Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.1984, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR17. NOVEMBER1984.
9
Pélitlskt
rádgjafarfyrirtæki?
Alþýðublaöið kom út í 25 þúsund
eintökum á fimmtudaginn og var 24
síöur að stærð. Það heyrir til tíðinda
á þeim bæ, þar sem blaðið er venju-
lega aðeins fjórar síður og upplagiö
rúmlega þrjú þúsund eintök. Mikið lá
því við og var blaöinu dreift í hús á
höfuðborgarsvæðinu. Það sem kröt-
um lá á aö koma til skila var það, að
flokksþing Alþýðuflokksins færi
fram nú um helgina. Flokksþing
þetta hefur ekki verið á vörum
manna og lítt eftir því tekið fyrr en
nú í vikunni. Þar kom til hjálpar Jón
Baldvin Hannibalsson, þingmaður
Alþýðuflokksins í Reykjavík. Meö
því aö b jóða sig fram á móti Kjartani
Jóhannssyni, formanni Alþýðu-
flokksins, tókst að vekja áhuga
manna á þingi flokksins, sem ella
hefði farið fram í kyrrþey. Flokks-
þinginu var raunar frestað í síðasta
mánuði, en því réðu verkföll að
mestu.
Slakur árangur
Það er líkt á komið með Alþýðu-
flokknum og Alþýðublaöinu. Báðir
aðilar mega muna sinn fífil fegri.
Flokkurinn á aö baki áratuga langa
klofningssögu og eftir mikinn
kosningasigur á árinu 1978, þar sem
flokkurinn náði 14 mönnum á þing,
hefur stöðugt sigið á ógæfuhliðina.
Nýlegar skoðanakannanir benda til
þess að fylgið fjúki enn af flokknum.
Hann hafnaði þátttöku í núverandi
ríkisstjórn þegar hún var mynduð,
en hefur ekki náð að gera sig veru-
lega gildandi í stjómarandstöðunni.
Alþýöuflokkurinn hefur verið í
klemmu, um þaö er ekki deilt. Jón
Baldvin Hannibalsson býður sig
fram sem formann og bendir á, að
þegar illa fiskist þá sé skipstjórinn
gerður ábyrgur. Kjartan Jóhanns-
son telur hins vegar að erfiðleika-
timabiliö sé að baki. Nú sé megin-
verkefnið að snúa sér aö aðkallandi
verkefnum svo sem innra flokks-
starfi og stefnuboöun, frekar en
skipta um forystu. Hann bendir á að
ákveðin endumýjun þurfi að eiga sér
stað, en of ör umskipti hafi sína
óskosti. Svo sem menn muna bauð
Kjartan sig fram á móti Benedikt
Gröndal, formanni Alþýðuflokksins,
árið 1980. Það framboð varð til þess
að Benedikt dró sitt framboö til baka
eftir talsverðar sviptingar.
Formaður
í klofningi
Magnús Bjamfreðsson, fastur
dálkahöfundur DV, telur í grein sinni
í blaðinu á fimmtudag, að Kjartan
hafi látið plata sig innan eigin flokks
er hann fór of snemma gegn Bene-
dikt. Hann hafði þannig orðiö flokks-
formaður í óhjákvæmilegum klofn-
ingi. Menn þekkja eftirleikinn.
Bandalag jafnaðarmanna varð til og
náði umtalsverðu fylgi í síðustu
kosningum, án efa aö miklu leyti á
kostnað Alþýðuflokksins. Þannig er
komið fyrir jafnaðarmönnum, sem
lengi hafa átt sér draum um sterkan
jafnaðarmannaflokk. Nú eru til tveir
flokkar sem hafa jafnaðarmennsku
að leiöarljósi, auk þess sem kratar
hafa löngum talið að hluta jafnaðar-
manna væri að leita bæði i Sjálf-
stæðisflokknum og Alþýðubandalag-
Mótframboð ekki
á óvart
Framboð gegn formanni Alþýðu-
flokksins kemur mönnum ekki á
óvart. Vitað er að áhrifamiklir menn
í flokknum hafa verið á útkikki eftir
formannsefni og ýmis nöfn hafa ver-
ið nefnd. Þegar gengi flokka er ekki
sem skyldi, þá bitnar það að sjálf-
sögðu á forystunni. En núverandi
formaður á sterka sveit að baki, þar
sem er hið gamla Hafnarfjarðarfylgi
Alþýðuflokksins, og skal engu spáð
um úrslit formannsslagsins á þingi
flokksins í dag. Enginn efast um
greind flokksformannsins en ýmsum
þykir hann heldur litlaus. Mótfram-
bjóðandi hans er spurður að því í
Alþýðublaöinu hvort það breyti
miklu um áherslur og stefnumið
Alþýðuflokksins hvor þeirra sitji á
formannsstóli. Hann svarar því m.a.
á þennan hátt: „ Það er varla hægt að
hugsa sér ólíkari menn. Kjartan er
varfærinn, gætinn, lokaður, flinkur
fagmaður, ekki skjótur til ákvarð-
ana. Ég er opinskár, hreinskilinn, af-
dráttarlaus i skoðunum, hef gaman
af áhættu, tapa stundum og get þess
I ííi iij>a ril a iíspisl i 11
Jénas Haraldsson
fréttastjóri
vegna unniö stórt. Viö erum gott
gengi. En eigi aö spila sóknarleik, þá
á að nota sóknarleikmanninn.” Ekki
skal fjölyrt um þessa lýsingu Jóns
Baldvins, en víst er að keppinautarn-
ir um formennskuna eru um margt
ólíkir.
