Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.1986, Blaðsíða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚNÍ 1986.
Útlönd Utlönd Útlönd Útlönd
Stjómavskrár-
verndað klám
Harðnandi barátta þvýstihópa gegn klámöldu í Bandaríkjunum
PL
BNTERTAINMENT
HaBdór Valdimaissan, DV, Daías:
I Bandaríkjunum stendur um þess-
ar mundir mikil herferð gegn klámi
og öllu því sem í kjölfar þess fylgir.
Undanfama mánuði hafa þrýsti-
hópar kvenréttindasamtaka, kirkju
og annarra beitt sér harkalega gegn
dreifingu alls þess er þeim heftu-
þótt of skilmerkilegt kynferðislega,
með þeim árangri að þúsundir versl-
ana í Bandaríkjunum hafa þegar
látið undan og hætt sölu tímarita
og bóka er birta nektarmyndir og
berorðar kynlífelýsingar.
Playboy og Penthouse eru meðal
þeirra útgáfufyrirtækja er orðið hafa
fyrir barðinu á þessu og bæði standa
fyrirtækin nú í málaferlum vegna
þessa.
Herferð gegn klámi
Lögregla og önnur yfirvöld hafa
einnig farið að beita sér gegn klámi
í auknum mæli. Klámkvikmynda-
húsum hefúr verið lokað, verslunar-
leyfi hafa verið takmörkuð, jafhvel
tekin af þeim er selt hafa klámefhi
og kynlífehjálpartæki.
Viðskiptavinir þeirra hefe verið
handteknir, sakaðir um dónalegt
athæfi á almannafæri, og eigendur
viðskiptahúsnæðis hafa verið hvatt-
ir til að úthýsa slíkri starfsemi.
Hefúr verið beitt svipuðum aó-
ferðum og í baráttunni gegn vændi,
en þar hefúr reynst mun áhrifaríkara
að handtaka viðskiptavini vændis-
kvenna og ráðast gegn hótelum og
mótelum, er leigja þeim aðstöðu til
starfsemi sinnar, heldur en draga
konumar sjálfar fyrir dóm.
Bandaríkjamenn eru íhaldssamir í
þessum efhum sem öðrum. Þeir tóku
fremur seint við sér í kláminu, voru
áratugum á eftir flestum Evrópubú-
um hvað varðar framleiðslu og
dreifingu á kynlífeefhi til almenn-
ings.
Fyrir tveim áratugum var Playboy
hápunktur kláms innan Bandaríkj-
anna, með nektarmyndir sínar og
frjálslega kynlífeumfjöllun.
Nú er hins vegar svo komið að
þótt útgefendur ritsins hafi látið
undan þrýstingi tímans og gerst æ
djarfari með hveiju ári, er ritið orðið
eins konar hjáróma afturhaldsrödd
innan um allt það sem markaðurinn
hefirr að bjóða í þessum efiium.
Frjálslyndið gengið út í öfgar
Klámiðnaðurinn í Bandaríkjunum
hefur ekki aðeins farið fram úr öllu
því er annars staðar gerist, ef skil-
greina á þessa þróun sem framfarir,
hann hefúr hreinlega farið úr öllum
böndum og hefur skapað vandamál
sem erfitt er að glíma við.
Hann er ef til vill eitt skýrasta
dæmi þess að fijálslyndi er ekki allt-
af af hinu góða.
Meðal vandamála þeirra sem
klámiðnaðurinn í Bandaríkjunum
hefúr skapað ber þrjú einna hæst.
Ber þar fyrst að nefha það sem
stjómvöldum er mestur þymir í aug-
um.
Iðnaður þessir veltir nú um fjórum
milljörðum Bandaríkjadala árlega,
eða sem nemur um 170 milljörðum
íslenskra króna.
Að mestu fer þessi velta framhjá
allri skattheimtu og rennur að mikl-
um hluta beint í vasa þeirra er reka
skipulagða glæpastarfeemi innan
Bandaríkjanna, þeirra sem eitt sinn
voru kallaðir mafía.
