Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.1984, Qupperneq 10

10
MiorTAM ? fTTTOArrtT'vnvnTM un
DV. MIÐVIKUDAGUR 2. MAl 1984.
Útlönd Útlönd _______Útlönd Útlönd
Fiskurinn er nú tekinn aö ganga
smátt og smátt aftur inn á miöin viö
Bretagneskaga og um leið fagna
staöarmenn því aö úrskurður er
fenginn i skaöabótamáli, sem höföaö
var eftir aö olíuskipið Amoco Cadiz
strandaði þar undan ströndum 1978.
Fyrr í þessum mánuöi úrskuröaöi
dómstóll í Chicago að Standard Oil-
fyrirtækið, sem daglega er kallaö
Amoco, væri skaöabótaskylt vegna
strandsins. En því fylgdi einhver
hrikalegasta olíumengun sem heún-
urinn haföi orðið vitni aö fram til
þess. Spillti þaö sjávarlífi og bað-
ströndum meö ómældum skaöa fyrir
sjávarútveg og feröaiönaö á Bret-
agneskaga.
76 sveitar- og bæjarfélög á skag-
anum tóku sig saman og höföuöu
mál, og meö úrskurðinum á dögun-
um liggur fyrir að olíufyrirtækið ber
ábyrgð á strandinu og er þar meö
skaöabótaskyi 0. Þar meö hefur veriö
greidd gatan til þess aö unnt sé aö
setjast aö samningum um tjónabæt-
ur. Annað mál er svo þaö aö þaö get-
ur tekið tímann sinn aö ná samkomu-
lagi um hversu háar þær eiga aö
vera. Bandarískir lögfræöingar telja
aö þarna geti oröiö um aö ræöa hæstu
skaðabætur sem nokkurn tíma hafi
verið greiddar fyrir olíumengun.
Lögmenn Frakkanna telja að bæt-
urnar geti naumast oröiö undir 400
milljónum dollara. — Máliö höföuöu
þeir fyrir dómstólum í Bandaríkjun-
um gagngert vegna þess aö fordæm-
in sýna aö þar eru dómstólar gjam-
ari á að dæma hærri skaðabætur en
viðgengst á meginlandi Evrópu.
Lögfróöum mönnum þykir úr-
skuröur dómstólsins merkilegastur
fyrir þaö aö þarna er í fyrsta sinn í
sögu verslunarsiglinga olíufélag gert
ábyrgt fyrir olíuleka, sem skip sigl-
andi undir hentugleika-fána hefur
valdið. — Amoco Cadiz sigldi undir
fána Liberíu. — Bæöi olíufélagiö,
sem átti hráolíuna, dótturfyrirtæki
þess sem geröi skipiö út og annað
Umsjón:
Guðmundur
Pétursson
milljón dollara. Franska stjórnin
krefst 330 milljón dollara og Shell
International, sem tryggöi olíufarm-
inn, krefst 30 milljón dollara. — Lög-
menn Amoco eru svo bjartsýnir aö
halda aö fyrirtækiö sleppi meö
greiöslur, sem fari ekki upp fyrir 150
milljónir dollara. Kostnaöur af
málarekstrinum er ekki áætlaöur
undir 40 milljónum dollara.
Alls tóku um 6000 sjálfboöaliöar
þátt í hreinsunarstarfinu á fjörum
Bretagneskaga með franska hem-
um. Voru hreinsaðar upp um 25 þús-
und smálestir af hráolíu af baö-
ströndum og úr höfnum. Þaö er talið
aö um 10 þúsund sjófugla hafi drepist
í olíugrútnum. Henda varö um 5000
tonnum af menguðum skelfiski.
Nú sjást ýmis merki þess aö sjáv-
arlífið sé aö taka við sér aftur. Verö-
ur aö leita vel til þess aö koma auga
á leifar mengunarinnar. Olíuklump-
ar finnast þó ef grafiö er nokkra
sentímetra niður í fjörusandinn.
Fiskimenn segja aö ýmsar fiskteg-
undir séu famar að sjást að nýju eins
og koli og lúöa. Svo undarlega brá
viö eftir olíumengunina aö rækjunni
fjölgaði, en á þessum slóöum eru
mjög mikilvæg rækju- og skelfisk-
miö. Menn rekja þessa þróun hjá
rækjunni til þess aö fisktegundir,
sem éta rækjuna, nær hurfu af þess-
um miöum.
Annaö er einnig öðruvísi eftir
strandiö. Hér eftir mega olíuskip
ekki sigla nær Finisterreströndinni
en 27 sjómílur, í staöinn fyrir fimm
mílur áöur. A árunum eftir strandið
hefur þessi regla leitt til þess aö olíu-
leki á þessum slóðum, sem var áöur
20 sinnum á dag, gerist kannski einu
sinniáári.
Valkyrja sandinista átti að
verða sendiherra í USA
Lokin í eftirmál-
um Amoco Cadiz-
strandsins
dótturfyrirtæki þess, sem átti skipiö,
voru öll gerö ábyrgö sameiginlega.
Olían sem rann úr skipinu var 2230
þúsund tonn, en mesti olíuleki, sem
sögur fara af, var úr Ixtoc 1 borhol-
unni við Campeche-flóa í Mexikó. Ur
henni er talið aö hafi runniö þrjár
milljónir olíufata í sjóinn. Breiddist
olíuflekkurinn alla leiö aö ströndum
Texas. Um oliulekann í Persaflóa
vegna stríösaögeröa Irana og Iraka
er fátt vitaö með vissu þótt miklar
sögur fari af. — Mexíkanska olíufyr-
irtækið, sem á Ixtoc-borholuna,
greiddi tvær milljónir dollara til
Bandaríkjastjórnar fyrir hreinsun-
araögeröir og rúmar tvær milljónir
aðrar til sátta í skaðabótamálum
sem baðstrandareigendur, fiski-
menn og fleiri höfnuöu.
