Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1984, Qupperneq 9

DV. LAUGARDAGUR 9.'JONI 1984.
9
Hið sama gildir um allar aðrar
Vesturlandavörur. Þær eru mjög fá-
gætar. Næstum allar vörur eru búnar
til heima fyrir og þar eð iðnaðurinn er
á mjög lágu stigi eru gæðin það einnig.
Skæri, sem eru til sölu í helstu
markaðsskálum, líta út eins og þau
væru sótt í norrænt fornminjasafn.
Þau eru handsmíðuð í einhverri smiðju
úti á landsbyggðinni, svört, hrufótt og
smurð með feiti til að þau ryögi ekki.
Slíkur gripur kostar full vikulaun í
Víetnam. Og svo er skærunum pakkaö
inn í dagblaðapappír. En pappírinn er
líka munaðarvara. Víetnamar nota
sem svarar einu kílói af pappír á mann
á ári, á meðan Finnar þurfa á tvö
hundruð kílóum að halda.
Tilhæfulaus
bjartsýni
Þegar styrjöldinni lauk reiknaði
Víetnam að vonum með því að njóta
áfram samúðar frá öðrum löndum.
Samin var fimm ára áætlun þar sem
ráð var gert fyrir aö utanaðkomandi
aöstoð yrði mikil. Bjartsýnin var svo
mikil að talað var um þrettán prósenta
framleiðsluaukningu á ári. Uppskeran
mundi verða stórkostleg. Frjósömu ós-
hólmarnir í Mekong og bændurnir þar
syðra áttu nú aö fæöa íbúana í noröan-
verðu landinu þar sem búskapar-
skilyrði eru verri.
En í Víetnam voru menn ekki vanir
að gera róttæk framtíðaráform um
hagsýslu á friðartímum svo að þegar í
upphafi var áætlunin misheppnuð. Til
góðrar uppskeru kom ekki og land-
búnaðurinn drabbaðist niður árum
saman. Atti versnandi veðurfar nokk-
urn þátt í því.
Rúmir hundrað
tímar eða tveir?
Þó að nægilegt sé af fólki í Víetnam
Lím á tinfati
A umslögum og frímerkjum er ekk-
ert lím, en límið er að finna á tinfati á
pósthúsinu. Þar stendur fólk og makar
út frímerkin sín. Því er sem betur fer
ókunnugt um að fyrir löngu voru
fundin upp frímerki með lími á
bakhliðinni.
Allt er dýrt í Víetnam, óhemju dýrt,
ef gengiö er út frá opinberu gengi og
launum. En það getur maður í sjálfu
sér ekki gert.
Myntin heitir dong og eitt dong gerir
sextíu penní í bankanum.
Samkvæmt' því gengi ættu laun
verkamanna í Víetnam (200 dong á
mánuði að vera sex til sjö hundruð
íslenskar krónur.
Ef menn hins vegar skipta pen-
ingum sínum á hótelunum tveimur,
sem eru í tveggja milljóna íbúa
borginni, er gengið lítið eitt yfir 20
penní fyrir dongiö. Og sá sem vill
versla á svartamarkaði borgarinnar
fær aðeins fjögur penní fyrir dongið.
Samkvæmt því gengi mundu mánaðar-
launin svara til 40—50 íslenskra króna.
Skýringar á því hvemig Víetnamar
fara að því að draga fram lífið eru
margar, enginn sveltur beint, en
margir eru vannærðir.
það sem ræktað er á einkabúunum en
veröið þar er hátt.
Jafnrétti
Þó að einhvers staðar kunni að
finnast fólk sem á peninga og geti
keypt dýrar vörur er efnahagur jafn,
að því er viröist við snögga yfirsýn.
Á það einkum viö Suöur-Víetnam.
I Ho Chi Minborginni (Saigon) hefur
verið erfitt að uppræta amerísk áhrif. I
Hanoi er gráminn og dapurieikinn
áberandi, allir eru í samskonar bún-
ingi og illa til fara. Þar sést enginn
holdugurmaður.
