Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.1984, Blaðsíða 22

22
DV. LAUGARDAGUR17. NOVEMBER1984.
Kvikmyndaeftírlit
ríkisins
vekur athygli
þeirra aðila sem flytja inn, selja eða dreifa kvik-
myndum, þ.m.t. myndböndum, á að skv. lögum
nr. 33/1983, um bann við ofbeldiskvikmyndum,
ber þeim að láta Kvikmyndaeftirlit ríkisins skoða
kvikmyndirnar áður en þær eru teknar til sýn-
inga.
Brot á ákvæðum þessara laga verðar sektum eða
varðhaldi allt að 12 mánuðum.
Kvikmyndaeftirlit ríkisins,
Borgartúni 7,
105 Reykjavík.
Sími: 91-621120.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 68., 70. og 73. tölublaði Lögbirtingablaðsins 1984 á
eigninni Austurtún 1, Bessastaðahreppi, þingl. eign Ölafs Inga Bald-
vinssonar, fer fram eftir fcröfu Ásgeirs Thoroddsen hdl., Guðjóns Ár-
manns Jónssonar hdl., Brunabótafélags Islands, Þorfinns Egilssonar
hdl., Árna Einarssonar hdl., innheimtu rífcissjóðs og Jóns Ingólfssonar
hdl. á eigninni s jálfri þriðjudaginn 20. nóvemher 1984 kl. 17.00.
Sýslumaðurinn i Kjósarsýslu.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 72., 74. og 77. tbl. Lögbirtingablaðsins 1984 á hluta í
Tunguseli 9, þhigi. eign Bjarna Kristjánssonar, fer fram eftir kröfu
Veðdeildar Landsbankans og Gjaldheimtunnar í Reykjavík á eigninni
s jálfri miðvikudaginn 21. nóvember 1984 kl. 16.00.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 28., 31. og 34. tbl. Lögbirtingablaðsins 1984 á Tungu-
vegi 90, þingl. eign Jóns Haligrimssonar, fer fram eftir kröfu Ólafs
Gústafssonar hdl., Jóns Finnssonar hrl., Árna Guðjónssonar hrl.,
Skúla J. Pálmarsson brl. og Útvegsbanka Islands, á eignlnni sjálfri
miðvikudaginn 21. nóvember 1984 kl. 11.15.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 38., 39. og 42. tbl. Lögbirtingablaðsins 1984 á hluta í
Hjaltabakka 6, þingl. eign Gylfa Þórs Sigurðssonar, fer fram eftir
kröfu Veðdeildar Landsbankans, Tryggingastofnunar ríkisins, Haf-
steins Sigurðssonar hrl. og Landsbanka tslands á eigninni sjálfri mið-
vikudaginn 21. nóvember 1984 kl. 13.30.
Borgarfógetaembættið i Reykjavík.
Nauðungaruppboð
annað og síðasta á hluta í Borgartúni 19, þingl. eign Birgis Jónssonar,
fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar í Reykjavík, Ævars Guðmunds-
sonar hdl., Benedikts Ólafssonar hdl., Baldvins Jónssonar hrl., Ut-
vegsbanka íslands, Veðdeildar Landsbankans, Iðnaðarbanka tslands
hf., Landsbanka islands, Ólafs Ragnarssonar hrl. og Iögreglustjórans
í Reykjavík á eigninni sjálfri miðvikudaginn 21. nóvember 1984 kl.
16.30.
Borgarfógetaembættið í Reykjavik.
Nauðungaruppboð
annað og síðasta, á Langagerði 40, þingl. eign Péturs Karls Ándrésson-
ar, fer fram eftir kröfu Guðjóns Á. Jónssonar hdl., Ólafs Ragnarssonar
hrl., Árna Einarsson hdl., Péturs Kjerúlf hdl., Jóhanns Steinars-
sonar hrl., Hákons H. Kristjónssonar hdl., Þórðar S. Gunnarssonar
hdl., Jóns Þóroddssonar hdl. og Kristins Sigurjónssonar hrl. á eigninni
sjálfri miðvikudaginn 21. nóvember 1984 kl. 11.00.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Baráttan vlð
verðbólgnna
Nú er komið að þriðja og síðasta
hluta þessa greinaflokks, „Þættir úr
sögu verkfalla á islandi”, og verður
tekið fyrir tímabilið 1960—1984. Enn
sem fyrr verður stiklað á stóru, ef tii
v'ill sérstakiega stóru að þessu shini
því á þessu timabili áttu islendingar
um skeið hehnsmet i glötuðum vinnu-
stundum vegna verkfalla. Eitt megin-
einkenni er á aUri kjarabaráttu þess-
ara ára, slagurinn við verðbólguna, að
streitast við að láta kaupmáttinn halda
í við verðhækkanirnar.
