Dagblaðið Vísir - DV - 24.10.1984, Blaðsíða 13

DV. MIÐVIKUDAGUR 24. OKTOBER1984.
13
að nema burtu um 60% af hinni dýr-
mætu smjörfeiti, og sú smjörfeiti er
hirt bótalaust af neytendum.
Svo tekin séu dæmi úr siðuðu landi,
þá kostar lítri af nýmjólk í Dan-
mörku í dag Ikr. 14.35, en léttmjólk
selja Danir á Ikr. 11.45, eða 20%
ódýrara en nýmjólkina. Og eftir
dönskum sið ætti íslensk léttmjólk aö
hafa kostað um kr. 17.85 lítrinn, en
ekkl kr. 22.30 eins og nýmjólkin. —
Og þaö munar um minna.
Smjörgróði úr léttmjólk
Mjög auðvelt er að sýna fram á
hagnað mjólkurstöðvanna af þessu
smjörfitugramsi, en þar eð nýtt verð
tók gildi 1. sept. sl. (þarsemnýmjólk
og léttmjólk kosta áfram þaö sama,
en nú kr. 23.10 lítrinn) og undir-
ritaður hefur ekki fengið öll nýju
verðin til sín upp í sveit, þá verða
notaðar tölur fyrir árið 1983, er gefa
sömu mynd.
Arið 1983 voru framleidd og seld
um 3565 tonn af léttmjólk, eða um 3,7
milljónir lítra. Ef viö reiknum með
að nýmjólkin hafi verið 3,8% feit
(var þó meira), en léttmjólkin 1,5%,
er mismunurinn 2,3% feiti, en það
samsvarar að 23 kg af smjörfeiti fást
úr hverju tonni af nýmjólk, sem
unnin er í léttmjólk, en það segir
okkur að úr 3565 tonnum af léttmjólk
hafa fengist um 82.000 kíló af smjör-
feiti, en þar sem 82% smjörfeiti er í
smjöri, svarar þetta til þess að
mjólkurstöðvarnar hafa þarna hirt
af neytendum 100 tonn af smjöri,
bótalaust, út úr léttmjólkur-
vinnslunni.
Og hvernig skyldi þetta nú líta út
peningalega:
Heildsöluverð (niðurgreitt) á
smjöri var kr. 217.91 á kíló, en niður-
greiðslur á smjör voru kr. 72,86 á
kíló. Hvemig niðurgreiðslur á mjólk
blandast inn í þetta, er örðugt um að
segja uppi í sveit, en hugsanlega
námu þær 1/10 af léttmjólk árið 1983,
en það gjörir um 16 milljónir króna.
Þá má reikna með að yfirverð á létt-
mjólk, eða það æruleysi að selja
hana á sama verði og nýmjólk, þrátt
fyrir að búið var að nema burtu um
60% af smjörfitunni hafi gefið
mjólkuriðnaðinum 14 milljónir króna
árið 1983. Uppstillt litur dæmið um
léttmjólkina 1983 því svona út hjá
ómegðarmönnum í milljónum
króna:
1. Smjörverð
2. Niðurgr.
3. Niðurgr.(?)
4. Okur
22 millj.
7 millj.
16 millj.
14 millj.
Alls
59 millj.
Ovissuþátturinn (Nr. 3) er niður-
greiðslur á léttmjólk og mjólk,
hvemig þær blandast inn í dæmið, en
allavega hafa milljónatugir veriö
haföir af neytendum (og bændum?)
með því að vinnsluhofin látast ekki
taka eftir smjörfitunni í létt-
mjólkinni, fremur en öðrum peninga-
legum hagsmunum neytenda. Þar að
auki eru milljónir króna hafðar af
ríkinu meö niöurgreiðslum á smjör,
sem búið er til úr óborguðum rjóma.
Niðurgreiðslur á léttmjólkursmjörið
voruíliö nr.2.
Það má því segja aö verðmæta-
sköpun úr léttmjólk sé létt verk hjá
vinnsluhofunum nú um stundir. Og í
raun og veru er fyllsta ástæða til
þess að vinnslan endurgrsiði ríki og
neytendum mjólkurfituna.
