Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1986, Blaðsíða 18

18
ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1986.
Frjálst, óháð dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÓRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÚNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Gott ár að kveðja
Gott ár fyrir þjóðina er að kveðja. Góðæri hefur ver-
ið í efnahagsmálum, mest vegna utanaðkomandi áhrifa,
lækkunar olíuverðs og hækkunar á verði á afurðum
okkar erlendis. Afli var mikill. Miklu skiptir, að tíma-
mótasamningar voru gerðir í kjaramálum í febrúar. Þar
tóku aðilar vinnumarkaðarins frumkvæðið og fengu
ríkisstjórnina til að vera með. Verðbólgan hjaðnaði
mikið á þessu ári, sem einnig markar tímamót. Lífskjör
bötnuðu yfirleitt, og kaupmáttur tekna heimilanna óx.
Við komumst á þessu ári í stórum dráttum úr öldudal
síðustu ára. Því verður þetta að teljast merkilegt ár og
gott ár í sögu þjóðannnar. Margir sátu eftir, þótt flest-
ir bættu kjör sín. í síðari kjarasamningum ársins fyrir
skömmu var reynt að bæta fyrst og fremst hag hinna
lægstlaunuðu. Ef það tekst, eins og vonir standa til,
mun ársins enn verða getið sem árs merkilegra tíðinda,
því að lengi voru hinir lægstlaunuðu skildir eftir.
Ríkisstjórnin verðskuldar ekki sérstakt hrós fyrir
góðærið. Það kom að utan. En ríkisstjórnin spillti bætt-
um efnahag minna en stjórnir hafa oft gert. Hún situr
að vísu uppi með mikinn halla á ríkisbúskapnum, sem
skemmir hag þjóðarinnar. Stjórnin hefur dregið umbæt-
ur og uppstokkun kerfisins. En stjórnin er með hinum
skárri. Kannanir hafa sýnt á árinu, að ríkisstjórnin
nýtur meiri vinsælda en aðrar stjórnir hafa gert undir
lok kjörtímabils. Steingrímur Hermannsson forsætis-
ráðherra er sá stjórnmálamaður, sem þjóðin vill helzt
hafa í því embætti, samkvæmt skoðanakönnun. Árið
gaf þó einnig til kynna mikla uppsveiflu á fylgi eins
stjórnarandstöðuflokksins, Alþýðuflokksins. Hann
gleypti meginhlutann af öðrum flokki, Bandalagi jafn-
aðarmanna, og komst á hæla Sjáfstæðisflokksins að
fylgi. Sveitarstjórnarkosningar voru á árinu. Alþýðu-
flokkurinn og Alþýðubandalagið unnu á. Sjálfstæðis-
menn í Reykjavík sigruðu undir forystu hins vinsæla
borgarstjóra. Nú verða þingkosningar á næsta ári. Að
óbreyttu munu þær sýna mikla fylgisaukningu Al-
þýðuflokksins, þótt fylgi hans sé mjög sveiflukennt.
Þetta gæti valdið myndun nýrrar ríkisstjórnar, svo sem
viðreisnarstjórnar. Fólk gerir sér vonir, þegar ný ríkis-
stjórn er mynduð. En reynslan hefur sýnt, að ríkisstjórn-
irnar verða hver annarri lík.
ísland var vettvangur heimsviðburða, þegar leiðtogar
risaveldanna hittust hér á fundi. Kannski er það merk-
asti viðburður ársins. Leiðtogunum miðaði í samkomu-
lagsátt, þótt ekkert yrði undirritað. Fundurinn gæti
hugsanlega leitt til atburða í samningarnálunum, sem
þjóðir heimsins högnuðust á og friðsælla yrði. Þetta
skiptir okkur íslendinga mestu eins og aðrar þjóðir.
Reykjavíkurfundarins er oft getið í heimsfréttum og
mun verða um langt árabil. Hann varð okkur til sóma.