Sumarið 1961 kom til mjög víötækra
verkfaUa hér á landi og forvitnilegt viö
aödraganda þeirra er að margt er líkt
með ástandi þjóðmála þá og er nú.
Tæpum tveimur árum áður haföi við-
reisnarstjórnin tekið við stjórnartaum-
unum en kaupmáttur launa var afar
bágborinn þegar þá, mestanpart
vegna lögskipaðrar kauplækkunar
sem ríkisstjórn Alþýðuflokksins hafði
beitt sér fyrir. Ennfremur hafði vísi-
tölutrygging launa veriö afnumin og
ofan í kaupið feUdi svo viðreisnar-
stjórnin gengiö, kom á söluskatti og
hækkaði vexti.
I mars 1961 var svo komið að vísitala
vöruverðs, sem sett hafði verið 100 stig
í mars 1959, var komin upp í 117 stig. Á
sama tíma hafði kaupmáttur tíma-
kaups hrapað úr 109 stigum niður í 83.
Ástæðan fyrir því hversu lengi laun-
þegar höfðu látið þessa kjaraskerðingu
viðgangast var sú sama og nú í dag,
ríkisstjórnin hafði beðið um vinnufrið í
að minnsta kosti eitt ár til að koma á
jafnvægi í efnahagsmálum þjóðarinn-
ar. Þá skyldi sjávarútvegurinn vera
kominn á traustan grundvöU, skulda-
söfnun erlendis stöðvuð, gjaldeyris-
jöfnuði náð við útlönd og þannig komiö
svigrúm tU varanlegra kjarabóta fyrir
launþega. Og líkt og nú fuUyrti ríkis-
stjórnin aö meginástæða verðbólgunn-
ar og verðhækkana í kjölfar hennar
væri kaupið. Því bæri að bíða með aUar
kauphækkanir.
Ríkisstjórnin fékk sinn vinnufrið. En
kjarabæturnar létu á sér standa. Og
þrátt fyrir að kaupið hækkaði ekki um
krónu hélt verðlag áfram að hækka. Af
því dró verkalýðshreyfingin þá
ályktun að fuUyrðingin um að kaupið
væri sökudólgurinn í veröbólgunni
væri afsönnuð. Og með þetta að leiðar-
ljósi var lagt út í samningaviðræður
við atvinnurekendur haustið 1960.
Kröfurnar voru 15—20 prósent kaup-
hækkun, stytting vinnuvikunnar úr 48
stundum í 44 án þess að kaupið lækk-
aði, föstum vikuiaunum komið á, aUir
eftirvinnutaxtar afnumdir og ÖU vinna
umfram dagvinnu greidd með 100
prósent álagi á dagvinnukaupið, laun
verkakvenna hvergi lægri en 90
prósent af hliðstæðum launum karla,
oriofsfé verði sex prósent af heUdar-
launum, kaupgjaldsákvæöi samninga
faUi úr gUdi og endurskoðun samninga
ef verðlag hækkaöi um þrjú prósent
eða meira.
Atvinnurekendur tóku þessum kröf-
um fálega. Og þannig leið haustið og
veturinn, ekkert gerðist. Samtímis
þessu voru sjómenn sömuleiðis í kjara-
baráttu og eftir tíu daga verkfaU á
bátaflotanum í byrjun árs 1961 náðu
þeir fram samningum sem metnir
voru á 20—25 prósent kjarabætur. Og í
einnu stærstu verstöð landsins, Vest-
mannaeyjum, gripu verkalýösfélögin
til þess að hamra járnið meðan það var
heitt og fóru í verkfaUsaögerðir tU þess
að árétta kröfur sínar. Var því aUt at-
hafnalíf í Vestmannaeyjum meu-a og
minna lamað fyrstu tvo mánuöi ársins.
