Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1983, Blaðsíða 14

14
Repromaster
til sölu,
Danagraf DG 602 S.
Uppl. í síma 81477 eða 32814.
NES -----------------------SOL
AUSTURSTRÖND 1
SELTJARNARNESI.
Vesturbæingar — Seltirningar.
, Nú er rétti tíminn til ad koma sér í
betra form fyrir jólin. 3ja, 4ra og 5
vikna námskeið, 50 mín. þjálfun.
MORGUN ,DAG- OG KVÖLDTÍMAR
Frúarleikfimi
Jane Fonda leikfimi.
Fyrir þœr sem eru í megrun, 3ja
vikna kúr, þrisvar í viku.
Þú getur komid með — við eigum lausa
tíma á námskeiðum fyrir jól.
Sólaríumbekkir — nudd — sauna — leik-
fimi — sturtur
Ath., afsláttur í Ijósabekki fyrir þá sem
eru á námskeiðum.
Karlatímar:
Opið föstudaga kl. 18—20 og laugardaga
kl. 8—14.
Innritun er í gangi.
Sími 17020.

aaga
r
prp r Rr oTTnAnoTP.ö'T .vo
DV. FÖSTUDAGUR18. NOVEMBER1983.
Menning Menning Menning
Þórarinn Eldjám:
Kyrrkjör
Saga
Iðunn 1983
Þórarinn Eldjárn færist mikið í
fang í sinni fyrstu skáldsögu. Efnið
sækir harrn til upphafs 18du aldar og
lýsir síðustu mánuðunum í lífi Guð-
mundar rímnaskálds Bergþórsson-
ar. Guðmundur þessi er eitt af
undrum þjóðarsögunnar enda hafa
myndast um hann margar kynja-
sagnir. Sagt er að hann hafi lamast í
vöggu og lítt getað hreyft sig upp frá
því. En þrátt fyrir mikla bæklun öðl-
aðist hann viröingu samtíðar sinnar
með mögnuðum yrkingum sem sum-
ir kenndu við galdur. Saga Stapa-
krypplingsins er í senn dæmi um ægi-
lega eymd og nær ofurmennska
reisn. Þessi likamslausi maður var á
sina vísu öflugri öllum líkamsþrótti
því hann bjó yfir krafti sem valds-
menn tímans óttuðust, krafti andans,
skáldskapargáfu.
„Þjóðarsálin” hefur lesið galdur
og stórmerki inní ævi Guðmundar.
Meö tímanum hefur saga hans oröið
aö þjóðsögu um ákvæðaskáld, ofur-
menni; hörmungasaga kramar-
manns hefur fengið á sig svip ævin-
týris með goðsögulegum blæ.
Fróðlegt er að sjá hvemig nútíma-
höfundur gengur aö efni sem þessu.
Staðnæmist hann við ytra form eins-
og svo margir ritarar sögulegra
skáldsagna hafa gert? Eða reynir
hann að lýsa þeirri veröld sem skóp
söguna um Guðmund? Reynir hann
að framkalla þann duiarheim sem
Islendingar hafa um aldir lifaðhálfir
Skáldið og
þjófurínn
í? Kafar hann í djúp „þjóðarsálar-
innar”?
Þórarinn velur þann kost að fylgja
munnmælasögnum og sögulegum
heimildum æði nákvæmlega en bætir
þó persónum og atvikum inní frá-
sögnina að geðþótta. Víða gerist sag-
an í ljósaskiptum draums og vöku og
höfundur skirrist ekki viö að rjúfa
rökvísan gang viðburöa. Undur og
stórmerki eiga sér stað og ná há-
marki þegar dvergurinn sjálfur
Pálmi Purkólín er magnaður útúr
kletti og þjófurinn Þóroddur stígur
til himna. Þessir atburðir falla ósköp
eölilega inní annars raunsæislega
frásögn. Þó gætir ákveðins tví-
skinnungs af höfundar hálfu því öðru
hverju er einsog sagan þurfi að bera
í bætifláka fyrir sjálfa sig. Á einum
stað segir galdramaðurinn Silunga-
Björn til dæmis: ,,.. .galdur er ef til
vill fyrst og fremst það sem aðrir
halda að sé galdur. Sá er galdurinn.”