Undanrennumusteriö er að komast
undir þak og gullgeröarmennirnir
héldu sýningu þar í síðasta mánuði.
Við borgum.
Jónas Guðmundsson.
áttu aö ég skuli vera trúnaðarmaður
fyrir Dagsbrúnarmenn vegna þess
að Dagsbrún sé „ólýðræðislegasta
félag á vesturhveli jarðar” (sic).
Hefði þetta ekki einhvern tíma veriö
kallaðhundlogikk?
En áfram heldur herra Garðar
hinn galvaskasti:
,,Við stjórnarkjör í félaginu eru
viðhafðar svo flóknar og þunglama-
legar reglur, að andspænis þeim
verður hinn óbreytti verkamaður
eins og krækiber i helviti. Hans eina
leið til áhrifa er að snakka sig inn á
forustuna eins og skútuformaðurinn
virðist hafa gert.”
Eins og þessi dæmi sýna þá ein-
kennist öll umfjöllun þessa dæma-
lausu „bírókrata” þingflokksins af
svona yfirborðslegu lýsingaorða-
glamri þar sem hvergi örlar á
minnstu þekkingu á viöfangsefninu
né viðleitni til efnislegrar umfjöllun-
ar. Eftir lestur svona pistils, eins og
herra Garðar Sverrisson hefur
þarna látið frá sér fara, fer maður aö
missa trúna á mannskepnuna þó aö
maður huggi sig alténd við það að
herra Garðar sé bara sjaldgæft af-
brigði, — síöasti geirfuglinn.
Sjálfstseði verkalýðs-
hreyfingarinnar er
„prinsipp" mál
I grein minni um skipulags-
mál verkalýðshreyfingarinnar var
ég almennt að fjalla um skipulags-
mál samtakanna en ekki frumvarp
Vilmundar heitins neitt sérstaklega.
Eg tók það aðeins sem dæmi. Hitt er
deginum ljósara að það sem fer í
taugarnar á þessum sneplastjóra
Bandalags jafnaðarmanna eru
skoöanir minar á téðu frumvarpi.
I grein minni lýsti ég því sem
„prinsipp” máli af hálfu verkalýðs-
samtakanna að það sé mál sam-
takanna sjálfra að taka ákvarðanir
um sin innri skipulagsmál. öll utan-
aðkomandi inngrip í þau eru
óþolandi hvort sem um er að ræða
misvitra pólitíkusa eða ríkisvaldiö
sjálft.
Allir verkalýðssinnar, sem skilja
nauðsyn þess að verkalýðshreyfingin
standi sjálfstæð gagnvart ríkis-
valdinu, skilja þetta mætavel þó að
þetta rúmist ekki í heilabúi Garðars
Sverrissonar.
Þessu svarar Garðar með því að
ríkisvaldið skipti sér nú þegar af
þessum málum og vitnar í lögin um
stéttarfélög og vinnudeilur þessu til
stuönings. Það er út af fyrir sig rétt
aö lögin frá 1938 fólu í sér þrengingu
á athafnasviði verkalýðshreyfing-
arinnar. Hitt er aftur á móti lygi að
lögin feli í sér inngrip í skipulagsmál
samtakanna.
Með vinnumálalöggjöfinni var
stéttabaráttu verkalýðsins settar
lagalegar skorður sem fólust í því að
verkfallsréttur var takmarkaöur og
sáttasemjara var fengið mikið vald í
hendur. Að öðru leyti fela lögin frá
1938 ekki í sér inngrip í skipulagsmál
verkalýðshreyfingarinnar. Þetta
ætti Garðar að vita ef hann hefur þá
einhvem tíma kynnt sér innihald lag-
anna frá 1938.
Frumvarp Vilmundar heitins
Tillaga Vilmundar heitins um
hvemig Alþingi eigi að skipa^
málefnum verkalýðshreyfingar-
innar er í stuttu máli sú að á vinnu-
stöðum þar sem vinna 25 menn eða
fleiri skuli stofnuö starfsgreinaf élög.
