Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.1984, Blaðsíða 23

DV. LAUGARDAGUR17. NOVEMBER1984.
23
barnakarlar á landinu ef tekið væri
mið af öllum þeim fjölda bama sem
þeir höfðu við afgreiðslu í verslunum
sínum og sögöu sín.
Skemmtilegasta atvikið átti sér þó
stað í Keflavík. Þar tóku verkfalis-
veröir eftir því, þegar á fyrsta degi
verkfallsins, að veriö var að afgreiöa á
fullu í einni af verslunum bæjarins.
Voru þar auk kaupmannsins þrjár af-
greiðslustúlkur við vinnu. Kröfðust
verkfallsverðirnir að versluninni yrði
lokað og varð kaupmaöurinn við þeirri
kröfu. Eftir hádegi sama dag sjá verk-
fallsverðir að búið er að opna verslun-
ina á ný og er kaupmaðurinn við vinnu
ásamt sambýliskonu sinni og dóttur
hennar. Þegar farið er að athuga
pappíra kemur í ljós að konan er skráð
fyrir versluninni. Þar meö var kaup-
manninum óheimilt að vinna þar sem
hann var ekki giftur konunni og ekki
held’ir skyldur henni. Var því lokað
enn á ný. En viti menn, eftir klukku-
tíma er aftur búið að opna og afgreiðsla
í fullum gangi. Er verkfallsverðir
spurðu kaupmanninn hvort hann hefði
ekki skiliö það sem þeir sögðu fýrr,
sagði hann jú, en aðstæður væru
breyttar og sýndi hann splunkunýtt
giftingarvottorð því til staðfestingar.
Höfðu þau skötuhjúin sem sagt snarast
til prestsins og látið pússa sig saman í
einumhvelli!
Gefið eftir
Víkur nú sögunni fram til ársins
1968. Þá hafði atvinnuleysi hafið inn-
reið sína enn á ný hér á landi og enn-
fremur höfðu vísitölubætur á laun ver-
ið skertar. Horföi því fremur þunglega
fyrir launafólk. Meginkrafan var því
fullar vísitölubætur á laun frá 1. mars.
En eins og við var að búast var þessi
krafa ekki samþykkt þegjandi og
hljóðalaust. Og þegar verkalýðsfélög-
unum þótti sýnt að ekki tækist að ná
fram neinum úrbótum án hörku var
boðað til allsherjarverkfalls 4. mars.
Og það skall á meö tilheyrandi lömun
athafnalífsins í landinu. Alls tóku þátt
í verkfallinu 50—60 félög með 20—25
þúsundfélaga.
Þegar í upphafi verkfallsins mátti
sjá miklar biöraöir við mjólkurversl-
anir en mjólk var skömmtuð eins og oft
áður í verkföllum. Fljótlega fór einnig
að bera á vöruskorti og vandkvæði
sköpuöust er sorp fór að hlaðast upp
víðs vegar um bæinn. 1 framhaldi af
þessu ástandi urðu nokkrar skærur við
sorpeyöingarstöðina er menn gerðu sig
líklega til verkfallsbrota.
Þegar liða fór á verkfallið var skól-
um lokað vegna þess að óhreinindi
voru orðin mikil vegna verkfalls
ræstingafólks. Þá lokuðu kvikmynda-
hús einnig af sömu orsökum. Bensín-
og olíuskortur gerði einnig vart við sig
og var töluvert um tilraunir til smygls
af þeimsökum.
Þann 18. mars var loksins samið og
varð verkalýöshreyfingin að gefa eftir
af kröfu sinni um fulla visitölu á laun.
Niðurstaðan varð að verðtrygging
launa var miðuö við tíu þúsund króna
grunnlaun, þannig að hún var sú sama
í krónutölu upp allan launastigann. Á
laun ofan viö 17 þúsund krónur greidd-
ust engar veröbætur.
Sigur launþega
Stjórnvöld og verðbólgan létu ekki
að sér hæða frekar en fyrri daginn og
rúmum tveimur árum síðar kom aftur
til allsherjarverkfalla vegna þess hve
launin höfðu dregist aftur úr öllu verð-
lagi í landinu. Árið áður hafði fengist
lítils háttar leiörétting á kauptöxtum
eftir skæruverkföll í rúman mánuö.