Kröfurnar sem Frakkarnir gera
út af Amoco Cadiz eru himinháar.
Samtök fiskimanna, hóteleigenda og
feröaiönaöarmanna krefjast 392
Reaganstjómin neitaöi í síöustu
viku aö taka gildan þann sem Nic-
aragua haföi valiö til þess að vera
sendiherra landsins í Washington.
Það var í sömu vikunni sem mál
Nicaragua gegn Bandaríkjastjóm
fyrir alþjóöadómstólnum í Haag var
tekiö fyrir.
Sendiherramálið haföi lengi veriö í
deiglunni, enda er til siös í dipló-
matasölum að hafa á því góöan fyrir-
vara aö kynna sér hvort sendiherra-
efni veröi samþykkt áöur en þaö birt-
ist hjá forseta viökomandi ríkis til að
afhenda trúnaðarbréf sitt.
Þaö var enginn annar en aðstoðar-
utanríkisráöherra Nicaragua sem
valinn haföi veriö til þess aö gæta
hagsmuna lands síns í diplómata-
sölum í Washington. Sú manneskja
er kona og heitir Nora Astorga og er
37 ára gömul, f jögurra barna móöir.
Nora Astorga er engin venjuleg
kona. A hana er litiö sem Mata Hari
síns lands.
Hún var meöai þeirra sem átt
höföu um sárt aö binda eftir Somoza-
einræöisstjórnina og haföi fyrir þá
sök tekið aö starfa fyrir Sandinista-
hreyfinguna á síöasta áratug. Og um
hríö starfaöi hún hjá byggingaverk-
taka sem átti aö byggja lúxusvillu
fyrir einn illræmdasta hershöföingja
þjóövaröliös Somoza. Sá hét
Reynaldo Perez Vega en var daglega
uppnefndur ,,E1 Perro” (rakkinn)
vegna grimmdar sinnar. — Vega
þessi var áhrifamesti hershöfðinginn
í þjóövaröliði Somoza.
Hin fagra Astorga sá sér færi í
samskiptum viö hershöföingjann út
af byggingunni aö stíga í vænginn viö
hann. Kvöld eitt í mars 1978 bauð hún
honum heim meö sér, og skyldi þaö
Þannig h'tur hún út i dag sem
aðstodarutanrikisráðherra sins
lands.
samkvæmi ekki vera fjölmennara.
Byrjaði hún á því aö hella lífvörö
hershöföingjans dauöadrukkinn en
tældi hershöfðingjann sjálfan inn í
svefndyngju sína.
Perez Vega sá fram á sælustund og
lét sér vel líka þegar þessi fagra
kona tók aö spenna af honum byssu-
beltiö enda óþarfa klæönaöur
einungis til trafala fyrir það sem
hann taldi framundan.
En þaö var ekki fækkaö frekari
fötum því að fimm skæruliðar,
félagar Noru úr Sandinistahreyfing-
unni, bættust nú í samkvæmiö sam-
kvæmt fyrirfram geröu ráöi þeirra
allra. Ætlunin haföi verið aö taka
hann fyrir gísl en þegar Vega
hershöföingi neitaði aö gefa sig á
vald þeim og fara meö þeim mót-
þróalaust var hann skorinn á háls. —
Síöar fannst lík hans illa limlest.
Amoco Cadiz sekkur við Bretagneströnd.
Noru Astorga þýddi lítiö aö ætla aö
draga dul á sinn þátt í hvarfi
hershöföingjans, enda lét hún eftir
sig bréf í íbúð sinni: „Réttlætinu
hefur veriö fullnægt yfir þessum
blóðuga bööli, og ég vil gera þaö
kunnugt að ég átti fullan þátt í því,”
sagöi hún í bréfinu, en hvarf sjálf
meöskæruliðum.
Þegar Somoza haföi verið steypt af
valdastóli í Nicaragua reis Astorga
hratt til metorða meö sandinistum.
Sem lærður lögfræöingur átti hún
fyrst þátt í réttarhöldum yfir fyrri
þjóövaröliöum Somoza, en í fyrra
var hún gerð aö aöstoðarutanríkis-
ráöherra.
Þaö er sagt um hana að hún sé dug-
legur pólitíkus og fylgin sér í
samningagerðum og af þeún sökum
hafi sandinistar valiö hana til þess aö
vera sendiherra í Washington. Þeim
er mikil þörf á duglegum talsmanni
þar, á meöan Bandaríkjastjórn vill
styöja gagnbyltingaröfl, en mögu-
leiki á því aö gera þingheim frá-
hverfan þeirri stefnu.
Þaö er sagt aö Reaganstjómin hafi
átt erfitt um vik. Heföi hún sam-
þykkt Astorga átti stjórnin vísa
óánægju hægrimanna í Bandaríkjun-
um. Vega hershöföingi haföi verið
samvinnuliprasti samherji CIA í
Nicaragua á meöan hann var lífs og
leyniþjónustunni haföi sviðiö moröið
á honum. Á hinn bóginn átti Reagan
vísa óánægju frjálslyndari afla í
Bandaríkjunum ef hann hafnaöi
Noru Astorga. Og þar á ofan var
hætta á því, aö sandinistastjórnin
brygöist viö meö því aö lýsa
nýskipaöan sendiherra Bandaríkj-
anna í Nicaragua, Harry Bergold, Þessi mynd var tekin einhvern tíma af fíloru Astorga á meðan hún
óæskilegapersónu. barðist með skæruliðum gegn Somnzastjórninni i Nicaragua.