Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.1983, Qupperneq 12

12
DV. MANUDAGUR 2. MAI1983.
DAGBLAÐIÐ-VÍSIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM. f- J
Aóstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON. (
Auglýsingastjórar: RÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
RÍtstjóm: SÍDUMÚLA1?—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022. 1
Afgreiðsla, áskriftir,smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMULA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNNI1».
Áskriftarverðá mánuði 210 kr. Verð í lausasölu 18 kr. Helgarblað22 kr.
Orð standa ekki
Svíar eru sagðir afar óánægðir með siglingar sovézkra
kafbáta í sænskri landhelgi. Þeir telja þær sýna fyrirlitn-
ingu á hlutleysi Svía. Þeir telja þær einnig sýna, að ekki
sé unnt að treysta orðum sovézkra stjórnvalda.
Merkilegast í máli þessu er, að nokkrum Svía eöa
nokkrum Vesturlandabúa yfirleitt skyldi detta í hug, að
sovézk stjórnvöld mundu gera annað hvort eða hvort
tveggja - að virða hlutleysi annarra og að virða eigin orö.
Sovétstjórnin telur hlutleysi ríkja vera skref á óhjá-
kvæmilegri þróunarbraut þeirra úr herbúðum and-
stæðinganna í faðm Sovétríkjanna. Þetta hlutleysi er
ranglega kallað „Finnlandisering”, en ætti að heita
„Svíþ jóðarísering ”.
Lygin er einn helzti hornsteinn sovézka stjórnkerfisins.
Undirskriftir sovézkra ráðamanna eru ekki marklausar,
heldur verri en engar undirskriftir. Sem dæmi um þetta
má nefna sovézku stjórnarskrána og Helsinki-samkomu-
lagið.
Með undirskriftum í Helsinki lofuðu sovézk stjórnvöld
að virða almenn mannréttindi heima fyrir. I raun hafa
þau síðan hægt og bítandi verið að draga úr mannrétt-
indum, sem eru nú minni en þau voru fyrir samkomu-
lagiö.
Þar er jafnvel ofsóttur hinn fámenni hópur manna, sem
hafði það eitt til saka unnið að mæla með, að sovézkir
ráðamenn virtu sínar eigin undirskriftir í Helsinki.
Þessum hópi hefur nú öllum veriö komið á bak við lás.
í stjórnarskrá Sovétríkjanna eru ýmis fögur orð um
mannréttindi. Ekkert mark er á þeim tekið frekar en
öðrum orðum. Nýjasta viðbótin við svikin eru geðveikra-
hælin, sem sjálfur Andrópof úr leyniþjónustunni kom á
fót.
Allir þeir, sem komast til valda í Sovétríkjunum, eru
brenndir af klifri sínu upp frumskóg sleikjuskapar og
grimmdar. Eðlileg afleiðing þessa er, að yfirglæpa-
maður leyniþjónustunnar skuli vera orðinn fram-
kvæmdastjóri flokksins.
Andrópof verður ekki illskárri en Brésnéf, heldur verri.
Sovétríkin eru lokað kerfi, þar sem eingöngu fúlmenni
komast í hátind valdanna. Þetta mættu Svíar, lúterskir
klerkar, íslenzkir hernámsandstæðingar og annaö
friösamt fólk hafa í huga.
Einfeldni vestrænna afvopnunarsinna nær hámarki,
þegar þeir eru farnir aö trúa loforðum kjarnorkuvelda
um að beita ekki kjarnorkuvopnum að fyrra bragöi. Slík
loforð eru bara fyrir auglýsingamarkaðinn.
Þvert á móti er aukin hætta á ferðum, þegar sovézk
stjórnvöld segjast ekki muni beita kjarnorkuvopnum aö
fyrri bragði. Þau mundu nefnilega ekki beita slíkum
vopnum að fyrra bragöi, nema einmitt að undangenginni
slíkri yfirlýsingu.
Kjarnorkuvopnalaus svæði, hvort sem er á Norður-
löndum eða Atlantshafi, eru marklaus, af því að þau eru
einhliða. Sovézk stjónvöld munu ekki hlífa slíkum
svæðum frekar en þau virða nú hlutleysi ríkis á borð við
Svíþjóð.
Auk þess munu þau láta skip sín og kafbáta valsa með
kjarnorkuvopn um Atlantshafið, hvað sem öllum yfir-
lýsingum líður. Og lýsi þau sjálf yfir friðhelgi hafsins, er
ástæða til að líta á það sem aðdraganda aukins kjarn-
orkubúnaðar þeirra á hafinu.
„Orð skulu standa” eru hornsteinn viðskipta og mann-
legra samskipta á Vesturlöndum. I helvíti Sovétríkjanna
gilda önnur lögmál. Þar hafa stjórnvöld annað og verra
aðleiðarljósi: „Orðskulu ekki standa”.
