Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.1985, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR 4. JUU 1985.
13
EKKIBYGGT Á FORNMINJUM
Það er með nokkrum trega aö ég
skrifa þessar línur sem svar við:
„Athugasemd um Breiðholtsbæinn”
sem birtist í DV 28. júní sl., en þessa
grein rita tveir nágranna minna,
þeir Ásmundur Eyjólfsson flugstjóri
og Vilhjálmur Guömundsson verk-
fræðingur.
Eins og í fyrri grein þeirra (DV 15.
júní), er sú síöari (DV. 28. júní) ekk-
ert annað en málefnalaust þrugl, og
þykir mér einkennilegt að verk-
fræðingur, sem á aö teljast til
menntamanna, skuli ljá nafn sitt
undir slik innantóm æsingaskrif.
Snúum okkur þá að nokkrum stað-
reyndum.
Útifundur á bæjarhóli
A útifundinum á bæjarhóli Breiö-
holts, sem ég boðaði til 18. júní, tóku
formlega til máls, af 30—40 manns
sem mættu, sjö aöilar. Þar af voru
aðeins tveir andmælenda minna, Sig-
urður Thoroddsen og Gunnar Alex-
andersson. Þjóðminjavörður, Þór
Magnússon, og Guðmundur Olafsson
fomleifafræðingur tóku af allan vafa
um að byggt yrði á fornminjum. For-
maður byggingarnefndar, Hilmar
Guðlaugsson, lýsti því, meðal
annars, aö húsmál mitt hefði veriö til
umfjöllunar allt frá 1977 og málið
væri ekki enn búið að fá endanlega
afgreiðslu. Gunnlaugur Johnson,
sem aöstoðar arkitektinn við hönnun
húss míns, líkti máli mínu við aðfarir
Bandaríkjamanna að indíánum
Norður-Ameríku, fyrst væri þrengt
að mér með landiö og svo ætti að
gera mér ókleift að búa á því sem eft-
ir væri. Einu raunhæfu mótmælin við
húsbyggingu mína, sem komu fram
á fundinum, voru að Sigurður Thor-
oddsen sagði að þetta væri „princip”
> mál, hér ætti að vera grænt útivistar-
svæði, og síðan kemur grein þessara
manna, vegna fjarveru þeirra er
fundurinn var haldinn, jafnmálefna-
leg og hún er.
Ariö 1960, eftir að Reykjavíkur-
. borg hafnaði forkaupsrétti, keypti ég
allar eignir í Breiðholti, ásamt
erfðafesturétti aö Breiöholtsbletti I
og leigulandi, samtals rúmlega 18
hektara lands. Þá var ekki byrjað á
því að skipuleggja byggð í Breið-
holti. Brátt varð garðplöntustöö mín
ein sú stærsta og f jölbreyttasta sem
hérvar.
Árið 1971 segir Reykjavíkurborg
mér upp erfðafestusamningnum,
sem mér þótti að sjálfsögðu eðlilegt
vegna byggöarinnar. Megnið af
gróðri minum var tekið fyrir óvenju-
lágt matsverö. (Matið fór fram í
febrúar 1973 og annaö mat á tífalt
minna magni á tífalt hærra verði í
júlí sama ár, en það er saga út af
fyrir sig.) Síðan, án þess að ég hefði
nokkuð veriö hafður með í ráðum,
eru mér sendir skipulagsskilmálar í
júní 1977 frá Borgarskipulagi
Reykjavíkur. Þá fæ ég fyrst að vita
að gróðrarstöð á að vera áfram í
Breiðholti á tæplega tveim hekturum
lands og að þar eigi að vera íbúðar-
hús, sem taki mið af húsum ofanvert
við Bláskóga. Þó að ég hafi ekki
verið í byggingarhugleiðingum þá
strax, skrifaði ég þó bréf í ágúst 1977
og benti á aö íbúðarhúsið færi mun
betur á eöa við gamla bæjarhólinn,
þar sem sæi betur yfir gróðrarstöö-
ina. Skipulagsyfirvöld tóku vel í til-
lögu mína og tjáðu mér jafnframt að
skipulagsskilmálarnir heföu veriö
gefnir út fyrst og fremst til þess að
skapa umræðugrundvöll. Þann 26.
mars 1981 skrifa ég enn bréf þar sem
ég legg fram endurskoðaða tillögu
vegna þess að munnleg mótmæli
höfðu borist frá Sigurði Thoroddsen.
Þann 24. apríl skrifar hönnuður
svæöisins, Knútur Jeppesen, til
Borgarskipulags þar sem hann lýsir
sig samþykkan þeirri staðsetningu
hússins.
