Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1983, Blaðsíða 12

12
DV. FÖSTUDAGUR18. NÖVEMBER1983.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaðurogútgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fróttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjó**ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 8éAU. Auglýsingar: SÍOUMÚLA33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla,áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12. P rentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Ríkisfyrirtæki til sölu
Yfirleitt var því vel tekið þegar fjármálaráðherra lýsti
yfir í sumar aö hann mundi beita sér fyrir sölu sem
flestra ríkisfyrirtækja.
Flestir Islendingar eru andvígir miklum umsvifum
ríkisins og telja óeðlilegt að almenningur greiði íþyngj-
andi skatta til þess eins að standa undir hallarekstri á
fyrirtækjum í eigu hins opinbera. Sérstaklega á þetta við
þegar ríkið stendur aö starfsemi eða þjónustu sem að
öðru jöfnu getur vel átt heima í höndum annarra.
Ferðaskrifstofur, fiskvinnsla og afurðasala, heildversl-
un grænmetis, verslunarrekstur fríhafnar, verksmiðju-
hald og fleira í þeim dúr er atvinnustarfsemi sem ekki er í
verkahring hins opinbera nema þá til að hleypa af
stokkunum þegar aðrir hafa ekki til þess bolmagn eða
áhuga.
Ríkið á að standa undir þjónustu og starfsemi sem aðrir
geta ekki annast, félagslegri samhjálp svo sem skóla-
menntun, heilbrigðisþjónustu, almannavörnum,
rannsóknarstarfi. Vitaskuld er ekki útilokað aö einstakl-
ingar, eða stofnanir á þeirra vegum, geti staðið fyrir
menntun og menningarstarfi, stundað hagkvæmar rann-
sóknir eða rekið heilbrigðisstofnanir. Út í þá sálma verð-
ur ekki fariö enda löngu viðurkennt að þjónusta af ýmsu
tagi, póstur og sími, rafmagns- og hitaveitur, spítalar og
skólar eru samfélagslegar þarfir sem í aðalatriðum skulu
vera undir umsjón opinberra eða hálfopinberra aðila.
Albert Guðmundsson hefur heldur ekki gengið svo langt
að tala um sölu á slíkum stofnunum. En hann hefur verið
talsmaður þess að báknið minnki og þjónustufyrirtæki,
sem safnast hafa undir hatt ríkisins fyrir tilviljun eða
vegna þeirrar tilhneigingar stjórnvalda að vera alstaðar
með puttana, skuli burt úr ríkiseign.
Vaskleg framganga Alberts við að skera báknið burt
hefur hrist upp í kerfinu og fólk hefur vaknað til vitundar
um þá staðreynd að allt í kringum okkur er ríkið aö
vasast í starfsemi sem ekkert á skylt við eðlileg afskipti
hins opinbera. Menn hafa áttað sig á aö sofandi höfum við
flotið að ósi gegnumsýrðs sósíalisma í smáu sem stóru.
Þess vegna hefur tillögum Alberts verið vel tekið af
þorra þjóðarinnar. En einn er sá hópur manna sem ætlar
að hika. Það eru meðráðherrar Alberts í ríkisstjórninni.
Viðbrögð þeirra margra við tilkynningu fjármálaráð-
herra, að hann hafi samið átján frumvörp um sölu jafn-
margra ríkisfyrirtækja, hafa vægast sagt verið misjöfn.
Þau eru haltu mér — slepptu mér.
I orði kveðnu hafa ráðherrarnir allir talið sig málsvara
minnkandi ríkisafskipta en þegar kemur að framkvæmd-
inni kemur hik á liðið og þeir gefa út allskyns yfirlýsingar
í hálfkveðnum vísum og með loðnu orðalagi, að ekkert
liggi á; að það verði fyrst að finna kaupendur.
Vitaskuld er þaö rétt að ekkert ríkisfyrirtæki verður
selt ef enginn finnst kaupandinn. En ef svo fer þá er ekki
við ráðherrana að sakast; þá getur enginn haldið því
fram að tilraunin hafi ekki verið gerð. Þess vegna á að
láta á það reyna með því að samþykkja heimild til sölu á
þessum fyrirtækjum, bæði í ríkisstjórn og á þingi.