Jónas Kristjánsson
Skopleikurinn
í Frakklandi
Frægt er þaö er Marx vitnaöi í þau
orö Hegels, aö sagan endurtæki sig
alltaf, og sagöi, aö Hegel heföi gleymt
aö bæta einu viö: í fyrra skiptiö væri
um að ræöa harmleik í seinna skiptiö
skopleik. Marx var aö tala um
Napoleon 1. og Napoleon 3. Ef ég man
rétt, Napoleon mikla og Napoleon litla,
eins og þeir frændur voru stundum
kallaöir. En þessi orö hans geta einnig
oft átt viö tvo franska stjórnmálamenn
á tuttugustu öld — þá León Blum og
Fancois Mitterrand. Sagan hefur end-
urtekið sig, báöir voru þeir leiðtogar
vinstri fylkingarinnar frönsku,
gauche, og báöir náöu þeir ríkisvald-
inu í kosningum, Blum í þingkosning-
unum 1936 og Mitterrand í forsetakjöri
1981.
Saga Blums er harmleikurinn. Hon-
um mistókst það sem hann ætlaöi sér,
vinstrifylkingin sundraðist, hann varö
aö hætta viö að framkvæma flestar
hugmyndir sínar. Fjórum árum eftir
sigurinn eöa 1940 voru Frakkar auð-
veld bráö fyrir her Hitlers; hægri
draugar, sem Blum og menn hans
höföu vakið upp, gengu til samvinnu
við Hitler (og sameignarsinnar fransk-
ir reyndar líka, á meöan griöarsátt-
máli Hitlers og Stalíns var í gildi).
Saga Mitterrands er skopleikurinn.
Hann fordæmdi fremur máttlitlar til-
raunir Raymonds Barres til aöhalds í
ríkisfjármálum og peningamálum,, á
meöan hann var í stjórnarandstöðu.
Og hann var kokhraustur í meira lagi,
eftir aö hann haföi náö kjöri. Heimin-
um skyldi sýnt, hvernig ætti aö
stjórna. Hann ætlaöi ekki aö leika
sama leikinn og voðamennirnir
Thatcher og Reagan, heldur komast
Kjallarinn
Hannes H. Gissurarson
meö frönskum glæsibrag út úr þeirri
kreppu, sem hrjáö hefur vestrænar
þjóöir. Hann ætlaöi aö örva hagvöxt og
útrýma atvinnuleysi meö því aö stór-
auka ríkisútgjöld.
En Mitterrand komst aö því, sem
hann átti aö vita fyrir — aö peningar
veröa ekki til úr engu. Þaö er ekki
nema í biblíusögunum, að manna fell-
ur af himnum ofan. Menn veröa aö afla
þess sem þeir eyða. Mitterrand gat
ekki stóraukið ríkisútgjöld nema meö
því annaðhvort aö hækka skatta eöa
prenta peningaseöla. En meö því aö
hækka skatta eru peningar teknir af
einstaklingum sem eru færari um aö
ávaxta þá en stjómmálamenn. Og meö
því aö prenta peningaseðla er verö-
bólgu hleypt í atvinnulífið, en það rugl-
ar allt fjárfestingarmat og veröskyn.
Hvort tveggja, skattahækkun og prent-
un peningaseöla, torveldar þannig
hagvöxt fremur en auöveldar þegar til
lengdarlætur.
Þessi hefur verið reynsla Frakka
síöasta eitt og hálft áriö. Prentaðir
hafa verið fleiri peningaseölar en efni
hafa staðið til og afleiöingin hefur orö-
iö sú, að franski frankinn hefur falliö í
verði, samkvæmt því lögmáli aö vara
fellur í verði ef of mikið er framleitt af
henni. Skattahækkunin hefur og valdiö
megnri óánægju, og atvinnuleysinu
hefur síður en svo veriö útrýmt, og
Mitterrand hefur oröiö aö hverfa frá
eyðslustefnu aö nokkurri aðhalds-
stefnu, þó alls ekki nægilegri. Síöasta
úrræöi hans hefur veriö aö setja ströng
gjaldeyrishöft, þótt hitt hefði þótt
skynsamlegra aö veröleggja frankann
eölilega en hætta einnig aöprenta óhóf-
lega marga peningaseðla, því aö viö
þaö heföi frankinn hætt aö falla í verði.
Allur heimurinn hefur fylgst meö
þessum skopleik. Vonandi reyna
franskir samhyggjumenn ekki að
kenna öörum hagstjóra En fáir fylgd-
ust meö öörum skopleik uppi á Islandi
er þeir Svavar Gestsson og Vilmundur
Gylfason kepptu um aö eigna sér Mitt-
errand (ogsigur hans). Getur veriö aö
Mitterrand hafi ofmetnast svo eftir
kjör sitt vegna þess að hann var kaf-
færöur í heillaóskaskeytum ofan af
Islandi? Eg veit það ekki, en hitt grun-
ar mig, að keppni íslenskra stjóm-
málamanna um aö eigna sér Mitter-
randsélokið.
