Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.1985, Blaðsíða 11

DV. FIMMTUDAGUR 4. JULI1985.
11
gsmál
Viðskipti og efnahagsmál
Viðskipti og efnahagsmál
Núer
það svart
í sjávar-
útvegi
ff
Til eru frystihús í öllum
flJurucSmUm Svffl vfif
rekin með hagnaði"
dugir þó ekki til, vinnsian talin með 1% tap og útgerðin 6 til 10% tap
„Verði ekkert að gert á næstu vikum
þá stöðvast þetta a£ sjálfu sér og við
föllum bara hver af öðrum,” sagði
Einar Kristinsson, formaður Félags
fiskvinnslumanna á Suðumesjum,
nýlega í blaðaviðtali.
Hann var þá að ræða um „svörtu
skýrsluna” í sjávarútvegi sem mjög
hefur verið í fréttum að undanfömu. I
skýrslunni er dregin upp ljót mynd af
stööunni.
sjávarútvegsins, í kjölfar þeirra um-
ræðna sem hafa verið að undanfömu í
fjölmiðlum.
Halldór sagði ennfremur að sjávar-
útvegur væri enn að súpa seyðið af
þeim miklu erfiðleikum sem vom á
árunum 1982 og 1983.
Skoðum þá erfiðleika aðeins nánar.
Árið 1983 datt framleiðslan, í
verðmætum talið, niður um meira en
200 milljónir dollara frá árinu 1981.
fiskrinnslan á Suðurnesjum:
Vandinn enn hrikalegri en
lýst er í svörtu skýrslunni
Algjör óvissa —
eigið fé rýrnar
„Algjör óvissa um framtíð sjávarút-
vegsfyrirtækja, eigið fé rýmar, skuldir
aukast, fólksflótti er brostinn á úr fisk-
vinnslunni og fyrirtækin verða stöðugt
verr undir það búin að tsdmivæðast.”
Dökkt er útlitið. En einhvem veginn
Tekjurnar duttu niður
um 10 milljarða
I tölum talað var sjávarútvegsfram-
leiðslan 1981 í um 727 milljónum
BandaríkjadoEara en var komin niður
í um 503 millj. Bandaríkjadollara árið
1983.
„Það segir sig sjálft að það hlýtur að
hefur maður það á tilfinningunni að al-
menningur á Islandi hnjóti ekki um
svona tal um sjávarútveginn lengur.
Hefur þetta ekki alltaf verið að fara í
rúst?
„Sjávarútvegurinn er rekinn með
tapi. Og þjóðfélagið verður að skilja í
öllum sínum kröfum að allt er komið
undir sjávarútvegi hvað framtíðina
varðar. Það er hann sem stendur undir
allri velmeguninni, undir þessu öllu
saman.”
Erfiðleikarnir miklu
koma við atvinnugreinina, þegar
tekjur hennar skerðast um 10
milljarða króna. Og auðvitað kemur
þetta við alla,” sagði Halldór.
Halldór bætti því við að á móti þessu
mikla falli í dollurum talið, kæmi að
dollarinn hefði styrkst. „Það hefur
bættstöðuna.”
Vinnslan 1 % tap —
útgerðin 6—10% tap
árið 1983
Þannig komst Halldór Asgrímsson
sjávarútvegsráðherra að orði er DV
ræddi við hann nú í vikunni um stöðu
En hvemig er „staðan” margfræga
þessa stundina. Rætt er um að
vinnslan sé rekin með um 1/2 til 1%
tapi. Og von er á meira tapi i ágúst
miðað við óbreyttar aðstæður, óbreytt
Ár Sjáv.v.framl. í milljónum Bandaríkja- dollara „Kaupmóttur” sjáv.v.framl. gagnvart alm. innflutningi Vinnsluvirði sjáv.útv. ó föstu verði -visitala 1980=100
1975 244 55,6 55,3
1976 291 65,9 58,9
1977 417 87,5 70,9
1978 477 91,8 77,0
1979 601 94,4 89,3
1980 711 100,0 100,0
1981 727 105,2 100,8 (áætl.)
1982 570 89,8 87,3 (áætl.)
1983 503 83,7 82,1 (áætl.)
1984 520 90,0 91,7 (áætl.)
1985 spá 530 94,4 —
„Þjöðfólagið varflur að skilja i öllum sínum krðfum að allt ar komið undir
sjivarútvagi hvað framtiðina varðar. Það er hann sam standur undir allri
velmaguninni, undir þessu öllu saman."
gengi, jafnvel um 1 1/2% tap, þegar 2
1/2% kauphækkun kemur.
Hvað útgerðina varðar er talið að
hún sé nú rekin með þetta 6 til 10%
tapi. Og sem fyrr er staðan mjög mis-
munandi eftir tegundum skipa. Sagt
er að minni togarar, eldri, séu með
minnsta tap, þeir yngri mesta tap.
Sem dæmi um hvað kauphækkunin
nýja, (ASI—VSI) upp á 8 1/2% og það
sem henni fylgdi, kostaði fiskvinnsluna
er talið að það sé um 2 til 2 1/2% af
tekjum. Þar með fór vinnslan úr um
1,5% hagnaði í fyrrgreint 1/2 til 1%
tap.
