Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1984, Page 6

6
DV. FÖSTUDAGUR 7. SEPTEMBER1984.
Neytendur
Neytendur
Neytendur
Neytendur
Neytendur besta
gæðaeftiriitið
Notagildi
Um aldir hafa ávextir veriö not-
aðir til víngeröar. Þeir hafa verið
notaöir til sultu- og marmelaðigerð-
ar. I ávöxtum er kolvetni sem kallast
pektín. Það veldur hlaupmyndun í
t.d. marmelaði. Ávextir eru notaðir
til skrauts, til að gera mat girnilegri
á að líta og, síðast en ekki síst, eru
þeir borðaðir beint.
Heilsufræöilega séð eru þeir
mikilvægir vegna þess aö þeir koma
lagi á meltingarkerfiö. Þeir hafa í
þessu tilliti tvenns konar áhrif.
Annars vegar hafa þeir örvandi áhrif
vegna trefjainnihaldsins. Má þar
nefna appelsinur. Hins vegar hafa
þeir stemmandi áhrif t.d. epli og
bláber.
Mikilvægastireruþó ávextir fyrir
það að þeir eru besti C-vítamíngjaf-
inn semtiler.
Næringargildi
Avextir innihalda mjög lítið eða
ekkert af fitu eöa próteini. Hins
vegar innihalda þeir mikið af kol-
vetnum, þó aö í mjög mismunandi
magni sé. Avextir innihalda mikið af
kalíum. Sólber og ribsber innihalda
nokkuðaf járni.
Vítamíninnihald er mjög mismun-
andi. Ferskjur og apríkósur inni-
halda töluvert af karóten. Flestir
vökvamiklir ávextir innihalda nokk-
uð af B-vítamíni og mikið af C-víta-
mini. Bestu C-vítamíngjafamir eru
sólber, appelsinur, jarðarber og
sítrónur.
Flestir ávextir innihalda ávaxta-
sýrur t.d. eplasýru, vínsýru og
sítrónusýru. Þessar sýrur virka
örvandi á meltingarkerfið og hjá
fólki, sem er veikt fyrir í meltingar-
kerfinu, valda þær oft niðurgangi.
I hýði margra ávaxta finnast efni
sem viikja letjandi á meltingarkerfiö
og eru þeir þess vegna oft notaöir
gegn niðurgangi. Fólk sem finnst
eplagrautur of leysandi getur vel þol-
að hrá epli meö hýðinu.
Vatn er stærsti hluti ávaxtanna
eða um 75—90%. Næringarefnin finn-
ast uppleyst í vökvanum. Vökvinn
hefur þau áhrif að ávextir virka
mjög oft mettandi. Hitaeiningamagn
er lágt.
Geymsla ávaxta
Yfirleitt á að geyma ávexti á
köldum stöðum, vegna þess að það
lengir geymsluþol þeirra. Ávextir
eru mjög viðkvæmir fyrir gersvepp-
um og myglusveppum. Best er aö
geyma flesta ávexti við 0—5°C.
Suma ávexti er best að geyma við
6—10°C. Sýndir eru nokkrir ávextir
í töflu 1, og einnig viö hvaða hitastig
best er að geyma þá.
Til þess að ávextir nái því að haldast ferskir og góðir verður að geyma þá við
rétt hitastig.
'Upplýsingaseðíííi
til samanDurðar á heimiliskostnaði 1
Hvað kostar heimilishaldið?
Vinsamlega sendið okkur þennan svarseðil. Þannig eruð þér orðinn virkur þátttak- j
andi í upplýsingamiðlun meðal almennings um hvert sé meðaltal heimiliskostnaðar |
fjölskyldu af sðmu stærð og vðar. Þar að auki eigið þér von um að fá nytsamt heimilis-
tæki.
Nafn áskrifanda
Heimili
Sími
Fjöldi heimilisfólks _
Kostnaður í ágúst 1984.
Matur og hreinlætisvörur kr.
Annaö kr.
Alls kr.