Eðlilegt að gera ráð
fyrir íbúðarhúsum
við ræktunarstöðvar
Þann 26. apríl skrifar Sigurður
Thoroddsen loks bréf þar sem hann
telur aö ég muni eyöileggja útsýn
fyrir sér yfir Elliðavoginn og til Esj-
unnar, og að nágranni hans, Gunnar
Alexandersson, sé sama sinnis.
Hann segist hafa verið í góðri trú að
þama ætti að vera gróðrarstöö og
útivistarsvæði en ekki íbúðabyggð.
I umsögn um Aiaskagróðrarstöðina,
29. júní 1981, telur Guðrún Jónsdótt-
ir, forstööumaður Borgarskipulags,
að eðlilegt sé að gera ráð fyrir
íbúðarhúsum við ræktunarstöðvar.
13. júlí 1981 felist skipulagsnefnd á
framlagöa umsögn og vísar málinu
til Borgarráðs. 15. júlí 1981 segir frá
Borgarráði til Borgarskipulags að
Borgarráö geri ekki athugasemd við
að reist verði nýtt íbúðarhús á lóð-
inni og vísar erindinu áfram til
meðferðar Borgarskipulags.
Um þetta leyti kemur til mín kona
sem segist hafa átt heima, ung
stúlka, í gamia Breiðholtsbænum á
árunum 1924—1936. Þar sem ég hef
alltaf haft áhuga á að fræðast um
gamla Breiðholtsbæinn bað ég hana
að ganga með mér á bæjarhólinn.
Þegar við erum stödd þar sé ég Sig-
urð Thoroddsen í garði sínum og
kalia í hann yfir svo að hann megi
einnig njóta fróðleiks um Breiðholts-
bæinn. Það næsta sem kemur í ljós er
að hann gerir þjóðminjaverði við-
vart, og hann friðlýsir rústimar 28.
júlí 1981. Sama dag skrifar þjóð-
minjavörður mér bréf þar sem hann
tekur fram aö fyrirhugaður staður
húss míns brjóti ekki í bága við frið-
lýsingu gamla bæjarstæðisins. Mér
þykir leitt að ég skuli ekki hafa orðiö
fyrri til þessa, en þakka forsjóninni
fyrir að ég skuli ekki hafa oröið fyrir
því slysi að byggja á eða við sjálfar
rústimar, eins og síðar kemur í ljós
aö hent hefur Sigurö og borgina, sem
lét grafa djúpan og breiðan skurö
fyrir lagnir gegnum hær.
Nast gerist það að 24. september
1981 iæðst Sigurður Thoroddsen í að
safna undirskriftum sjö aðila, sem
eru handhafar jaðarlóða í kringum
gróðrarstöð mina, og sendir Borgar-
skipulagi með margþættum athuga-
semdum. Allir em þessir aðilar á
landi sem áður tilheyröi mér. Aldrei
hef ég gert athugasemdir við þeirra
f ramkvæmdir þótt eðlilegá hafi veriö
um mikil óþægindi að ræða fyrir mig
af þeirra völdum. Að öllu þessu yfir-
stöðnu sendir Borgarskipulag mér
síðan skipuiagsskilmála 16. október
1981.
A útifundinum á bæjarhóli Breið-
holts 18. júní gafst nágrönnunum
tækifæri til þess að skýra mál sitt
annars vegar, gegn staðreyndum
hins vegar. Aðeins tveir þeirra tóku
til máls og aðrir tveir, sem voru f jar-
verandi, hafa skrifað áðurnefndar
greinar í DV. Rök þeirra viröast
vera, í hnotskurn, aö þetta sé
„princip”.
Kjallarinn
JÓN H. BJÖRNSSON
LANDSLAGS-
ARKITEKT FlLA
Staðreynd
Nú er það orðin staöreynd að í
Breiðholti á að vera gróðrarstöö, í
gróðrarstöðinni á að vera íbúðarhús,
íbúðarhúsið verður ekki byggt á
fomminjum, og það mun ekki
skyggja á útsýn fyrir neinum ná-
granna.
Byggingarnefnd samþykkti hús-
teikningu mína á fundi sínum 30. maí
1985. Borgarstjóm frestaöi staðfest-
ingu samþykktarinnar á fundi sínum
6. júní vegna tiltekinna mótmæia.
Skipulagsnefnd féllst á staðsetningu
íbúðarhússins á fundi sínum 24. júní,
en tekur fram aö haldið veröi við
samþykkta skilmála varðandi hæðir
hússins. (MenntakieftiraðSigurður
Thoroddsen situr Skipulagsnefndar-
fundi, þótt hann hafi þurft að víkja af
fundi meðan mitt mál var tekiö
fyrir.)
Nú skora ég á borgarstjóm að
staðfesta samþykki Byggingar-
nefndar frá 30. maí eða f resta málinu
ella. Mun ég þá fara fram á rök
Skipulagsnefndar, sem ég tel mig
hafafullanréttá.
