Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.1985, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER1985.
9
Stjómarandstaða í sumarleyfí
Hún hefur veriö skrítin pólitíkin í
sumar. Mest hefur boriö á skækla-
togi stjórnarflokkanna í milli eða
réttara sagt einstakra ráðherra.
Stjórnarandstöðuflokkarnir hafa
legiðTsumardvala og mátt sín lítils.
Frá þeim hefur ekki heyrst hósti né
stuna ef frá er talin uppdráttarsýkin
í þeirra eigin flokkum. Er þar sér-
staklega átt við Alþýðubandalagið og
Bandalag jafnaðarmanna.
Mikið hefur veriö rætt og ritaö um
innanbúðarvandamál Alþýðubanda-
lagsins og hafa þar spjótin mjög
beinst að formanninum, Svavari
Gestssyni. I Þjóðviljanum hefur
hann verið gagnrýndur á opinskáan
hátt og meira að segja hafa skrípa-
myndir birst af honum á leiðarasíðu
sem áður hefur verið óþekkt á þeim
bæ. Fyrir þá sem ekki þekkja til inn-
anbúðar hjá Alþýðubandalaginu
kemur þessi ádeila á formanninn
einkennilega fyrir sjónir. Manni sýn-
ist að veriö sé að hengja bakara fyrir
smið. Flokkurinn er að kasta öllum
sínum syndum á bak viö formann-
inn. Vera má að Svavar hafi misst
einhver tök, skorti eldmóð Einars 01-
geirssonar eöa slægð Lúðvíks
Jósepssonar en það er hins vegar
mikill barnaskapur ef þeir alþýöu-
bandalagsmenn halda að þeir leysi
öll sín vandamál með því að skipta
um formann eða rakka hann svo nið-
ur að hann eigi sér ekki uppreisn
æru. Sjálfstæðisflokkurinn var hald-
inn sams konar sjálfseyðingarhvöt
þegar þeir fundu út að Geir Hall-
grímsson væri upphaf og endir allra
þeirra ófara. Alþýðuflokkurinn gekk
í gegnum sama hreinsunareldinn
með því aö sparka Gylfa, Benedikt
og Kjartani og jafnvel fleiri forystu-
mönnum. Reynslan hefur hins vegar
sýnt að vandamál stjómmálaflokka
leysast ekki á svipstundu þótt skipt
sé um formenn, allra síst þegar inn-
anmeinin felast í flokkunum sjálfum
en ekki formönnum þeirra.
Innanmeinin
Á þessu eru að vísu undantekning-
ar, samanber kippinn sem Alþýðu-
flokkurinn tók þegar Jón Baldvin tók
við forystunni og við sjáum þess
einnig dæmi úr kosningunum í Svi-
þjóð um síðustu helgi þegar nýr for-
maður Þjóðarflokksins rífur fylgiö
upp um tíu prósent.
En hvaö Alþýðubandalagið varð-
ar sýnist ljóst aö þaö er fleira sem
plagar þann flokk heldur en tilvist
Svavars Gestssonar. Undansláttur-
inn í herstöðvarmálum, breytt við-
horf í verkalýðsbaráttunni og þreytt-
ar kiisjur í þjóðfélagsmálum al-
mennt skýra að nokkru innri vanda
flokksins. Síðast en ekki síst hefur til-
koma kvennaframboðs og kvenna-
lista haft miklu meiri áhrif á Alþýðu-
bandaiagið en aðra flokka. Róttækar
og fullhuga konur, sem vilja leggja
áherslu á jafnréttisbaráttu og sér-
stöðu konunnar, finna sér fremur
vettvang í rööum kvennaflokkanna.
En upp til hópa hefðu þessar sömu
konur eflaust skipaö sér undir merki
Alþýðubandalagsins ella. Sú þróun
kemur niður á fylgi Alþýðubanda-
iagsins.