Reiðhjólin, en af þeim eru firnin öll,
eru óhrein og ryðguð. Það má sjá af
löngu færi að launin og klippimiöarnir
nægja ekki nema fyrir brýnustu
nauðsynjum.
Fyrir venjulegan borgarbúa er
útilokað að borða kjöt nema á hátíðis-
dögum. Og það tekur fimm ár að vinna
fyrir útvarpstæki.
Að Víetnam var blásnautt land, við
sameininguna 1975, er ofur auðvelt að
skilja eftir nýlendustjórnina og stríðið.
En hvað veldur því að ástandið er jafn-
ömurlegt enn í dag?
Tvær litlar telpur sjá um þvott fjölskyldunnar við vatnspóst i Hanoi. Vatnsleiðslur borgarinnar voru gerðar
af Frökkum i byrjun þessarar aldar og vatnsleiðslukerfið er í slæmu ásigkomulagi.
Tvö kerfi
Það er gert ráð fyrir þ vi að allt að sjö
tiundu hlutar verslunarinnar fari fram
70prósent víetnömsku þjóðarinnar tengist landbúnaði á beinan hátt.
utan ramma hinnar opinberu ríkishag-
sýslu. Þó að í Víetnamríki sé miðstýrt
áætlunarhagkerfi er stjórnin samt sem
áður einkar umburðarlynd og skiptir
sér ekki mikið af því þó menn
sniðgangi lögin.
Onnur skýring er sú að til dæmis
ríkisstarfsmenn fá matarklippimiða
og kaupa fyrir þá helstu nauðsynjavör-
ur á ákveönu verði. Með framvísun
þeirra fær maður 13 kíló af hrísgrjón-
um á mánuði f yrir hálft dong kílóið.
Nauðsynjavara getur því verið ódýr,
einnig í borgunum. Vilji menn kaupa
eitthvað aukreitis þá er því nær
ómögulegt að fá það.
Eitt kíló af grisakjöti kostar eitt
hundrað dong á frjálsum markaði
(hálfsmánaöarlaun) og eitt kíló af
hrísgrjónum fæst fyrir fimmtán dong.
Svarthvítt sjónvarpstæki getur kostaö
sautján þúsund dong sem er sjö árs-
laun.
Fáir eru þeir sem reykja í Hanoi og
þaö á sína skýringu. Sígarettupakkinn
kostar 80 dong eða tíu daga laun.
Landbúnaðarland
Þriðja ástæðan sem heldur lífi í fólki
er sú að Víetnam er landbúnaöarland
þar sem 70% þjóöarinnar beinlínis
tengist honum.
I Norður-Víetnam starfar fólk innan
samvinnuhreyfingarinnar sem lætur
af hendi visst magn af hrísgrjónum,
kjöti, eggjum og grænmeti til ríkisins
sem úthlutar því í borgunum.
I Suður-Víetnam hefur það ekki verið
svo auðvelt á þeim níu árum, sem liöin
eru frá sameiningunni, að framkvæma
samvinnustofnunina. En stjórninni
hefur farið hægt fram og einkabú-
skapur er verulegur þó að enn sé hann
ekki eins algengur og samvinnu-
búskapurinn.
Til þess að auka framleiösluna leyfir
stjómin bændum við samvinnubúin aö
ráða yfir smáskika þar sem þeir fá að
rækta sitt af hverju að eigin vild. Þaö
segir sig sjálft að framleiðslan á
jörðunum, sem eru í einkaeign, er
miklu meiri en á samvinnubúunum. A
einkamörkuðum fá menn svo aö kaupa
sem unnið getur á hrísgrjónaekrunum
er f ramleiðslan í lágmarki.
Frumstæðar aðferðir og léleg verk-
færi valda því að í Víetnam þarf 120
vinnustundir til að framleiða eitt
hundrað kíló af hrisgrjónum.