Frumvörpin á að leggja fram og þau á að samþykkja í
heimildarformi. Eftirleikurinn er síðan í höndum al-
mennings. Undansláttur ráðherra gagnvart frumvörpum
Alberts er ástæðulaus. Nú er um að gera að skera á bákn-
ið.
Ef þessi ríkisstjórn getur það ekki — þá hver?
ebs
Stefnumörkun
í umferöarör-
yggismálum
A hverju ári veröa alltof mörg
umferöarslys á götunum hér í
Reykjavík. Slys sem valda þjáningu
þeirra sem fyrir þeim veröa og
aðstandenda þeirra. Þessi slys kosta
líka gífurlega peninga, enda kemur
fram í útreikningum framkvæmda-
stjóra ríkisspítalanna að á árinu
1982 sé tekjutap og kostnaður vegna
sjúkrahúss- og stofnanavistar yfir
314 milljónir króna og ef munatjón er
tekiö með fer þessi upphæð upp í
440,7 milljónir á landinu öllu. Taliö er
líklegt að upphæðin á þessu ári nálg-
ist milljarðinn. Slysatíðni er óeðli-
lega há hér miöaö við nágrannalönd-
in.
Koma mætti í veg fyrir mikinn
hluta þessara umferðarslysa ef
göturnar yrðu geröar öruggari fyrir
þá sem um þær ferðast. Það er hægt
að gera á tiltölulega ódýran hátt með
margs konar ráðum.
Grannþjóðir
lengra komnar
Umferðaröryggismál hafa verið
ofarlega á baugi hjá nágranna-
þjóðum okkar að undanförnu og lík-
legt er aö norrænt umferðaröryggis-
ár hafi líka haft töluverö áhrif hér á
landi.
En nágrannaþjóðir okkar eru
komnar lengra en við á þessu sviöi. I
Þrándheimi í Noregi er nú verið að
setja upp hraðahindranir í öllum
íbúðahverfum. I Álaborg í Dan-
mörku var á þessu ári ákveðið að
verja 5,5 dönskum milljónum í að
taka sérstaklega fyrir skólaleiöir
barna og gera þær öruggari, en könn-
un þar sýndi að skólaböm ferðast
þar um 60.000 km daglega á leið til og
frá skóla um götur borgarinnar og að
um f jórðungur þeirra álítur að leiðin
til og frá skóla sé óörugg — hættuleg.
Danir og Hollendingar hafa mikið
gert af því að breyta húsagötum í
svokallaðar vistgötur, þar sem há-
markshraði er 15—30 km/klst. og
íbúarnir geta notað götuna sem sitt
athaf nasvæði en ekki bara gangstétt-
ir. Norðmenn, Svíar og Finnar nota
frekar hraðahindranir af ýmsum
gerðum til aö lækka umferðarhraða.
I Reykjavík hafa á þessu ári verið
settar upp um 15 hraðahindranir og
fleiri eru væntanlegar. Fólk hefur
vaxandi áhyggjur af hættunni af
umferðinni og eygir nú möguleika á
því að vinna að úrbótum, enda rígnir
yfir umferðardeild Reykjavíkur-
borgar beiðnum um hraðahindranir
og úrbætur, bæði bréflega og
símleiöis. „Þaö líður varla sá dagur
að ekki sé hringt,” er sagt hjá
umferðardeildinni.
Umferöardeildin hefur aftur á
móti engar skýrar línur til að fara
eftir og er því nauðsynlegt að marka
stefnu í þessum málum og áætla til
þeirra fé. Þetta kostar peninga eins
og allir vita en þeim peningum er vel
variö og skila sér margfalt til baka.
Lækkun
hámarkshraða
Alþýðubandalagsmenn í borgar-
stjórn fluttu nú fyrir skömmu tillögu
,,En staðreyndin er sú, að fóik
græðir sáraiitinn tima á þvi að
gefa i á milli ijósa og stöðvunar-
skyldu í innanbæjarakstri. . . "
um að þeir sem með umferðar- og
skipulagsmál fara hjá borginni hefji
nú þegar undirbúning að þvi að ná
niður aksturshraöa í öllum íbúða-
hverfum borgarinnar með hraða-
hindrunum og merkingum.