Þar renna peningamir svo til eit-
urlyfjainnflutnings og annarra þátta
í ólöglegum rekstri og valda ómæld-
um skaða í þjóðfélaginu.
heimilað heldur en taka alfarið fyrir
það í fæðingu.
í fyrsta lagi líta bandarískir dóm-
stólar svo á að þau ákvæði stjómar-
skrár Bandaríkjanna, er fjalla um
ritfrelsi, málfrelsi og skoðanafrelsi,
vemdi klámiðnaðinn ekki síður en
annan fjölmiðlaiðnað.
Afbrigöilegt efni
f öðru lagi hefúr klámiðnaðurinn
í auknum mæli farið út í framleiðslu
á afbrigðilegu efiii í samkeppnis-
skyni.
í fyrstu kepptust framleiðsluaðilEir
við að sýna sem mest af kynfærum
og athafnir í sem skýrustum smáat-
riðum. Undanfarin ár hefur slíkt þó
ekki nægt til að ná hagstæðu mark-
aðshlutfalli og því hefur verið farið
út í að sýna kynlífeafbrigði sem oft
ganga út fyrir öll mörk laga og jafh-
vel út fyrir mörk hins mögulega.
Fyrsta skrefið var að sýna líkams-
meiðingar, andlega og líkamlega
kúgun konunnar. Konur vom barð-
ar, þeim var nauðgað og söguþráður-
inn gekk yfirleitt út á að sýna að
slíkt var þeim í raun og vem geðfellt.
í lok myndar lýstu þær yfirleitt
velþóknun sinni, í orðum eða at-
höfhum, á þeim styrk og karl-
lega og nær ofbeldið hámarki í því
að fómarlömbin em myrt.
Kvikmyndir þessar em ekki á al-
mennum markaði, en auðvelt mun
að komast höndum yfir eintök af
þeim ef vilji er til þess. Hafa yfirvöld
reynt mikið til að finna framleiðend-
ur þessara mynda, enda em þær
yfirleitt ekki leiknar, ofbeldið og
morðin em raunvemleg.
Þriðja vandamálið em svo þau fé-
lagslegu áhrif sem klámiðnaðurinn
hefúr haft innan Bandaríkjanna.
Þessi þáttur er ákaflega umdeild-
ur, enda oft erfitt að sýna fram á
orsakasamhengi í þeim efhum.
Félagsfræðingar og sálfræðingar
em þó flestir á einu máli um að
neysla klámefnis hafi í för með sér
hugarfarsbreytingar. Neytendur geri
viðhorf þau er efhið boðar að sínum
eigin. ,
Má af því draga þá ályktun að
Útgefendur tímaritsins Playboy hafa látið undan þrýstingi tímans og gerst
æ djarfari með hverju ári. Þrátt fyrir það er efni blaðsins almennt talið
bamaleikur miðað við ýmislegt það er bandariski klámiðnaðurinn hefur
upp á að bjóða.
Lögreglan í Bandaríkjunum beitir sér nú gegn klámi í auknum mæli. Klámverslunum og kvikmyndahúsum hefur
veriö lokað og viöskiptavinir þeirra oft verið handteknir, sakaðir um ósiðsamlegt athæfi.
mennsku er átti að hafa verið í
yfirgangi karlmannsins.
Næsta stig var svo bamaklámið.
Athygli iðnaðarins beindist að
unglingum, jafnvel ungum bömum.
Þau vom sýnd sem kynlífeverur,
þeim var misþyrmt og neydd til at-
hafiia er ekki geta á nokkum máta
talist eðlileg.
Má hveijum vera ljóst að þau
gengu stórsködduð, bæði andlega og
líkamlega, frá leikjunum.
Fórnarlömbín myrt
Hástigið í klámiðnaðinum hafa svo
verið atburðir þar sem fómarlömb-
unum er raunverulega eytt.
Það em kvikmyndir sem sýna kon-
um og bömum misþyrmt kynferðis-
framleiðslan ýti undir þær skoðanir
að konur þrái kynferðislega undir-
gefhi, að allar konur langi innst inni
til þess að þeim verði nauðgað.