Gunnar Kristinsson
matvælafræðingur
skrifar
Sérstaklega er mikilvægt aö
ávextir séu geymdir við rétt hitastig
í lagerrými og í verslunum. Þetta er
eiga ekki að veigra sér við því að láta
vita um það sem þeim finnst
ábótavant í þeirri verslun sem þeir
versla við.
Taflal
Ávaxtategund Geymsluhitastig
Ananas Ö—5°C
Appelsinur 0—5°C
Apríkósur q___5°c
Bananar yfir 12°C
Ber 0—5°C
Epli 0—5°C
Ferskjur 0—5°C
Grape 6—10°C
Kiwi 0—5°C
Klementínur 0—5°C
Mandarínur 0—5°C
Melónur 6—10°C
Perur 0—5°C
Sítrónur 6—10°C
Heimiíisbókhald DV:
4 þúsund
krónur
fyrir einn
Matarkostnaður einstakiinga í
Reykjavík var tæpar tvö þúsund
krónur í júlí samkvæmt heimilisbók-
haldi DV og á Hellu var kostnaðurinn
rúmar fjögur þúsund krónur á ein-
stakling. Þetta eru meöal annars nið-
urstöðumar í heimilisbókhaldinu síð-
asta uppgjörsmánuöinn.
Þaö er mikill mismunur á meðal-
tali einstaklinga til dæmis á Tálkna-
firði og í Kópavogi. Á fyrri staðnum
var meöaltalið rúmar fimmtán
hundruð krónur og á þeim síðar-
arnar mánaðarlega. Við höfum leit-
ast við að svara þeim en varla hefur
það verið gert svo öllum iiki.
Spumingamar em meðal annars,
hvemig stendur á því að einstakling-
ur í einni f jölskyldu kemst af með um
fimmtán hundruð krónur á mánuði
fyrir mat og hreinlætisvörur en ann-
ar þarf til sömu kaupa yfir fjögur-
þúsund krónur eins og var í júlí?
Skýringarnar eru auðvitað mis-
jafn kaupmáttur, ólíkt lagt upp úr
því hvað er á borðum, hvort það er
Meðaltal matarkostnaðar — Einstaklingar
mikilvægt, bæði vegna þess að neyt- Akureyri Júní Júlí
andinn veit yfirleitt ekki hvenær kr. 3.076,- kr. 2.678,-
ávöxtunum er pakkað eða þeir koma Blönduós kr. 2.704,- kr. 2.710,-
í verslunina. Þetta er vissulega Bolungarvik kr. 3.204,-
bagalegt fyrir þann neytanda, sem Borgarnes kr. 2.269,-
geymir vöruna sína eitthvað. Hann Egilsstaðir kr. 2.884,- kr. 3.490,-
vill síðan borða ávöxtinn sinn en Fáskrúðsfjörður kr. 2.195,- kr. 2.517,-
uppgötvar þá að hann er orðinn Garðabær kr. 2.379,-
óneysluhæfur. Garður kr. 3.064,- kr. 3.165,-
Þaö vill alitof oft brenna við að Hella kr. 3.435,- kr. 4.228,-
kaupmenn hugsi ekkert um Hnifsdalur kr. 2.204,- kr. 2.136,-
ávextina, eftir að þeim hefur verið Húsavík kr. 1.874,- kr. 1.956,-
pakkað í söluumbúðir og leyfi Hvammstangi kr. 3.005,- kr. 3.008,-
gerlunum að lifa í vellystingum Höfn/Hornaf. kr. 2.126,- kr. 2.105,-
praktuglega, og skemma vöruna. I-Njarðvík kr. 2.646,- kr. 2.231,-
Mætti eftirlit starfsfólks í búðum Kópavogur kr. 3.606,- kr. 3.513,-
vera mun betra. Neytendur sjálfir Reykjavík kr. 3.253,- kr. 1.986,-
eru þó besta gæðaeftirlitið, og er það Selfoss kr. 2.581,- kr. 3.194,-
þeirra að fylgjast með þeirri vöru Vopnafjörður kr. 3.008,- kr. 3.306,-
sem þeir eru að kaupa. Neytendur Þorlákshöfn kr. 2.685,- kr. 2.378,-
Svo sem sjá má á þessum lista hefur orðið mikið „verðfall” hjá höfuðborgar-
búanum yfir hásumarið. Matarreikningurinn, sem var 3.253 krónur í júni,
lækkaði i 1.986 krónur í júlimánuði.
nefnda um þrjú þúsund og fimm
hundruð.
