefna nýlega löggjöf um vinnu-
vernd. Fyrir var löggjöf sem var á
allan hátt fullnægjandi ef vilji var fyrir
hendi til að framkvæma hana, nýju
lögin em á ýmsan hátt óframkvæman-
leg og þaö sem verra er í þeim er
úthlutaö geðþóttavaldi, sem gengur
þvert á rikjandi réttarvenjur og fylgir
engin ábyrgð.
Stærstu húsnæðisvandamál
Afleiöing þeirrar stefnu sem mörkuö
hefur veriö í húsnæöismálum, og þá oft
í tengslum viö kjarasamninga, er aö
skapa stærstu vandamál sem upp hafa
komið í húsnæöismálum landsmanna á
seinni árum. Vegna þeirrar staöföstu
trúar ýmissa þeirra aöila sem stefn-
unni ráöa í húsnæðismálum, aö það sé
allt að því ósiölegt aö búa í eigin
húsnæði, er svo komiö aö æ færri
einstaklingar leggja út í byggingar á
eigin spýtur.
Á sama tíma koma sífellt betur í ljós
annmarkar hins félagslega íbúöa-
kerfis, sem fyrst og fremst miöar aö
því aö svipta fólk ráöstöfunarrétti yfir
eignum sínum og færa hann í hendur
einhvers „úti í bæ”. Þessu hjartans
máli sínu hafa ráðherrar Alþýöu-
bandalagsins veitt slíkan forgangsrétt
fram yfir almenna húsnæöislánakerfiö
aö þar horfir til hmns og fjöldi manns
sem enga leið sér út úr frumskógi
lausaskuldasöfnunar.
Þvert á gefin loforð hefur sú ríkis-
stjórn sem nú situr skert sjálfsforræöi
sveitarfélaga, er skemmst að minnast
raddalegrar aðfarar gegn Reykja-
víkurborg, þar sem vísvitandi er gerö
tilraun til aö brjóta niöur fjárhag
borgarinnar meö valdboöi.
Það mál snýst líka um stefnu í
skattamálum, deilt er um hvort verö-
lagning þjónustu á aö vera eitthvað í
líkingu við kostnaö eöa hvort halda eigi
uppteknum hætti og ganga í vasa
skattborgarans og láta þar greipar
sópa. Skattastefna stjórnvalda á
síöustu ámm hefur dregið úr sjálfs-
bjargarviðleitni fólks, enda skiljanlegt
þegar svo er komiö aö aukiö erfiði
hættir aö skila auknum ráðstpfunar-
tekjum aö flestir hægi á sér og haldi aö
sér höndum.
Valdið nær fólkinu
I kjaramálum, húsnæöismálum og
skattamálum þarf að gjörbreyta um
stefnu.
Bætt kjör nást ekki án aukinna
þjóöartekna, þaö mun flestum oröiö
ljóst. Eins getur afkoma fyrirtækja til
launagreiðslna verið misjöfn. Því eru
heildarkjarasamningar, sem eingöngu
taka miö af heildarafkomu mismun-
andi atvinnugreina, ótækir og bera í
sér dauðann. Þess vegna m.a. þurfa
kjarasamningar að verða óháöir ríkis-
valdinu, þannig að þeir sem ábyrgð
bera á samningsgerðinni veröi vinnu-
veitandinn og launþeginn. Jafnframt
yröi sú undarlega skepna kaupgjalds-
vísitala skorin niöur við trog en aðilar
vinnumarkaöarins semdu sín á milli
um þá tryggingu sem þurfa þætti en án
ábyrgöar ríkisvaldsins.
Aukning lánsfjár og lenging láns-
tíma er grundvallaratriöi til lausnar
húsnæðisvandanum. Til að ná þeim
markmiöum er fyrsta skrefið að leggja
niðurHúsnæðisstofnun ríkisins og fella
starfsemi hennar inn í bankakerfiö í
I
■