En nú var sem sagt kominn maí 1970
og krafan var 25 prósent kauphækkun
að viðbættri fullri vísitölu á laun.
Fyrstu viðbrögð atvinnurekenda og
stjórnvalda voru bollaleggingar um
hugsanlega gengishækkun, en slíkt
hafði engan dreymt um á Islandi um
áratuga skeið. Ekkert varð þó úr
gengishækkun né heldur öðrum að-
gerðum og skall því boöað verkfall á
27. maí.
Til að byrja með voru það sex félög
sem voru í verkfalli en tæpri viku síðar
voru 35 verkalýðsfélög komin í verk-
fall. Þá var bensín farið aö ganga til
þurrðar í Reykjavík enda var þvílíkt
bensínhamstur síðustu dagana fyrir
verkfall að annað eins hafði ekki sést,
og kölluðu menn þó ekki allt ömmu
sina í þeim efnum. 5. júní er orðið
mjólkurlaust og næstu daga á eftir
fara ýmsar vörur að ganga til þurrðar
í verslunum bæjarins.
Þegar hér var komið sögu var mikil
harka hlaupin í verkfallið enda höfðu
engar viðræður milli deiluaðila átt sér
stað um skeið. Voru engar undanþágur
veittar frá verkfallinu nema lífsnauð-
syn lægi við. örlítil von um að deilan
væri að leysast kviknaði 9. júní er VSl
féllst á kröfu verkalýðshreyfingarinn-
ar um fullar vísitölubætur á laun, en
meö því skilyrði að kauphækkanir færu
ekki yfir tiu prósent. En sú von slokkn-
aði skjótt, þessu tilboöi var hafnað.
Nú fóru dagblöðin að þynnast vegna
yfirvofandi pappírsskorts og mjög
hafði dregið úr umferð á götum
Reykjavikur og annarra kaupstaða,
vegna bensínleysis. Þeir einu sem
kunnu þetta vel að meta var lögreglan,
sem átti nokkuð náöuga daga.
Og svona liðu dagarnir, enn bar mik-
ið í milli þó að verkalýðsfélögin hefðu
slakað á kröfunum niður í 20 prósent
kauphækkun og atvinnurekendur
hækkað sitt tilboð upp í 14 prósent. 16.
j úní kveður orðið svo rammt að bensín-
leysinu að leigubifreiðar stöövast.
En nú fór líka hver að verða síðastur
að semja þvi Led Zeppelin voru vænt-
anlegir á Listahátíð eftir örfáa daga og
ef ekki yrði búiö að semja yrði ekkert
af þeirri heimsókn. Og það tókst að
Texti:
Sigurdur Þór
Salvarsson
bjarga því, samningar voru undirrit-
aðir 18. júni og má segja að Iaunþega-
samtökin hafi haft sigur. Þau náöu
nefnilega fram um 18 prósent kaup-
hækkun og fullri vísitölutryggúigu að
auki.
Nú h'ður alllangur tími á íslenskan
mælikvarða þangað til næstu stóru
vinnudeilur verða. Þá er árið 1974
gengið í garð og þetta langa hlé má ef
til vill þakka því að frá 1971 hafði setið
við völd ríkisstjórn vinveitt launþega-
samtökunum. En í byrjun árs 1974
þraut launþegasamtökin samt þolin-
mæðina, enn hafði verðbólgan leikið
launin grátt. Krafa ASI var 30 prósent
kauphækkun og 1500 krónur að auki á
mánuði á hvem mann. Ennfremur var
krafist breytinga á visitöluútreiknmgi
og að sjálfsögöu, liggur viö að segja,
f ullar vísitölubætur á laun.
Samningaviðræður leiddu ekki til
neinnar niðurstöðu og verkfall var boð-
að þann 23. febrúar. Rétt áður en til
verkfalls kemur var borin fram sátta-
tillaga sem hefði haft um 11 prósenta
kauphækkun í för með sér. Þeirri til-
lögu var hins vegar hafnað af ASI og
verkfall skellur á. Þátt í þvi taka um 50
félög með 25—30 þúsund félagsmenn
innan sinna vébanda. Ríkisstjómin fór
fram á frestun verkfallsins á síðustu
stundu en því var hafnað.