Höfundur er greinilega í vanda
staddur og veit vart í hvorn fótinn á
að stíga. Hvað er galdur? Imyndun
eða veruleiki manns? Líkast til hvort
tveggja. Skynsemdarskýringar eru
stilbrjótar í sögu Þórarins því
imyndunarafliö réttlætir sjálft sig. I
skáldskap er galdurinn staðreynd. I
heimi Guðmundar Bergþórssonar er
hann veruleiki. Mér er ekki grun-
laust um að takmörkun sögunnar
stafi af þessari tvídrægni. Höfundur
tvístígur á brúninni og hættir sér
ekki oní djúpið.
Galdur og frelsi
Margar persónur koma viö sögu í
Kyrrum kjörum, sumar smáskrítn-
ar, aðrar stórfurðulegar. Margar
eiga erindi við skáldið Guðmund en
ganga misfegnar af hans fundi.
Einkum verða valdsmenn ýmis-
konar hart úti. I lýsingum þeirra
nýtur kímnigáfa höfundar sín hvaö
best. Jónmundur Hítalin biskup,
monsjör Bent og Stapasýslumaður
eru stórskemmtilegar fígúrur og
dilla lesandanum óspart. Ut frá þeim
spinnast ýmsar skopsögur sem hafa
má sér til skemmtunar. En
i
i
Brahmsminning
Kammermúsíkklúbbsins
Tónleikar Kammermúsikklúbbsins í Neskirkju
13. nóv.
Flytjendur: Einar Jóhannesson, Gunnar Kvar-
an, Gisi Magnússon, Ruth L Magnússon, Jón-
as Ingimundarson, kinar G. Sveinbjörnsson,
Rut Ingólfsdóttir, Helga Þórarinsdóttir, Guörún
Þórarinsdóttir, Inga Rós Ingólfsdóttir, Amþór
Jónsson.
Efnisskró: Jóhannes Brahms: Tríó fyrir
klarínettu, celló og píanó í a-moll, op. 114; Ljóö-
söngvar meö píanói: op. 19, nr. 5 — op. 47, nr. >
1 — op. 95, nr. 4 — op. 105, nr. 2 — op. 43. nr. 1;
Ljóðsöngvar með vfólu og píanói: op. 91, nr. 1
— op. 91, nr. 2; Strengjasextett nr. 2, op. 36.
Þegar Kammermúsíkklúbburinn,
sá ágæti félagsskapur, tekur sig til og
minnist þess að eitthundrað og
fimmtíu ár eru liöin frá fæðingu Jó-
hannesar Brahms, þá gerir hann það
myndarlega, eins og hans er von og
vísa. Þar sem ýmsir aöilar keppast
nú um að flytja verk Brahms getur
veriö úr vöndu að ráöa við gerð efnis-
Tónlist
Eyjólfur Melsted
skráa. Mikil hætta er á að hvað rek-
ist á annars horn og að allir séu að
spila sömu verkin á hver jum tónleik-
unum eftir aðra. Annars hefur
merkilega lítið rekist á á þeim
Brahmstónleikum sem hingað til
hafa veriö haldnir.
Gísli Halldórsson, Gunnar Kvaran
og Einar Jóhannesson riðu á vaðið.
Samleikur þeirra var með miklum
ágætum, en heldur fannst mér Gísli
vera óþarflega harður í slætti sínum.
Stakk þaö nokkuð í stúf við flosmjúk-
an leik félaga hans.