ísland varð vettvangur hryðjuverka, þegar skemmd-
arverkamenn Sea Shepherd sökktu tveimur hvalbátum
og ollu skemmdum í hvalstöðinni. íslendingar verða að
leggja áherzlu á víðtæka samninga milli ríkja, þannig
að hryðjuverkamennn verði gripnir þar sem til þeirra
næst. Við þurfum að fá þessa menn framselda og jafn-
framt að muna, að við erum ekki lengur varðir vegna
einangrunar.
Við minnumst að lokum afreka í íþróttum, frábærrar
frammistöðu skákmanna og handknattleiksmanna á
árinu.
Haukur Helgason.
inna framlaga á öðrum sviðum, sem setja þarf i forgangsröð. Sem dæmi um það má nefna aðbúnað fatlaðra
og þroskaheftra og verklegar framkvæmdir á sviði samgöngumála, skóla- og heilbrigðismala."
Ráðríki eða
ráðdeild?
Tilgangurinn með breytingar-
tillögum þingmanna Alþýðu-
flokksins við flárlagaafgreiðslu
fyrir 1987 var að draga úr háska-
legum verðbólguáhrifum af
hallarekstri í ríkisbúskapnum og
tryggja þannig að ríkisvaldið
standi við sinn hlut vegna ný-
gerðra kjarasamninga.
Þetta vildum við gera með því
að afla ríkissjóði meiri tekna;
að takmarka skattívilnanir fyrir-
tækja í góðærinu;
að dreifa skattbyrðinni með réttlát-
ari hætti eftir greiðslugetu;
að draga úr millifærslum til at-
vinnuvega;
að bytja á kerfisbreytingu í ríkis-
rekstri með því að leggja niður
óþarfa ríkisstofnanir og ætia öðrum
meiri sértekjur vegna sölu sérþekk-
ingar og þjónustu. Þessi kerfisbreyt-
ing átti að koma tii framkvæmda á
miðju næsta ári;
að draga úr erlendum lántökum rík-
issjóðs.
Tekjuöflun
Aukin skattlagning á félög í tekju-
skatti og eignarskattsauka styðst við
augljós rök í einstæðu góðæri, sem
færir fyrirtækjum stórbætta afkomu.
Tekjuskattar fyrirtækja eru óheyri-
lega iágir á íslandi. Eimmgis 2800
fyrirtæki af 10600, sem telja fram,
greiddu tekjuskatt á líðandi ári.
Þetta gerist í skjóli frádráttarfrum-
skógar.
Það styðst því við sanngimisrök
að fyrirtækin axli nú sinn hlut skatt-
byrðarinnar í einstæðu góðæri, sem
þau njóta öðrum fremur í fyrstu
umferð. Þetta á að gera með því að
skerða skattívilnanir fyrirtækja.
Það á við um margvíslega frádrátt-
þrepum í tekjuskatti einstaklinga og
lækka þannig tekjuskatt einstakl-
inga um 420 milljónir.
Verðbólguskattur
Þingmenn Alþýðuflokksins hafa
áður flutt tillögur um stigbreytileg-
an eignarskattsauka til tveggja ára
á skuldlausar stóreignir félaga og
stóreignamanna. Hins vegar gerðu
þessar tillögur ráð fyrir hækkun á
skattfrelsismörkum til eignarskatts
Vinstra megin við miðju
KjaUaiiim
Jón Baldvin
Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins
fyrir mikinn meiri hluta framtelj-
enda. Tillagan styðst við þau rök að
á undanfömum verðbólguámm hef-
ur vemleg eignamyndun átt sér stað
í skjóli neikvæðra vaxta. Þessi
„Það styðst því við sanngirnisrök að fyrir-
tækin axli nú sinn hlut skattbyrðarinnar
í einstæðu góðæri, sem þau njóta öðrum
fremur í fyrstu umferð. Þetta á að gera
með því að skerða skattívilnanir fyrir-
tækja.“
arliði, fymingar, afskriftir og skatt-
frjáls framlög í fjárfestingarsjóði.