Hámarkshraði á umferðargötum og
sumum safngötum verði ekki meiri
en 30 km/klst.
Kannanir erlendis hafa sýnt að
ekki dugir að setja upp skilti með
leyfilegum hámarkshraöa, jafn-
hliða er nauðsynlegt að setja upp
hindranir og merkingar. Talið er aö
með slíkum aðgerðum sé hægt að
fækka umferðarslysum um 25%.
Kjallarinn
Guðrún Ágústsdóttir '
•
„Koma mætti i veg fyrir mik-
inn hluta þessara umferðar-
slysa efgöturnar yrðu gerðar
öruggari fyrir þá sem um
þær ferðast."
Reynsla okkar er svipuð, í gamla
vesturbænum er veriö að gera
tilraun með 30 km hámarkshraða á
klst. Sett voru upp skilti og vakin
veruleg athygli á aðgerðinni í
fjölmiðlum. Nú rúmum fimm
mánuðum síðar hefur komiö í ljós að
fáir virða 30 km hámarkshraðann og
hafa íbúarnir nú farið fram á að
settar verði upp hraðahindranir til
að gera 30 km hámarkshraðann að
raunveruleika.
Nú er alveg ljóst að einhver hluti
borgarbúa er mótfallinn svona rót-
tækum aðgerðum — það tala ýmsir
ökumenn um aö upphækkanir séu
hvimleiðar og að ómögulegt sé að
hökta áfram á 30 km hraöa. Fólk sé
að flýta sér — tíminn er dýrmætur
o.s.frv. En staðreyndin er sú að fólk
græðir sára lítinn tíma á því að gefa í
á milli ljósa og stöðvunarskyldu í
innanbæjarakstri, þar er frekar um
sálrænan þátt að ræöa. Reiknað
hefur verið út að hægt er að græða 20
sek. áþvíaðakaVesturgötuna enda
á milli á 60 km hraöa í staö 30. Hvaö
munar fólk um 20 sek. og þó það
væru 2 mínútur. Er fólk ekki tilbúið
til þess að fóma nokkrum sekúndum
akandi í bifreiðinni sinni fyrir aukið
öryggi í umferöinni. Hraður akstur
er talin ein helsta orsök umferðar-,
slysa.
Við alþýðubandalagsmenn í
borgarstjóm emm að fara fram á að
mörkuð verði ákveðin stefna sem
miðar að því aö minnka hraða á
vissum götum borgarinnar í því
skyni að fækka umferðarslysum. Viö
viljum að þeir embættismenn og þær
nefndir borgarinnar sem umferðar-
mál heyra undir taki hvert íbúðar-
hverfi skipulega fyrir og ákveöi
hvaöa götur skuli hafa 30 km
hámarkshraða á klst. og hvaða götur
skuli taka við gegnumumferð. Meö
þessu móti er verið að beina umferð
frá einni götu yfir á aöra — fólk velur
frekar götu þar sem aka má á 50 km
hraða helduren 30.
Byrjað í
vesturbænum
I tillögu okkar leggjum við áherslu
á að byrja þessar aðgerðir í vestur-
bænum gamla og á þeún stöðum, þar
sem mesta slysahættan er. Enn-
fremur má hugsa sér aö taka sér-
staklega fyrir skólaleiðir barna erns
og gert var í Alaborg.
En það er ekki nóg að setja upp
hraöahindranir — sú aðgerö eúi er
talin koma í veg fyrir um 25%
umferðarslysa eins og áður sagði.
Jafnframt því er nauðsynlegt aö
bæta og auka kennslu skólabama í
umferðarmálum og ekki síður að
leggja ríka áherslu á að kenna
nýjum ökumönnum tiilitssemi við
óvarða vegfarendur.
Foreldrafélög skóla, íbúasamtök
og einstaklingar knýja nú á um
aögerðir. Borgaryfirvöld veröa að
koma til móts viö þessar óskn.
Spumúigin er ekki hvort umferðar-
hraðúin veröur múinkaöur í íbúöa-
hverfum með hindmnum og
merkingum, heldur hvenær.
Reykjavík, h. 15. nóvember 1982.
Guðrún Ágústsdóttir
borgarfulltrúi.