Þessum starfsgreinafélögum er
síðan fenginn hinn lögformlegi
samningsréttur. Gömlu verkalýðs-
félögin eiga síöan áfram að vera lög-
formlegur samningsaðili fyrir
verkafólk á smærri vinnustööunum,
komi þaö sér ekki saman um stofnun
starfsgreinafélaga.
Það er einnig nokkuð áhugavert að
flutningsmaður frumvarpsins telur
mikilvægt að Alþingi skipi málefnum
verkalýðshreyfingarinnar en með
öllu óþarft að gera slikar ráðstafanir
gagnvart samtökum atvinnurek-
enda.
I greinargerð með frumvarpinu
segir:
„Flutningsmanni þykir sem það
leiði af sjálfu sér, að breyta þyrfti
skipulagi VSI, til samræmis við þá
breytingu, sem hér er lögð til, en með
öUu sé ástæðulaust að það sé sérstakt
löggjafaratriöi”.
Hvers vegna það er algerlega
ástæöulaust væri fróölegt að vita? ?
Sú grundvaUarhugmynd sem í
frumvarpinu felst, þ.e. að stofnuð
verði starfsgreinafélög á vinnu-
stööum þar sem vinna 25 starfsmenn
eða fleiri, þýðir í raun að verkafólk
stæði tvístrað gagnvart samhentri
sveit atvinnurekenda en samstööu
þeirra má ekki veikja sbr. greinar-
gerðina.
Þetta frumvarp, sem Bandalag
jafnaðarmanna hefur tekið ástfóstri
við, er þegar aUt kemur tU alls sniðið
að raunverulegum hagsmunum at-
vinnurekenda. TUgangur þess er að
brjóta verkalýðshreyfinguna niður í
frumeindir og gera verkafólk í Utlum
sætum starfsgreinafélögum virkt í
stéttasamvinnu með sinum atvinnu-
rekanda. Þannig á að krefjast hærri
launa þegar aUt er í blóma (hvenær
hefur það nú skeð) og þannig á að
teljast eðlUegt á máU frumvarpsins
og greinargerðar þess að starfsfólk
taki þátt í rekstri fyrirtækjanna, t.d.
með þeim hætti aö hægja á kaup-
kröfum sínum tU að gera fyrir-
tækjunum kleift að fjárfesta í nýjum
tækjum og vélum sem síðan skiU sér
í auknum kaupmætti.
I stað samstiUtrar baráttu verka-
fólks, sem oft hefur neytt atvinnu-
rekendur tU að bæta rekstur fyrir-
tækjanna, á skv. frumvarpinu að
tengja kjarabaráttuna hag einstakra
fyrirtækja. I greinargerð með
frumvarpinu eru þessi stéttasam-
vinnumarkmið kirfilega undir-
strikuð:
„En gera má ráð fyrir, að þegar
um beina samninga er að ræða milU
fyrirtækis og starfsfólks, þá sjái
fyrirtækið sér hag í því, að fuUtrúar
starfsfólks sitji í stjómum, fylgist
sem best með afkomu fyrirtækis tU
þess að auðvelda og Uöka fyrir skyn-
samlegum kjarasamnlngum, án
þess að gengið sé á hag fyrir-
tækisins.”. (Leturbr. mín.)
Þama stendur það svart á hvítu
hvert markmiðið er með téðu frum-
varpi. Það er ekki hagur verka-
fólksins sem vakir fyrir flutnings-
manni heldur hagur fyrirtækjanna.
Það frumvarp sem hér hefur verið
gert að umtalsefni er stéttasam-
vinnufrumvarp. Markmiö þess er
ekki að bæta skipulag verkalýðs-
hreyfingarinnar heldur að brjóta
skipulag hennar og samtökin sjálf
niður í frumeindir. Fjöldi verkafóUcs
úr hinum ýmsu geirum atvinnulífs-
ins, sem fjaUaöi m.a. um þessi mál á
skipulagsmálaráðstefnu sl. vor,
gerði sér fuUa grein fyrir þessu og
þetta verður „bírókratinn” hjá
Bandalagi jafnaðarmanna lika að
skUja. Guðmundur J. Hallvarðsson.