Það á einnig að gera með því að
hækka reiknaðar viðmiðunartekjur
einstaklinga í sjálfstæðum atvinnu-
rekstri (nú innan við 20 þús. á mán.)
og draga úr skattfriðindum eins og
ökutækjastyrkjum (sem nú nema um
1 milljarði króna). Þannig gefst ráð-
rúm til að framkvæma tillögur
Alþýðuflokksins um lækkun á skatt-
eignamyndun hefur því orðið til fyr-
ir tilstuðlan lána, sem ekki hefur
þurft að greiða til baka, nema að
hluta. Hér er þvi um að ræða eins
konar tímabundinn verðbólgu-
gróðaskatt. Lagt hefur verið til að
tekjuauka ríkisins vegna þessa
skatts yrði varið til að koma fjár-
mögnun húsnæðislánakerfisins á
traustan grundvöll og til að bæta
fómarlömbum misgengis lána og
launa upp óbærilega greiðslubyrði
húsnæðislána og jafhvel eignamissi.
Kerfisbreyting
Með kerfisbreytingu í ríkisrekstri
er átt við
að færa útgjöld vegna ríkisrekinna
þjónustustofnana atvinnuvega til
atvinnuveganna sjálfra og samtaka
þeirra;
að ríkisstofnanir afli aukinna sér-
tekna með sölu á sérfræðiþekkingu
og þjónustu;
að óþarfar ríkisstofnanir verði lagð-
ar niður og nokkur ríkisfyrirtæki
seld, sem hagkvæmnisrök mæla með,
að væm rekin með minni tilkostnaði
af öðrum.
Heildaráhrif þessara tillagna em:
1) Með aukinni tekjuöflun og niður-
skurði útgjalda væri hallarekstur
ríkisins minnkaður um ca 2 millj-
arða króna - hallinn yrði 650
milljónir í stað 2,8 milljarða.
2) Lánsfjárþörf ríkisins yrði 800
milljónir í stað 1700 milljóna í er-
lendum lánum. Samkvæmt tillögun-
um lækkar erlend lántaka ríkissjóðs
um 900 milljónir króna.
Breytt stefna
Þessar tillögur em iram settar í
anda þeirrar stefnu jafnaðarmanna
að ríkisafskipti eigi að vera tak-
mörkuð við að setja atvinnulífinu
almennar leikreglur og móta því
heppilegt starfsumhverfi. Hins vegar
eigi ríkið að forðast sértæka íhlutun
og mismunum milli atvinnugreina, í
þágu sérhagsmuna. Ríkið eigi þar á
móti að reyna að vanda til verks á
þeim sviðum sem það vill einbeita
sér að, svo sem á sviði skólamála,
heilbrigðisþjónustu og almanna-
trygginga. Þetta er sú leið sem fara
á til að koma böndum á ríkisbúskap-
inn: stöðva síþenshi hans og sjálf-
virkan útgjaldaauka ár frá ári.
Reynslan kennir að pennastriksað-
ferðir, svo sem eins og spamaðarfyr-
irmæli til ráðuneyta og ríkisstofh-
ana, duga ekki i reynd. Með því að
draga saman seglin á þeim sviðum,
þar sem ríkisvaldið fer illa með fé,
opnast nýjar leiðir til aukinna fram-
laga á öðrum sviðum sem setja þarf
í forgangsröð. Sem dæmi um það
má nefna aðbúnað fatlaðra og
þroskaheftra og verklegar fram-
kvæmdir á sviði samgöngumála,
skóla- og heilbrigðismála.
Pólitík er að vilja. Mismunandi
áherslur á forgangsröð verkefria
innan ríkisbúskaparins endurspegla
ólíka pólitíska afstöðu stjómmála-
flokka og manna. Versta aðferðin í
stjómmálabaráttu er sú að þykjast
vera öllum allt, en reynast svo öllum
jafhilla í reynd.
Jón Baldvin