Þann 1. mars var gengiö til samninga
við verkalýðsfélögin og hækkaði kaup
karlmanna um 14,9 prósent en kaup
kvenna um 19 prósent. Þar meö var
tónninn gefinn og snemma um vorið
voru svipaðir samningar gerðir á
Húsavík.
Þegar ekkert gerðist annars staðar
var boðað verkfaU og skaU það á 29.
maí. Upphaflega stóðu að því sjö félög
sunnanlands og norðan en eftir viku
voru félögin oröin 14 og þegar mest var
voru 20 félög með um 14 þúsund félags-
menníverkfaUi.
Og þegar hér var komiö við sögu
barst fyrsta tilboð atvinnurekenda,
þrjú prósent kauphækkun. Því var
hafnað. Næst kom miölunartillaga frá
sáttasemjara sem hljóðaði upp á kaup-
hækkun í þremur áföngum á þremur
árum. Sex prósent við undirskrift
samninga, fjögur prósent 1962 og þrjú
prósent 1963. I atkvæðagreiöslu feUdu
ÖU verkalýðsfélög nema fjögur tUlög-
una. Af þessum fjórum voru þrjú ekki
skuldbundin samþykkt sinni þar sem
á ný hafði verðbólgan leikiö kjör launa-
manna grátt. Og treglega gekk að fá
launin lagfærð til samræmis við verö-
bólguna. Ekki þó fyrir alla því um mitt
ár 1963 kveður Kjaradómur upp þann
úrskurð að laun opinberra starfs-
manna skuli hækka að meöaltaU um 45
prósent. Blaöamenn ná fram sömu
launahækkun með verkfaUi í ágúst-
mánuði. Starfsmenn Reykjavíkur-
borgar og annarra bæjarfélaga fá
sömu hækkun. Allt árið standa yfir við-
ræður mUU aðUa vinnumarkaöarins en
leiða ekki til neinnar lausnar.
I byrjun nóvember gerist það aö
ríkisstjórnin leggur fram lagafrum-
/ öllum varkföllum á þessu timabHi mynduðust geysilagar biðraðir við
verslanir, ýmist rótt fyrir verkfall eða i upphafi þess. Myndin er frá þvi i
verkfallinu 1976.
viðsemjendur þeirra feUdu tillöguna. I
aðeins einu tilviki var tiUagan sam-
þykkt af báðum aðUum. Nú lýstu at-
vinnurekendur því yfir að áframhald-
andi viðræður væru gagnslausar.
Þá gerist það að samningar nást á
Akureyri. Hljóðuöu þeir upp á tíu
prósent kauphækkun við undirskrift og
fjögur prósent 1. júní árið eftir. Eitt
prósent skyldi greiðast í sjóði félag-
Þættlr ilr sögu
verkf alla á
íslandi, 3. hluti
anna. Álag á eftirvinnu skyldi vera 60
prósent og sex prósent orlof skyldi
greitt á ÖU laun.
Þessi samningur oUi þáttaskdum i
deUunni og nokkru eftir aö hann var
geröur náöist samkomuiag mUli
verkalýðsfélaganna og Vinnumála-
sambands samvinnufélaga um svipað-
ar kjarabætur. Enn stóð þó í þjarki við
Vinnuveitendasamband Islands og
var einna mest deilt um þetta eina
prósent af kaupi verkamannanna sem
renna skyldi í sjúkrasjóði félaganna og
hverjir skyldu stjórna sjóðum þessum.
Þegar Uða fór aö lokum júnímánaðar
var gengið til samninga víðs vegar um
land og ýmist samið um eina prósentið
eða ekki. Og þegar Dagsbrún í Reykja-
vík undirritaöi samninga 29. júní, á
svipuðum nótum og fyrrnefnt Akureyr-
arsamkomulag, var aðeins eftir að
semja viö iðnfélögin. Og þau sömdu
f jórum dögum síðar.