Jón H. Björnsson.
IHRINGEKJU
HELSTEFNU
A sama tíma og fulltrúar stórveid-
anna hófu viðræöur um afvopnunar-
mál og gáfu yfirlýsingar um
einlægan vilja um aö draga úr
vígbúnaöi fóru stríðsmenn her-
væðingarinnar hér á Islandi slikum
hamförum að engu var likara en
friðarhorfur væri það versta sem
fyrir gæti komið. Glórulaust ofstæki
og vígbúnaðarbrölt Geirs Hallgríms-
sonar margfaldaðist, svo aö nú er
þessari hemaöarvél aö takast að
gera Island að allsherjar víghreiðri,
bæði fyrir Bandarík ja- og NATO her.
Niðurbrotið lýðræði
Eg býst við að mörgum hafi orðið
ónotalega við þegar Geir Hallgríms-
son tók sæti á Alþingi og settist í stól
utanríkisráðherra, þótt hann næði
ekki kjöri i alþingiskosningum. Ekki
beint fyrir þá sök að svo miklu skipti
fyrir islensku þjóðina hver úr
hersveitum Ihalds eða Framsóknar
gegndi því starfi, heldur hinu að með
þessu voru lýðræðislegar kosningar
ekki virtar.
Það nægir sem sé ekki að
Reykvíkingar hafi ekki nema lítið
brot af þeim kosningarétti sem þeim
ber, heldur er fallkandídat, sem
margir að minnsta kosti fögnuðu að
vera lausir við þetta kjörtimabil,
dubbaður upp í þetta mikilvæga
ráöuneyti.
Alveg er það ljóst að engum væri
unnt að ganga lengra í hlýðni við
Bandaríkin og NATO en Geir. Hitt er
svo annað mál að alla tíð síðan vald-
hafar beittu svikum til að fá hingað
bandarískan her hafa hemáms-
flokkamir setið eins og hrægammar
yfir þessu ráðuneyti og sagt að
Kjallarinn
AÐALHEIÐUR
JÓNSDÓTTIR
VERSLUNARMAÐUR
engum öðram en þeim væri
treystandi fyrir því. En það táknar
hins vegar það sama og vera þægur
við Bandarikin og NATO.
Hver erþinn guð?
Vesalings hamingjusamasta þjóð í
heimi, þú, sem finnur hamingjuna í
því að láta fara illa með þig, svíkja
og niðurlægja. Skyldirðu eiga
einhverja von um endurreisn? — Þú,
sem ert í óðaönn að gleyma hvers
vegna þú heldur þjóðhátíö eða hvers
vegna þessi ákveðni dagur var
valinn heiðursdagur þinn. — Þú, sem
hefir aö miklu leyti glatað sjálfs-
vitundinni en fengið í staðinn
hernaðar- og hermangsvitund —
hvernig átt þú að þekkja kjama
tilveru þinnar eða merka daga og
atburðiílífiþínu?
Trúaða, litla þjóö, hver er þinn
guð? — Sagöi Jóhannes Nordal ekki
að þú værir hamingjusamasta og
trúaðasta þjóð í heimi? — Vonandi
hefurðu launaö honum fyrir þessa
könnun. Auðvitað ertu búin að því.
Enginn getur sagt að þú iaunir ekki
vel landsins dýrkeyptustu sonum og
enginn getur giskað á hve
ómetanlegt gildi þessi vitneskja
hefur fyrir þá sem höllustum fæti
standa í lífsbaráttunni. Þess vegna
trúi ég ekki ööru en þú hafir séð þér
fært að láta af hendi rakna eins og
fjór- eöa fimmföld árslaun verka-
manns og mér sýnist ekki ólíklegt að
bæta við eins og tveimur málverkum
eftir Kjarval, sem sérstökum
heiðurslaunum fyrir nefndastörf og
þess háttar. Því aö þessi maður
virðist í öllum samningum og
nefndum æðstaráö og það gefur
óneitanlega hugmynd um að fáir séu
vandanumvaxnir.
Herópið
Osköp var annars aumkunarvert
ramakvein leiðarahöfundar Mbl.
eftir að allir flokkar samþykktu á
Alþingi sameiginlega stefnu í utan-
ríkismálum, þrátt fyrir að Geir
Hallgrímsson gæfi sama daginn
yfirlýsingu um að vígbúnaöarstefna
Reagans réöi hér ferðinni. Var sem
hann tryði ekki öðru en friðar-
hreyfingamar hefðu gleypt flokks-
bræður hans á Alþingi með húð og
hári.
Morgunblaðið hefir löngum verið
fjandsamlegt friðarhreyfingum og í
fyrrasumar fékk það sterkan liðs-
mann, einn af ötulustu riddurum
ógnarjafnvægisins, og skrifaði sá
fjölmargar greinar í blaöið um þessi
mái. Og bað leiðarahöfundur
lesendur sína að kynna sér efni
þeirravel.