Síðustu dagana fyrir verkfall var
verslun í algleymingi og biðraðir við
sumar verslanir. Ekki var mikið um
verkfallsbrot, einna helst að
verslunarmenn reyni að brjóta í bága
við verkfallið.
Eins og venjulega í verkfalli varð
þjóðarbúið fyrir miklu fjárhagstapi en
að þessu sinni var tapiö kannski meira
en venjulega því loðnuvertíð var í full-
um gangi en stöðvaðist fljótlega vegna
þess að allt þróarrými loðnuverk-
smiðjanna fylltist og engin vinnsla var
ígangi.
Og sem betur fór fyrir alla aðila stóð
verkf alhð ekki lengi því 26. f ebrúar var
samiö og hljóðuðu samningarnir upp á
fjögur þúsund króna kauphækkun á
mánuöi, 6,18 prósent hækkun 1. mars
vegna visitöluhækkana, átta prósent
almennrar kauphækkunar, 1200 krón-
ur á mánuði, þrjú prósent kauphækkun
1. nóvember og önnur þrjú prósent 1.
júh 1975. Vísitölutrygging hélst
óbreytt.
I skugga landhelgisdeilu
Um svipað leyti tveimur árum síðar
var komiö að næsta ahsherjarverkfalh
og enn sem fyrr segja atvinnurekendur
að Utiö sem ekkert svigrúm sé til
launahækkana. VerkfaU var boöað 17.
febrúar en skömmu áður er sáttatU-
laga upp á 16,5 prósent kauphækkun í
áföngum feUd. Þann 14. fóru sjómenn
í verkfaU og 17. skellur stóra verkfaUið
á. Allt athafnalíf landsins lamast og
samgönguraUar.
Þegar í upphafi verkfallsms gengu
ýmsar nauðsynjavörur tU þurrðar
vegna hamsturs en við það bættist að
frekar óhægt var um vik að versla þar
sem einungis smærri verslanir voru
opnar.
Samningaþóf hélt áfram og stóð
mesti styrinn um sérkröfur. Dagblöðin
komu út í verkfaUúiu, þökk sé undan-
þágu sem Verslunarmannafélag
Reykjavíkur veitti. Þjóðin fékk því
góöar fréttir af gangi mála en verkfaU-
ið og samningamáliö voru þó ekki
fréttaviöburðir númer eitt því um
þessar mundir stóð sem hæst slagurinn
við TjaUana vegna útfærslu landhelg-
úinar í 200 sjómílur 1. september 1975.
Og um svipað leyti og Islendingar
slíta stjórnmálasambandi viö Breta
var gengiö tU samninga í vmnudeUun-
um. Samið var um kauphækkun í fjór-
um áföngum, sex prósent 1. mars, sex
prósent 1. október og fimm prósent 1.
febrúar 1977. Lægstu laun fá 1500 krón-
ur aukalega á mánuði og laun eru aö
fullu verðtryggð.
Stórverkföllum ASÍ lýkur
1977 breytti verkalýöshreyfúigin um
taktik i kjarabaráttunni. I staö aUs-
herjarverkfalls skiptust félögúi á um
að vera í verkfaUi einn sólarhrmg í
senn. Með þessu héldust hjól atvinnu-
hfsins gangandi en mikU röskun varð á
allri starfsemi fyrirtækja.
Og eftú- að þetta hafði viðgengist í
þrjár vikur var samið og eru þeir
samningar þekktir undir nafninu „sól-
stöðusamningamir”, enda skrifað
undú- þá sumarsólstööudaginn 21. júnl
Og hverju sem það er að þakka má
heita að með þessu ljúki stórverkföU-
um ASI, í bih að minnsta kosti. Fram
tU dagsins í dag og enn í rúmt ár hefur
tekist að semja mUU ASI og VSI án
þess að tU langvinnra vinnustöðvana
hafi komið. Kannski menn hafi lært
eitthvað af reynslunni?
BSRB í verkfall
En einmitt þegar ASI virðist orðið
þreytt á löngum verkföUum koma önn-
ur launþegasamtök tU sögunnar,
BSRB með nýfenginn verkfallsréttinn
uppá vasann.