Til hús í öllum
kjördæmum
meö hagnaði
Kauphækkunin siðasta kostaði út-
gerðina ekki eins mikið og vinnsluna.
Rætt er um tölur eins og 1%, „hallinn á
flotanum” hafi aukist sem þeirri tölu
nemur, sé 6 til 10%.
Hafa verður í huga að hér er rætt um
hið fræga „meðaltal”. Sum frystihús
standa sig betur en önnur, sumar út-
gerðir standa sig betur en aðrar.
„Þaö eru til frystihús í öllum kjör-
dæmum sem eru rekin með hagnaði,”
sagði Halldór Ásgrimsson. Ekki er vit-
að hve þau eru mörg. Giskað er á að
svona þriðjungur til helmingur
frystihúsa á Islandi sé rekinn með
hagnaöi.
Sveiflur milli
einstakra staða
„Það hljóta að vera sveiflur milli
einstakra staða, það er í rauninni eðli-
legt að staöan sé mismunandi eftir út-
gerðarstöðum,” sagði Halldór.
Sem dæmi nefndi hann Reykjavíkur-
svæðið. „Þar hefur lítill þorskur komið
aö landi. Og það er vitað að sá fiskur
sem kemur í staðinn er dýrari í vinnslu
en þorskurinn. Þetta hlýtur að hafa
áhrif á afkomuna hjá útgerðarfyrir-
tækjum sem vinnslustöðvum í Reykja-
vík.”
Hve stór er þorskurinn
— hve mikill?
Til viðbótar nefndi Halldór að á
sumum svæðum bærist stærri fiskur að
landi en á öðnun. „Það hefur mest að
segja, ásamt því hve mikill þorskur
berstásvæðin.”
Sum svæði byggja meira á rækju-
vinnslu, humri, síld og ferskfiski. Allt
hefur þetta áhrif á afkomu viökomandi
svæða.
Einnig skiptir ekki svo litlu hvemig
einstökum stöðum tekst aö samræma
veiðar og vinnslu. Otgerðin vill ná í afl-
ann með sem minnstum tilkostnaöi,
hafa veiðiferðir sem stystar, það þarf
hins vegar ekki að henta vinnslunni
best.
Góður árangur
á Akureyri
„Gott dæmi um stað sem hefur tekist
mjög vel að samræma veiðar og
vinnslu er Akureyri. Einhverra hluta
vegna, hefur þeim tekist það betur en
öðrum,” sagði Halldór Asgrímsson.
Verðmæti sjóvarútvegsins duttu niöur um 200 milljónir Bandaríkjadollara
órið 1983 miöað við órið 1981. Skellur upp ó 10 milljarða. Það munar um
minna. Á móti kemur að dollarinn hefur styrkst.
Fiskaflinn datt hressilega niður 6 árunum 1982 og 1983, það gerðu verð-
mætin einnig. „Svarta" linan er þó á
aukast.
Við spurðum hann hversu langt væri
gengið á kvótana hjá útgerðinni. „Það
er verið að gera úttekt á því þessa dag-
ana en það er ljóst að það er meira
gengið á þá en í fyrra.”
Og upp er komið vandamál sem ekki
var í fyrra. Nú vantar fisk í dýrar
pakkningar í Bandarikjunum, en í
fyrra voru miklar birgðir af dýrum
pakkningum.
Meira gengið á
kvótana en 1 fyrra
Þegar hefur verið gengið meira á
kvótana. en í fyrra sýnist ærin ástæða
til að sjávarútvegurinn sé á verði, geri
sér sem mestan mat úr veiðunum það
sem eftir er ársins.
Þetta þyðir að sjávarútvegurinn
verður að vera í stakk búinn til að að-
laga sig markaösaðstæðum. „Það er
beinlínis skylda sjávarútvegsins að
hafa sveigjanleika, ekki síður en hag-
kvæmni,” sagði Halldór.
„Við getum örugglega eytt miklum
fjármunum í að vera með fullkomnari
tæki og vinnslu í skreiðarverkun, en
hvaö ætla menn svo að gera, þegar
skreiðarverkunin hrynur eitt árið?
Svona vandamál er við að glima.”
leið upp, verðmæti fiskaflans er að
Dagblað eitt árið
— tlmarit hitt
„Þetta er kannski svipað og menn
sem reka dagblaö, þurfi að fjárfesta og
skipuleggja starfsemina með það í
huga að skyndilega verði þeir að
breyta yfir í tímaritaútgáfu. Svona
nokkuö hlýtur að vera erfitt viður-
eignar.
I lokin má svo minna á hve eigið fé er
lítið í sjávarútvegi. En eigið fé er
eignir sjávarútvegsins umfram
skuldir.
Það eru ekki mörg ár síðan að lítið
eigiö fé skilaði aröi, þegar dæmiö gekk
út aö fá sem mest lánaö og láta
verðbólguna borga. Nú hefur dæmið
snúist við, þeir tapa mest sem skulda
mest.
Fjárfest 1 hlutabréf um
1 sjávarútvegi?
En hvers vegna leggur almenningur
á Islandi ekki peninga sína í sjávarút-
vegsfyrirtæki, fjárfestir i hluta-
bréfum, og styrkir þar með eiginfjár-
stöðu sjávarútvegsins? Tæplega gáfu-
lega spurt, þegar staðan er alltaf
„svört”. -JGH.