Tilsvarandi tala í Japan eru 44
vinnustundir og i Bandaríkjunum
aðeins tvær.
Vatnsbufflar geta ekki keppt við
nýtísku landbúnaðarvélar hversu nyt-
samir og viöfelldnir sem þeir nú
annars eru.
I fimm ára áætluninni var líka á
stefnuskrá hvemig iðnvæða skyldi
Víetnam.
En árið 1972 höfðu fjárlög Suður-
Víetnam aö mestu byggt á hjálp
Ameríkana og hemaðarumsvifum
þeirra. Að sameina þennan hluta 1975
(þar sem meirihluti þjóðarinnar býr)
Norður-Víetnam, þar sem var sósíal-
ismi, var miklu erfiöara en menn höfðu
gert sér í hugarlund. Og fé hefur skort
til að f járfesta í iönaöi.
Víetnam hefur því nær ekkert að
selja og eignast því ekki meiri gjald-
eyri en þann sem nægir tæpast fyrir
kaupum á matvörum. Og það er ein-
mitt gjaldeyri sem skortir til að kaupa
vélar og varahluti í þær gömlu.
Hjálpin kom ekki
Helsta orsökin til þess að fimm ára
áætlunin rann út í sandinn var sú að er-
lend hjálp var minni en Víetnamar
höfðu búist við.
Þegar hersveitir þeirra réðust inn í
Kampútseu 1978 hættu flestar þjóðir
stuðningi við þá. Allt frá innrásinni
hafa Sameinuðu þjóðirnar stöðugt
krafist þess að þeir hyrfu þaöan með
her sinn.
Aðalhjálparhellan hafa Sovétríkin
verið.
Bæði vegna þess hve aöstoðin er
mikil og af stjórnmálalegum ástæðum
er Víetnam eins og stendur mjög háð
Moskvu.
Svíþjóð hefur hjálpað Víetnömum
meðal annars með stórri pappírsverk-
smiðju, Bai Bang, og barnasjúkrahúsi.
Finnland með viðgerðarskipakví í
Phan Rung sem kostaði fullan milljarð
islenskra króna. Sú upphæð er þó smá,
samanborið við það sem Svíar hafa
látið af hendi. Og þó er framlag Svía
smámunir, miöaö við framlag
Sovétríkjanna og annarra austan-
tjaldslanda.
Dapurlegt
sendiherralrf
Erlendu sendiherrunum leiðist í
Hanoi. Þar er aðeins að finna einn
góðan veitingastað og tvo bari. Þannig
geta menn aðeins blandað geði heima
ef menn læra ekki víetnömsku eða þá
afla sér vina á staðnum. Um enga
dægrastyttingu er að ræða í borginni
og í bókaverslunum er ekki annað að
finna en kommúniskar bækur á víet-
nömsku.
Þó að lágu húsin séu nokkuð hrörleg í
Hanoi er borgin engu að síður falleg
borg með smávötnum og lystigörðum.
Hún er laus viö mengun og róleg þrátt
fyrir mannfjöldann. A kvöldin verður
hún tómleg og maður getur þá gengið
lengi milli strjálla götuljósa án þess að
rekast á nokkra einustu sál.
En þá sitja sendiherrarnir heima hjá
sér og lesa kærkomin dagblöð frá
heimalandi sínu og það er aðal-
snertingin við umheiminn.
Erlend dagblöð fá menn sjaldnast í
Hanoi nema þá í sendiráðunum. Það er
og erfitt að ná í innlend blöð, þar sem
pappírsskorturinn veldur því að færri
eintök eru prentuð en þörf krefur.
OPIÐ í DAG tilklA
Aiiar vörur á markaðsverði
Leiðin iiggur ti/ okkar
í vers/anamiðstöð vesturbæjar
JL-GRILLIÐ — GRILLRÉTTIR ALLAN DAGINN
Munið okkar hagstæðu greiðs/uski/má/a
íöllum dei/dum
EUROCARO
Jón Loftsson hf.^“0T’21