I byrjun árs 1977 tUkynnti BSRB að
samkvæmt útreikningum þyrftu fé-
lagsmenn þess að múinsta kosti aö fá
20 prósent hækkun launa til að halda í
við þróun launa á húium almenna
vinnumarkaði. Og ofan á það bætist
svo að ASI semur um 20—25 prósent
hækkun ámiöjuárinu.
Samnúigaviðræður miUi BSRB og
ríkisins stóðu aUt sumariö og fram á
haust án þess að nokkuð raunhæft
gerðist í deUunni. Skömmu áður en það
skall á var sáttatiUaga í deUunni kol-
feUd hkt og gerðist nú í haust. 11. októ-
ber vöknuðu landsmenn við þaö að í
fyrsta sinn í sögimni var útvarp og
sjónvarp lokað með þeirri undantekn-
rngu að veðurfregnir voru lesnar í út-
varpi. Ennfremur voru strætisvagnar
horfnir af götum Reykjavíkur og ann-
arra kaupstaða.
Þátt í þessu verkfalh tóku um 13 þús-
und manns og þegar í upphafi sást að
mikU samstaða var meðal þessa fólks.
Allar samgöngur til og frá landinu
stöðvuðust og sömuleiðis ÖU opinber
þjónusta. Einungis öryggisgæslu var
súint. Skólar voru lokaðir og síðast en
ekki síst var Ríkið lokað og þótti mörg-
um nóg um.
Mikil stífni var í deilunni en ekki
mikiö um verkfaUsátök. 14. október
gerðist svo það sama og gerðist í
nýyfirstaðinni deUu, að Reykjavík
semur í óþökk forystumanna BSRB.
Og þar með fóru strætisvagnar og
ýmis önnur þjónusta á vegum borgar-
innar aftur í gang. Og í þetta sinn
stöðvaðist hún ekki aftur því þann 17.
var ljóst að meirihluti starfsmanna
borgarinnar hafði samþykkt samning-
inn.
Forysta BSRB lét samt engan bilbug
á sér finna og verkfalh var haldiö
áfram. 19. október var undanþága gef->
m tU að skólar gætu hafið starfsemi á
ný og um svipað leyti fóru að spretta
upp ólöglegar útvarpsstöövar hér og
þarumlandið.
Samnmgafundir urðu nú æ lengri og
strangari og þar kom aö samningar
voru undirritaöir þann 24. október.
Niðurstaða þeirra var að meðaltali
rétt undir 20 prósent launahækkun en
við bættust ýmsar tilfærslur á launa-
flokkum og fleira. Og líkt og eftir
samningana nú í haust verður talsverð
óánægja með þessa samninga, sem þó
eru samþykktir með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða í ahsherjarat-
kvæðagreiöslu.
Og sjö árum síðar skaU á verkfaU
BSRBánýþann4.október....
Það hefur ekki linnt fyrirspurnum til okkar um afsláttar-
bíla frá CHRYSLER, Síðustu tvö árin hefur reynst ómögu-
legt að útvega slíka bíla því nú er öldin önnur. Eitt met-
árið enn hjá CHRYSLER undir röggsamri stjórn Lee
Iacocca forstjóra og framleiðsla þeirra hefur varla undan
eftirspurninni. hó tókst okkur að næla í örfáa Dodge Aries
bíla af árg. 1984 á frábæru AFSLÁTTARVERÐI.
4 dyra
Vél: 4 cyl. 2,2 cc.
Framhjóladrif.
Sjálfskiptur.
Tannstangar - aflstýri.
Aflhemlar.
Tölvustýrð elektrónísk
kveikja.
4 dyra, fullt verö
Afsláttur
De Luxe innrétting.
flituð afturrúða.
Stillanlegir höfuð-
púðar.
Læsanlegt hanskahólf.
De Luxe hjólkoppar.
Halogen aöalljós.
kr.: 803.218.-
kr.: 153.730.-
s^a
Afsláttarverö kr.: 649.488.-
Station, fullt verð kr.: 871.641,-
Afsláttur kr.: 161.510.-
Afsláttarverö
kr.: 710.131.-
JÖFUR HF
AFSIÁTTARBÍLAR

NÝBÝLAVEGI2
KÓPAVOGI
SÍMI 42600