Annars var grein Harðar Berg-
manns á dögunum í Þjóðviljanum
viturlegasta en um leið beinskeytt-
cista skilgreiningin á því tómlæti sem
ríkir um Alþýðubandalagið. Ádeila
Harðar felur það í sér að flokkurinn
þarf ekki endilega að skipta um for-
mann. Hann þarf að skipta um póli-
tík, hvorki meira né minna. Eg læt
Alþýðubandalaginu það eftir að
koma sér saman um þá stefnu.
Opnir fjölmiðlar
Nú má vel vera að stjómarand-
stæðingar kvarti enn og einu sinni
yfir því að fjölmiðlarnir séu þeim
andsnúnir. Veldi „hægri pressunn-
ar” sé það mikið að raddir gagnrýn-
innar og andstööunnar komist ekki
að. Sama gildi um ríkisreknu fjöl-
miðlana.
Þetta er hvorki skýring né afsök-
un. Blöðin standa þeim opin, bæði
fyrir greinaskrif og viðtöl ef því er að
skipta. Sannleikurinn er sá að þótt
bæði Morgunblaðið og DV séu skil-
greind sem hægri blöð af þeim sem
telja sig til vinstri hafa bæði þessi
blöð gagnrýnt ríkisstjómina ótæpi-
lega. Morgunblaðið rekur miklu
sjálfstæðari stefnu gagnvart ríkis-
stjóminni og Sjálfstæðisflokknum
heldur en nokkm sinni fyrr, að
minnsta kosti gagnvart einstökum
mönnum innan stjórnar og flokks.
Hið sama verður sagt um DV sem
ætti þó ekki að vera ný bóla því DV er
og hefur verið óháð ríkisstjóminni.
Blaðið er ekki málgagn eins eða
neins í þeim efnum, enda er það með-
al annars tilgangur blaðsins að veita
stjómvöldum aðhald og segja kost og
löst á stjórnsýslunni. Slikur vett-
vangur þekktbt ekki meðan dagblöð-
Ellert B. Schram
skrifar:
in voru gefin út og rekin af stjóm-
málaflokkunum og útvarpið var
njörvað niður í hlutleysi og skoðana-
bann.
Það hefur með öðrum oröum ekki
skort á að stjómarandstæðingar hafi
haft tækifæri til að koma skoðunum
sínum á framfæri og ekki verið við
neinn að sakast nema stjórnarand-
stæöinga sjálfa þegar þögn þeirra
hefur gerst svo hávær að eftir er tek-
ið.
Tilefnin hafa vissulega verið ærin.
Deilan um kanakjötið, radarstöðv-
arnar, ástandið i fiskvinnslunni og
kvótamálum hefur svo sannarlega
boðið upp á umræðu. Skattamálin,
staöan í stóriöjumálunum, peninga-
stefnan, fjárlagagerðin og skulda-
söfnunin erlendis ættu að vera ærin
tilefni fyrir skelegga stjórnarand-
stöðu. Og verðbólgan, þessi eilífi böl-
valdur, sem allir stjórnmálaflokkar
vildu kveða niður, ríður hér enn hús-
um á bilinu 30 tii 40% án þess aö
nokkur maður hreyfi legg né lið. Og
hvaö um húsnæðismálin og stöðuna í
skólamálunum og fræðslukerfinu?
Eru allir búnir að gefast upp í þeim
málaflokkum? Er nóg að setja
vandamálin i nefnd og stinga þannig
upp í gagnrýnisraddimar?