Menn en
ekki málefni
Olíkir menn, en hvað um skoðanir
þeirra. Þar er munurinn ekki eins
mikill og raunar ekki mikið sem skil-
ur á milli. Báðir telja þeir Kjartan og
Jón Baldvin að Alþýðuflokkurinn
eigi aö halda sig á vinstri kanti is-
lenskra stjómmála, en standa skuli á
eigin fótum. Kjartan bendir á kerfis-
breytingar í fjármálum, atvinnumál-
um og skattamálum og ekki verður
séð að Jón Baldvin sé þar fjarri. I
utanríkismálum verður ekki betur
séð en skoöanir þeirra fari saman.
Báðir em fylgjandi því varnarfyrir-
komulagi sem hér ríkir, þ.e. aö far-
sælast sé aö Island sé aðili að
Atlatnshafsbandalaginu og að hér sé
varnarlið til staðar. I þessum for-
mannskosningum er því fremur
tekist á um menn en málefni.
Lítiö fylgi Alþýðuflokksins setur
óneitanlega mark sitt á baráttuna.
Þannig segir Jón Baldvin m.a. í viö-
tali við Alþýöublaðiö: ,,Eg sætti mig
hreinlega ekki viö það, á sama tima
og þörfin fyrir stríöandi Alþýðuflokk
hefur sjaldan verið meiri, þá skuli
menn sætta sig viö fylgis- og áhrifa-
leysi. Mig ragar það ekki, hvort
flokkurinn fær 4,5 eða 8% í skoöana-
könnunum. Þess konar flokkur getur
verið pólitískt ráðgjafarfyrirtæki, en
hann er ónýtur sem baráttutæki
vinnandi fólks.” Jón Baldvin segir
flokkinn aö óbreyttu hjakka í sama
farínu. Hann liggi við stjóra og leiti
vars. Kjartan telur hins vegar í viö-
tali við sama blaö að flokkurinn eflist
við hverja raun. Erfitt tímabil sé að
baki og sókn framundan.
Lrf eða dauði flokks
Alþýðuflokkurinn er gamall verka-
lýðsflokkur, en á seinni árum hefur
hann staöiö í skugga Alþýðubanda-
lagsins. Þrátt fyrir það á hann enn
ítök í verkalýðshreyfingunni og
víðar. Það verður fróðlegt að fylgj-
ast með framhaldslif i flokksins nú aö
flokksþinginu loknu. Stefnir í hæg-
fara dauða flokksins eða lifnar hann
við? Þá segir sagan okkur að klofn-
ingur vilji á stundum fylgja í kjölfar
kosninga í Alþýðuflokknum.
Talið er að margir verkalýðsleið-
togar séu ekki um of hrifnir af Jóni
Baldvini Hannibalssyni. Hann hafi á
árum áður, einkum er hann var rit-
stjóri Alþýðublaðsins, lítt haldiö
fram skoðunum verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Fram á síðustu stund hafa sumir í
flokknum viljað finna þriðja mann-
inn í formannsframboö, sem bæði
Kjartan og Jón Baldvin gætu fallist
á. Ekki eru þó taldar neinar líkur á
því að svo verði. Framboö Jóhönnu
Sigurðardóttur, þingmanns flokksins
í Reykjavík, í varaformannsembætti
er óumdeilt. Enginn fer þar á móti.
Núverandi varaformaður, Magnús
Magnússon, féll I síðustu þingkosn-
ingum og gefur ekki kost á sér í
embættið að þessu sinni.
Verkefnin bíða
Hvort sem Kjartan situr áfram
sem formaður Alþýðuflokksins eða
Jón Baldvin Hannibalsson tekur við,
þá er það ljóst að formannsins bíður
ærinn starfi. Það á bæði við um starf-
ið innan flokksins og tilraunir til þess
að rífa hann upp úr lægðinni og ekki
síður á vettvangi þjóðmálanna. Þar
má búast við fjörugum vetri, ekki
síöur hjá forystu Alþýðuflokksins en
annarra flokka. Vænta má mikilla
átaka í kjölfar nýrra kjarasamninga
og þess sem af þeim leiðir. Komnir
eru brestir í ríkisstjómarsamstarf
Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks.
Barátta ríkisstjómarinnar gegn
verðbólgu bar verulegan árangur en
mjög á kostnað launþega í landinu.
Þeir risu upp í haust sem kunnugt er
og hafa náð nýjum samningum. En
þar með virðist stefna í þaö aö gamla
verðbólguhjólið taki að snúast á nýj-
an leik.
Beöið er eftir aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar. Þær aðgerðir verða
væntanlega gamalkunnar og byggj-
ast aðallega á gengisfellingu.
Aðgerðirnar verða væntanlega til-
kynntar í stefnuræðu forsætisráð-
herra en henni hefur veriö frestað í
óákveðinn tíma. Ríkisstjórnin
skoðar þessa dagana aðgerðir, sem
koma í veg fyrir það aö gengis-
fellingin hirði með öllu þann aukna
kaupmátt sem náðist í nýgerðum
samningum. Þar er rætt um lækkun
vaxta, lækkaðir verði tollar og vöru-
gjald af nauðsynjavörum og aö
skattar verði ekki hækkaðir til þess
að vega upp á móti ákveðinni lækkun
tekjuskatts. Lagðar verða hömlur á
hækkun verðlags og lífeyrisbætur
hækkaðar. Einnig mun rætt um
endurskipulagningu húsnæðislána-
kerfisins.
Væntanlega hefur stjórnarandstað-
an sitthvað viö væntanlegar aögerð-
ir ríkisstjómarinnar að athuga. Það
verður því ekki verkefnaskortur sem
kemur til með að þjaka nýkjörinn
formann Alþýðuflokksins fremur en
aðra menn sem veljast í hliðstæð
störf.
-Jónas Haraidsson.