Einnig má draga þá ályktun að
bamaklámið ýti undir kynferðisaf-
brot gegn bömum.
Bandaríkjamenn geta við hvomgt
unað, þvi vandamál þessi em bæði
því sem næst óviðráðanleg nú þegar.
Fjölgun kynferðisafbrota
Kynferðisafbrotum gegn konum
hefur flölgað gífúrlega undanfarin
ár og æ algengara er að þeim sé
misþyrmt, jafhframt því að þær séu
þvingaðar til samræðis.
Kynferðislegt ofbeldi gegn bömum
og unglingum er einnig stórvanda-
mál, en talið er að allt að fjórðungur
þeirra verði fyrir slíku athæfi á
heimili eða utan, oft með varanleg-
um skaðlegum afleiðingum.
Ofbeldismyndimar hafa einnig
smitað úr frá sér. Nýlega fann lög-
regla við húsleit hjá grunuðum
morðingja safii af myndböndum, er
sýndu það er hann var að misþyrma,
nauðga, og síðan myrða fómarlömb
sín.
Ef til vill finnst einhveijum að ein-
falt ætti að vera fyrir stjómvöld í
Bandaríkjunum að hafa stjóm á
framleiðslu þessari. Að finna henni
farveg er þjóðfélagið gæti sætt sig
við.
Málið er þó flóknara en svo, enda
alltaf erfiðara að stöðva eða tak-
marka það sem þegar hefur verið
Umsjón: Hannes Heimisson
Klám og guðstrú
Klámiðnaðurinn hafi sama rétt til
að boða ofbeldi og kynlífsafbrigði
og kirkjan hefur til að boða guðstrú.
í öðru lagi hefur reynst erfitt að
ná til klámframleiðenda og draga
þá til ábyrgðar. Einkum á þetta við
um framleiðendur efriis er beinlínis
varðar við refeilöggjöf, en þeir fela
sig gjaman, af eðlilegum orsökum,
á bak við marga milliliði.
í þriðja lagi gerir það lagalegar
aðgerðir erfiðari en ella að þeir fram-
leiðendur, sem aðgengilegir eru,
reynast oft þekktir aðilar úr hinum
almenna kvikmyndaheimi. Þeir sem
standa að baki klámframleiðslu eru
oft hinir sömu og framleiða og
stjóma þeim kvikmyndum sem við
sjáum í almennum kvikmyndahús-
um.
Lögreglan í Bandaríkjunum hefur
hina megnustu andúð á að beita sér
gegn ríkum og frægum aðilum og
því verður oft harla lítið úr málum.
Herferðir þeirra, er starfa innan
þrýstihópa, verða því líklega enn um
sinn að nægja í baráttunni gegn
kláminu.
Flestum er orðið ljóst að þessi iðn-
aður er vágestur er veldur veruleg-
um félagslegum usla, auk þess sem
hann skaðar fómarlömb sín.
Yfirvöld virðast þó ekki fá rönd
við reist. Líklega verður til að koma
einhvers konar afgreiðsla af hendi
þings og hæstaréttar Bandaríkj-
anna, þar sem nánar verður skil-
greint hvað ritfrelsi, málfrelsi og
skoðanafrelsi er og hversu langt það
á að ná, áður en klámiðnaðurinn
verður viðráðanlegur.
Ekkert annað en páfastelling-
in
Þvi þótt þiýstihópar hafi náð ár-
angri felst hann oft meira í þvi að
taka hluti af almennum markaði,
sem seljast áfram undir borðið.
Á sama tíma gildir enn víða í
Bandaríkjunum svonefiid Sódome-
löggjöf er forbýður með öllu, jafnvel
innan hjónabanda, kynmök önnur
en þau er fram fara í páfastelling-
unni.
Stjómarskráin vemdar hins vegar
rétt klámframleiðenda til þess að
þverbijóta þá löggjöf og raunar
nokkrar aðrar jafnframt.