Frá stærri stööum eru niðurstöð-
umar frekar marktækar vegna
fjölda upplýsingaseðla sem berast.
Frá sumum minni staðanna var að-
eins um einn upplýsingaseðil að
ræða, því ósanngjarnt að meta
neyslumynstur og matarkostnað
allra ibúa staðarins eftir einni fjöl-
skyldu. En eins og oft hefur verið
bent á áður, niðurstöður í heimilis-
bókhaldinu eru vísbendingar um
heimiliskostnaö og til samanburðar.
Misháar tölur í heimilisrekstri
einstakra heimila vekja ailtaf upp
spumingar, oftast sömu spuming-
soöning og grjónagrautur fimm daga
vikunnar eða annaökostnaðarmeira.
Síöan eru innkaupavenjur manna
misjafnar — og aðstæður allar. Þá
geta stórinnkaup einn mánuöinn gert
strik í reikninginn einn mánuðinn
sem jafnast út þá næstu.
En hverjar sem skýringamar eru
er það staðreynd að hundrað króna
seðill er ekki öllum jafnnotadrjúgur
— eða ódrjúgur. Við höfum margoft
bent á að verðsamanburður við mat-
arinnkaup margborgar sig i dag.
Með þessum orðum birtum við
niðurstöðutölur júlímánaðar um
meðaltal á nokkrum stöðum á land-
inu. -ÞG
Kaupfélagið í Miðvangi:
Selur aðeins brauð
frá einum aðiia
jí
Hvers vegna eru bara brauð frá
einu bakaríi seld í kaupfélaginu í
Hafnarfirði? Þessari spurningu er
beint til kaupfélagsins sem er í Mið-
vangi.
Til okkar hringdi Hafnfirðingur
sem sagðist vera óánægöur með það
að fá ekki að velja um brauð frá fleiri
framleiðendum. Hann taldi að þetta
væri ekki nógu gott og nauðsynlegt
að gera bragarbót á þessu. Hann
sagði að það væri að öðm leyti mjög
gott að versia í kaupfélaginu og þar
væri yfirleitt boðið upp á fjölbreytt
úrvaimatvara.
Við höfðum því samband við kaup-
félagsstjórann, öm Ingólfsson. Hann
sagði að þetta væri vandamál. Málið
væri þannig vaxið að þegar verslun-
armiöstöðin hefði verið byggð viö
Miðvang hefðu verið gerðir samning-
ar á milli bakarísins og kaupfélags-
ins. Það var kaupfélagið sem var
byggingaraðili og gerði samninga
við aðra smásala um aðstöðu þeirra í
verslunarmiðstöðinni. Bakariið
Brauðbankinn geröi þær kröfur að
kaupfélagið seldi einungis brauð frá
sér og engum öörum. Svo að frá byrj-
un hefur þetta verið kvöð á kaupfé-
laginu. örn sagði að þetta fyrir-
komulag samræmdist ekki sínum
hugmyndum um verslunarhætti og
hefði hann gert tilraunir til að fá
þessu breytt. Hann hefði borið málið
undir tvo lögfrasðinga. Niðurstaða
þeirra var sú að ekki væri hægt að
hnekkja þessu samkomulagi á þeim
grundvelli að þessir viðskiptahættir
væru ólöglegir.
örn sagði að ööru hvoru kæmi upp
óánægja hjá viðskiptavinum þeirra,
en ekki væri hægt að segja að brauð-
salan væri minni hjá þeim en annars
staðar.
Hann hefði ekkert á móti þessum
brauðum en þetta væri ekki í sam-
ræmi við hans hugmyndir. I kaupfé-
laginu reyndi hann að fyigja þeirri
reglu að vera með vörur frá sem
flestum aðilum og leyfa þeim að
keppa innbyrðis í hillum verslunar-
innar.
APH