Að flytja
út hugvit
og
háþró-
aða tækni
Á undanfömum mánuðum hafa
orðin líftækni og rafeindaiðnaður
heyrst æ oftar og telja margir að
framtiö þjóðarinnar sé talsvert undir
þessu tvennu komin.
Vð Eyjaf jörð er nú barist um hvort
reisa skuU álver og uppfinninga-
mennirnir sem kalla fyrirtækið sitt
DNG hraktir úr landi. Verði atvinnu-
stefna stóriðjunnar ofan á eru
áhyggjur mínar og margra annarra
um skóla með öUu þarflausar. Verði
sú atvinnustefna „að flytja út hug-
vit” hins vegar ofan á verður hins
vegar að bæta skólana. Ef uppeldi og
menntun æskunnar er vanvirt
viðfangsefni er tómt mál að tala um
að Islendingar geti staðið sig í sam-
keppni og samvinnu þjóða. Islenskt
Kjallarinn
INGOLFUR A.
JÓHANNESSON
hugvit verður ekki flutt út ef ekki er SAGNFRÆÐIIMGUR OG KENNARI
hirt um að þroska það. 1
• „Ef uppeldi og menntun æskunnar er van-
virt viðfangsefni er tómt mál að tala um
að íslendingar geti staðið sig í samkeppni og
samvinnu þjóða.”
Einstaklingskennsla
eða hópkennsia
Kennsla er erfitt starf og krefjandi
en það er líka lifandi og gefandi
þegar vel gengur. Ýmsar aðstæður í
flestum þéttbýlisskólum torvelda að
skólastarfið einkennist af persónu-
legum samskiptum.
Allir vita sem reynt hafa að 25—30
nemendur í bekk er of stór hópur.
Kennarinn hefir minútu á nemanda í
hverri kennslustund ef hann reynir
að sinna ólíkum þörfum hvers og
eins, eins og æskilegt er og raunar
bundið í grunnskólalög.
Skóli með þúsund nemendum er
líka a.m.k. þrisvar sinnum of stór. I
efri bekkjum grunnskólans og í
framhaldsskólum, þar sem skóla-
starfið er bútaö niður í námsgreinar
og hver kennari kennir oftast bara
eina grein, verða persónuleg sam-
skipti of lítil. I stað þess að nálgast
hvern einstakling í nemendahópnum
á persónulegan máta verður starfiö
aðallega hópkennsla.
Ef skólastarfið elur af sér hópsálir
og afsiðar þjóðina eins og ýmsir ótt-
ast er það fyrst og fremst of lítilli
áherslu á uppeldi einstaklingsins að
kenna.
Nemandinn verður í flestum til-
vikum að laga sig af kröfum annarra
og þær eru ekki einu sinni alltaf
sanngjarnar og skynsamlegar, hvað
þá að þær miðist við einstaklinginn
Við kennarar metum nemendur oft-
ast út frá sömu kröfum; afleiðingar
eru bara yfirleitt ekki eins augljósar
og þegar dýrin í skóginum stofnuðu
skóla:
Mig minnir að kanina, þröstur og
silungur hafi verið í skólanefndinni
sem samdi námsskrána: Kanínan
heimtaði að hlaup sætu í öndvegi
þrösturinn sagði að skóli án flug
kennslu yrði gagnslaus og silung
urinn vildi leggja áherslu á sund.
Menn geta svo skemmt sér við að
horfa á silunginn hlaupa og fljúga
eða þröstinn synda kafsund. En
þetta er ekkert fyndið þegar nem-
andi sem er snjall að teikna (kannski
efni í húsgagnahönnuö á heims-
mælikvarða) man ekki hvenær Jón
Sigurðsson forseti fæddist eða hefur
gleymt reikningsreglu og fellur
prófinu. Frumleiki og sköpunargáfa
eru alltof lítils metin í skólum okkar.
| Þau er svo erfitt að dæma á prófi!
Athugasemd
I síðustu grein minni var vitnað til
orða Sigurðar Nordals og féll niður
að geta þess hvaöan tilvitnunin var
tekin. Hana er aö finna í greininni
„Samlagningu” í tímaritinu Vöku
árið 1927, bls. 62-3.