Rauöi þráðurinn í öllum þessum
skrifum var stjórnlaus heift gegn
Sovétríkjunum, sem hann leit á sem
ímynd alls hins illa og böl heimsins.
Hins vegar var svo hundsleg dýrkun
á hemaðarbandalaginu NATO, er
hann skoðaði sem friðarengil eöa
mannkynsfrelsara, verndara vest-
ræns menningarsamfélags og kristi-
legs siðgæðis. — Þá var kristin
kirkja borin þungum sökum fyrir að
vinna að friðarmálum, hvað að hans
dómi var utan hennar verksviðs og
ráðist var af ótrúlegu offorsi á
einstaka starfsmenn hennar. —
Þessi málflutningur var kristilega
heimilisblaðinu, Mogganum, einkar
velþóknanlegur.
Kaldhæðni örlaganna
Undarlega vel gekk vígbúnaðar-
sinnum að bæla niður þá miklu and-
stöðu, sem var gegn hemaðar-
ratsjárstöðvunum á Vestfjörðum og
Norðausturlandi. Áróðursvopn
þeirra rata líka ýmsar leiðir til að
hræða og ráða yfir veiklyndu og
trúgjörnu fólki.
Dálítið var það kaldhæðnislegt að
ekki skyldi unnt að ná fuilri
samstöðu á kirkjuþingi, á sínum
tíma, um að lýsa yfir stuöningi við
bænarskrá Vestfirðinga til ríkis-
stjómarinnar um að hún leyfði ekki
uppsetningu nýrra ratsjárstöðva á
Vestfjörðum eða annars staðar á
landinu. — En þrátt fyrir þá
óskemmtilegu afstöðu, sem sumir
prestar hafa sýnilega haft í þessu
máli, þá á islenska kirkjan marga
einlæga baráttumenn fyrir friði, sem
ekki hafa látið þaö hafa áhrif á sig þó
að trúboðar ógnarjafnvægisins og
sálufélagar vopnaframleiðenda, sem
finna sinn frið í helmyrkri
kjarnorkuvígbúnaðar, sendi þeim
kaldar kveðjur. Þeir telja líklegast
ekki nægilegt að gera samþykktir á
kirkjuþingum og prestastefnu um
friðarmál og annað sem miöar aö
því aö bæta heiminn, ef síðan er
ekkert aðhafst.
En hvað var annars hættuiegt við
að vera á móti auknum vígbúnaði
hér á landi? — Var það kannski í
andstöðu við kristindóminn? — Eða
var þetta pólitísk viðkvæmni,
hræðsla við kommúnistastimpilinn
sem áróðursmenn vopnavaldsins
veita öilum andstæðingum sínum?
Gistiheimiliö jörö
Hvað skyldu annars þeir prestar,
sem þora ekki að vinna gegn auknum
vígbúnaði, telja verkefni við sitt
hæfi? — Sagði ekki Jesús Kristur:
Sá, sem ekki er með mér, hann er á
móti mér? Og sagði hann ekki líka:
Sýnið trú yðar í verkunum? En
auðvitað þarf enginn að óttast aö
þeir finni ekki verkefni við sitt hæfi
eöa rati rétta leið, þar sem þeir fá
næðis notið, svífi á vængjum
vindanna þar sem gefur að líta
hvemig það gengur til hér í neðra, á
blóövelli styrjalda, morða og
hryöjuverka. Þar sem jörðin,
þetta sérkennilega sköpunarverk,
fetar taktviss sína afmörkuðu braut,
án þess nokkra sinni að taka víxlspor
eða mögla, þótt hún sé umvafin þeim
örlagavef að fá aldrei að lifa í friði
vegna þeirra vanþróuðu vesalinga,
sem era gestir hennar.
Aleigu sína hefir hún falið þeim til
umráða, en í staðinn fyrir að njóta
þess alls í bróðemi draga þeir
sterkustu og ágjörnustu allt sem
þeim er unnt, til sín, en milljónir
farast úr hungri. — Svo stjómlaus er
grimmd þeirra og valdabarátta að
stöðugt verða þeir ægilegri og
ægilegri andlegar ófreskjur.
Þjáning hennar og kvöl er
ólýsanleg, vegna þeirra þúsunda
sem þjást og vegna illvirkjanna sem
stöðugt keppast um hver geti unnið
mest skemmdarverk. — Hún veit að
helstefnan býr í hjartalausum
brjóstum þeirra. Og hún veit að þeir
bíða þess albúnir að myrða hana og
allt sem henni tilheyrir, hvenær sem
alræðisvald illsku og fávisku býður
þeim.
Aðalheiður Jónsdóttir.