En ekki var öUum verkföUum samt
lokið því síðar þetta sumar fóru ýmis
smærri félög í verkföU til að knýja á
svipaðar kjarabætur sér til handa og
stóru verkalýðsfélögin höfðu fengið.
Lauk síðustu verkföUunum ekki fyrr
en um miðjan nóvember. Ársins 1961 •
veröur því minnst sem eins mesta
verkfaUsárs í sögu iandsins. Sérstak-
lega munu togarasjómenn minnast
þessa árs en þá háðu þeir sitt lengsta,
og líklegast landsins lengsta, verkfaU.
Stóð það frá 10. mars til 18. júU eða í
130 daga! Á meöan lá togarafloti lands-
manna bundinn við bryggju.
Þess má geta að óvenjuUtiö var um
verkfaUsbrot í öUum þessum verkföU-
um og átök sama og engin.
40 lítrar af mjólk
Nú Uöa tvö ár þangaö til aftur dreg-
ur tU tíðinda á vinnumarkaðnum. Enn
varp um að lögfesta kauptaxta og
svipta verkalýðsfélögin samnings-
frelsi og verkfallsrétti. Frá þessu er
horfið eftir mótmælaverkfaU og einn
fjöhnennasta útifund sem haldinn hef-
ur verið á Lækjartorgi.
9. nóvember fer ríkisstjómin fram á
frest til 10. desember til að reyna að
koma á samkomulagi mUU deiluaðila.
Kröfur verkalýðshreyfingarinnar voru
aðailega þrjár, að tímakaup hækkaði
úr 28 krónum í 40 eða um rúm 40
prósent, að fullnægjandi ráðstafanir
verði gerðar tU að tryggja kaupmátt-
inn og að vinnutími verði styttur.
I byrjun desember lagði ríkisstjóm-
in fram tiUögu sem samningsgrundvöll
og var í henni lagt til að kauphækkun
yrði á biUnu f jögur tU átta prósent. Þá
taldi ríkisstjórnin hugsanlegt að taka
upp takmarkaöa verötryggingu.
Þessari tUlögu var hafnað og skaU
boðað verkfaU á þann 10. desember.
Þátt í því tóku rúmlega 60 félög með
um 22 þúsund félagsmenn innan sinna
vébanda. TU að byrja með var ekki
beitt fyUstu hörku við framkvæmd
verkfallsins. Var til dæmis tryggt að
mjólk fengist og sömuleiðis brauð og
fiskur.
Þegar verkfaU hafði staðiö í tvo daga
geröist það að verslunarmannafélögin
kiufu sig úr samstöðu verkalýðsfélag-
anna og gengust inn á 10 prósent kaup-
hækkun við undirskrift en síðan skyldi
gerðardómur úrskurða um kaup og
kjör verslunarfólks fyrir 1. febrúar.
Skömmu síöar gerði Iðja samkomulag
um 14 prósent kauphækkun til eins árs.
Er hér var komið var ljóst að um
tvennt var að ræða. Annars vegar að
ganga tU samninga upp á 15 prósent og
semja tU skamms tíma eða aö búa sig
undir langt verkfaU. Og þegar ljóst var
að 15 prósentin myndu fást auk nokk-
urra aukakrafna án þess aö binda
samninga lengur en til sex mánaða,
var gengið tU samninga.
Margt skondið gerðist í þessu verk-
faUi og má þar á meðal nefna að hús-
móðir nokkur mun í óðagoti rétt fyrir
verkfall hafa keypt 40 lítra af mjóUt til
að verða ekki uppiskroppa með þessa
nauðsynjavöru í verkfallinu. önnur
húsmóðir mun hafa hamstrað 32
franskbrauð sem hætt er við að hafi
ekki bragðast sem best þegar líða fór á
verkfaUið. Og þá voru mikil brögð að
því að óbreytt afgreiðslufólk í verslun-
um var skyndUega orðið virðulegir eig-
endur verslananna, að minnsta kosti á
pappírunum. Þá var það haft á orði
verkfallsvarða miUi að án efa væru
verslunarmenn einhverjir mestu