Fjárlagafrumvarpið
Undanfarna daga hefur væntan-
legt fjárlagafrumvarp verið á dag-
skrá. Enn og aftur hefur stjórnar-
andstaðan verið víðs fjarri. Hjá
henni er ennþá lokað vegna sumar-
leyfa. I stað þess hafa stjómarflokk-
arnir tekist á og skotið föstum skot-
um á báða bóga. Eftir því sem fréttir
herma lá meira aö segja við stjóm-
arslitum. Svo virðist sem þar hafi
flestir þurft að beygja sig, Framsókn
með stóreignaskattinn, Albert með
andstöðu sína gegn nýjum sköttum-
og einstakir ráðherrar með margvís-
legar óskir um fjárframlög til sinna
málaflokka. Flestir segi ég, en ekki
þó allir. Matthías karlinn Bjarnason
hélt sinum hlut og gott betur ef
marka má væntanlegt framlag til
vegamála. Ekki er að spyrja af Matt-
híasi og hörkunni í honum, enda nýt-
ur hann þess að vegamálin eru týp-
isk byggöapólitísk mál þar sem
dreifbýlisþingmennirnir telja sér
beinan hag i því að skipta vegafénu
á milli sin. Þaö telst gott í atkvæða-
veiðunum.
Þær eru ekki uppörvandi fréttirnar
um hækkaða skatta, vörugjald og
söluskatt og blikurnar um svokallað-
an stóreignaskatt. Hér er enn verið
að höggva í sama knérunn, sækja í
pyngju almennings þann skatt sem
þarf að greiöa fyrir fjáraustur póli-
tíkusanna í óarðbærar fjárfestingar,
kolvitlausa byggðastefnu og áfram-
haldandi bruðl í ríkisrekstrinum.
Þetta er sama sagan og áður: góð
áform um aðhald og sparnað og
lækkaða skatta, en svo rennur allt út
i sandinn þegar á hólminn kemur.
Hvenær fáum við ríkisstjóm sem
stendur við orð sin? Það er heldur
ekki traustve:kjandi þegar ráðherr-
arnir og talsmenn stjómarflokkanna
rífast eins og hundar og kettir fyrir
opnum tjöldum. Satt að segja sýnist
manni ekki vera heil brú í þessu
stjómarsamstarfi og sennilega væri
stjórnin fyrir löngu farin frá ef hér
væri að finna sterka stjómarand-
stöðu sem byði upp á annað og betra.
En því er ekki fyrir að fara, því
miður.
Ljósglætan
Ein ljósglæta er þó fyrir hendi.
Stjómin hefur haldið fast við að er-
lend lán takmarkist við vexti og af-
borganir af fyrri lánum. Erlend
skuldasöfnun er með þeim hætti
stöðvuð og virðingarverð tilraun
gerð til að snúa ofan af því ábyrgðar-
leysi sem ríkt hefur í gegndarlausri
skuldasöfnun um árabil. Sú ákvörö-
un er tvímælalaust einhver ærleg-
asta sem tekin hefur verið. Islensk
stjómvöld hafa ár eftir ár ýtt vand-
anum á undan sér og blekkt þjóðina
til bílifis með endurteknum lántök-
um samkvæmt kenningunni: drekk-
um í dag, iðrumst á morgun.
Almenningur hefur ekki gert sér
fulla grein fyrir þessu ábyrgðarleysi,
finnur heldur ekki áþreiianlega fyrir
því í sínu daglega lífi, enda fara um-
ræður pólitíkusa um milljarða hér og
milljarða þar fyrir ofan garð og neð-
an hjá sauösvörtum almúganum
sem hefur nóg með sínar þúsundir og
hundrað krónu seðla í buddunum sin-
um.
Fólk athugar ekki, áttar sig ekki á
því að þegar meira er. fjórða hver
króna af fjárreiðum rikisins fer til
greiðslu á afborgunum lána verður
minna til skiptanna til samfélagsins.
Þá hækka skattarnir, þá lækka lífs-
kjörin.
Eflaust mun verða rekið upp mikið
ramakvein þegar f járlagafrumvarp-
ið verður lagt fram með nýjum skött-
um og aðþrengdum ríkisrekstri. En
ef ríkisstjómin stendur á því eins og
„hundur á roði” að takmarka er-
lendu skuldasöfnunina eins og að er
stefnt verður væntanlegum fjárlög-
um ekki alls varnað. Hvaö sem ann-
aö verður sagt.
EUert B. Schram