En hvemig hefur voðamönnunum
Mál f ræðslust jórans á Vestfjörðum:
Hvað tef ur rannsókn-
arlögregluna?
Undarlega hljótt hefur veriö um
rannsókn vegna gmnaös fjármálamis-
ferlis fræðslustjórans á Vestfjöröum.
Þrátt fyrir ítrekaöar eftirgrennslanir
blaða og þeirra aðila sem málið er
skylt hér vestra hefur þögnin ein ríkt
af hálfu hins opinbera.
Frá því fræðsluskrifstofa Vestfjaröa
var sett á laggimar fyrir fáeinum ár-
um hefur megn óánægja ríkt meö störf
fræöslustjórans á Isafiröi, Sigurðar
K.G. Sigurðssonar. Hafa mjög alvar-
legar athugasemdir komiö fram ár-
lega frá bæði sveitarstjómarmönnum
og skólamönnum. Er þar um aö ræöa
annars vegar ásakanir um bruðl
meö fjármuni og hins vegar fagieg
gagnrýni skólamanna, svo og gagnrýni
vegna mikilla fjarvista fræöslustjóra.
Á síöastiiönu hausti varö mælirinn
fullur. Á fjórðungsþingi Vestfjaröa
voru lagöir fram reikningar fræöslu-
skrifstofunnar fyrir áriö 1981 og úr-
skurður endurskoöenda fyrir 1980. I
reikningunum kemur fram aö ferða-
kostnaöur og dagpeningar fræöslu-
stjóra voru á því ári, 1981, rúmar 160
þús. króna. Ef reiknað er meö 50%
hækkun ferðakostnaðar milli ára þá
ætti feröakostnaður fræöslustjórans
fyrir áriö 1983 aö vera um 360 þús.
kr.!!
I tilefni af umræðum um reikninga
þessa skrifaði Gr. J. í lesendadálk eins
af landsmálablöðunum vestra eftir-
farandi: „Kr. 24.347,-í fargjaldakostn-
aö á árinu 1981 jafngildir um þaö bil 75
ferðum ef tekiö er lauslegt meöaltal af
fargjaldaverði Fl á árinu 1981, en þetta
HallurPállJónsson
þýöir einfaldlega aö maðurinn er að
koma eöa fara f jóröa hvern dag allt ár-
iö, enda greiðir hann sjálfum sér í
uppihaldskostnaö kr. 58.940,- En þrátt
fyrir allt þetta flug hefur stjóri tíma til
þess aö aka á vegum embættisins
hvorki meira né minna en 16.000 km.,
ef mið er tekið af hámarkstaxta ríkis-
starfsmanna vegna aksturs. (Meðaltal
á ársgrundvelli.) Auk þessa gefst einn-
ig tími til að aka í Reykjavík fyrir
33.904,- en ekki liggur ljóst fyrir í
hvaöa formi þeir reikningar eru, sem
færöir eru undir þann liö. Veröur ekki
annað séö en fræðslustjóri liafi verið á
ferö og flugi í orðanna fyllstu merk-
ingu.”
Athugasemdir
ríkisendurskoðanda
I úrskurði ríkisendurskoöanda um
reikningana frá 1980 gefur aö líta þessi
makalausu orð: „Fræöslustjóri veröur
aö gera sér grein fyrir, aö takmörk eru
fyrir hvaö hægt er aö verja miklu fé af
takmörkuðum fjárveitingum til
fræðsluskrifstofunnar til feröalaga
fræðslustjóra. Veruleg fækkun feröa til
Reykjavíkur sýnist skynsamlegasta
leiöin til þess. Fræöslustjóra ber að sjá
til þess aö fullnægjandi grein sé gerð
fyrir brottfarar- og komudögum og
kostnaði viö hverja grein.” Með
þessum orðum er greinilega gefiö í
skyn aö gáleysislega hafi veriö fariö
með fé og aö eitthvað sé gruggugt við
bókhaldið þar sem skýringar vanti.
Fjárreiður í rassvasa
fræðslustjóra
Það kemur einnig fram í úrskuröi
ríkisendurskoöanda og var ómótmælt í
umræðum á fjóröungsþingi að fræðslu-
stjóri hefur í öll þau ár, sem skrifstof-
an hefur veriö starfrækt fariö meö
fjármál hennar sem sín eigin. Þau
hafa farið um ávisanahefti hans sjálfs.
Engu að síður er skýrt kveöiö á um þaö
í reglugerð um störf fræðslustjóra að
sérstakur bankareikningur skuli vera
fyrir hlutaðeigandi fræðsluskrifstofu.
Samt sem áöur hefur fræöslustjóri far-
ið sínu fram, af einhverjum ástæðum,
i