Tóku þvi næst viö Ruth Little
Magnússon og Jónas Ingimundarson
og fluttu nokkra af þekktari ljóö-
söngvum Brahms. Hann eins og

fg
m
!
y
Brautryðjendur f lugsms
Snœljós S.F. Garöabœ 1983.
Prentsmiðjan Oddi.
Einangrun — miðstöð
flugs norðurhafa
I þúsund ár var íslenzka þjóðin
einangruð sökum skorts á samgöng-
um. Hún var langt frá öðrum þjóðum
og siglingar tii landsins voru erfiðar
og hattuiegar nær því á öllum árstíð-
um. Líku máli var farið um samgöng-
ur um landiö. Þar réð ríkjum
einangrun og erfiöleikar. En með til-
komu flugsins á líðandi öld gjör-
breyttist þetta í einni svipan. Flugið
varpaði einangrunar-grímunni af
þjóðinni í bókstaflegri merkingu.
Leiðin milli granna varð greiöari og
þaö tók ekki nema augnablik aö
fara þá leið, sem áður tók ósegjan-
legalangantíma.
Isiendingar urðu ótrúlega fijótir
að tileinka sér flugið. Ungir og dug-
miklir menn fóru til náms utan og
sneru heim aö loknu námi og tóku til
óspilltra mála að byggja upp nýja
grein í samgöngumálum landsins.
Kunnátta og þjálfun varð fljótlega
treyst af reynslu og þekkingu af
íslenzkum aðstæðum. Millilandaflug-
ið varð líka raunhæft í höndum
Islendinga og urðu þeir fljótlega
frægir af þekkingu sinni og leikni að
fljúga yfir Norður-Atlantshafið.
Saga Jóhánnesar R. Snorrasonar
rekur þennan þátt íslenzkrar sögu
vel. Hann greinir erfiðleikana er
fyrstu íslenzku flugmennimir urðu
aö sigra og hvernig þeir lögðu grunn-
inn að flugsamgöngum landsins og
uröu brautryðjendur í heinskauta-
flugi til Grænlands.
Ný kynslóð,
breyttir tímar
Við árris íslenzka flugsins reyndi
mjög á ungu mennina, er brautina
ruddu fyrir nýjar samgöngur. Þeir
urðu af starfi sínu að kynnast land-
inu frá ólíkum sviðum, þeir urðu að
kynnast veðrinu, breytingum þess
frá eykt til ey ktar, loftstraumum yfir
fjöllum, fjörðum og skögum, en
fyrst og fremst að skilja og notfæra
sér aðstæður hverju sinni. Af þessu
er mikil saga og kemur greiniiega
og föst fram í hinni velskrifuðu bók,
Skrifaö í skýin, ævisögu eins fyrsta
íslenzka flugstjórans.
Jóhannes R. Snorrason var frá
upphafi í forustusveit islenzka flugs-
ins. Hann hóf ungur nám í flugi í
Kanada, og hamingja Islands var að
hann sneri heim til starfa að námi
loknu. Hann er einn af fyrstu flug-
stjórunum í millilandaflugi. Þeir
námu starf sitt af bandarískum og
brezkum flugstjórum, og þrátt fyrir
það urðu þeir að læra margt af starf-
inu — reynslunni og aðstæðunum á
uthafinu yfir fjörrum slóðum þess,
Jóhannes Snorrason.
heimskautalöndum og margbreyti-
legum slóðum yfir háfjöllum og
sundum sífrera og lægðum og ill-
viðrissvæðum. En morgunroði nýs
dags var ekki blánaöur á árdögum
flugmálanna, þegar íslenzkir flug-
menn voru orðnir meðal þeirra
fremstu í Norður-Atlantshafsfluginu
og hafa haldið þeirri stöðu með sóma
síöan.
Islenzkum flugmönnum hafa ver-
ið falin hin f jölbreytilegustu verkefni
í flugi um norðurhöf. Þeir hafa ann-
ast flug til Grænlands um árabil og
tekist það framúrskarandi vel.