Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1987, Síða 10

56 LAUGARDAGUR 28. MARS 1987.
Sovéska rokkstjarnan Boris Grebenschikov.
sveitir frá öllum helstu borgum
Sovétríkjanna. Þó er greinilegt að
Moskva og Leningrad eru höfuðvígi
rokksins.
Troitsky bendir á að á síðasta ára-
tug hafi myndast greinileg skil í
sovéskri dægurtónlist. Annars vegar
voru þær hljómsveitir sem kusu að
lúta valdi ritskoðunarinnar og leika
þá tónlist sem valdhafarnir höfðu
velþóknun á. Gegn þessu fengu þær
tækifæri til að ferðast um landið og
leika í stórum tónleikahúsum.
Aðrar hljómsveitir kusu að starfa
áfram neðanjarðar og leika þá tón-
list sem þeim líkaði best og verða þá
að treysta á svarta markaðinn með
að koma verkum sínum á framfæri.
Nú er hins vegar svo komið að ekki
er amast við neðanjarðarsveitunum
þótt þær komi upp á yfírborðið. Þær
verða þó enn að gæta sín á að ganga
ekki of harkalega í berhögg við vilja
stjórnvalda. Þessar hljómsveitir fá
þó ekki að halda stóra tónleika en
fá að leika óáreittar í klúbbum og á
kaffihúsum.
Stjórnleysi
Sumir rokktónlistarmenn í Sovét-
ríkjunum halda því fram að allt
annað en frjálslyndi búi að baki frelsi
þeirra til að koma fram. Yfirvöld
hafi fundið að rokktónlistin höfðar
til unga fólksins og ætli því að nota
hana til að fegra ímynd flokksins í
augum þeirra ungu. Gorbatsjov og
samverkamenn hans hafi fengið þá
flugu í kollinn að rokktónlistin geti
komið þeim að góðum notum við að
umskapa sovéskt þjóðfélag. Þessir
tónlistarmenn halda því hins vegar
fram að rokkið geti aldrei orðið
þjónn alræðisskipulags. Það lúti
aldrei stjórn.
Troitsky heldur því fram að þetta
sé of djúpt í árinni tekið því sam-
vinna geti vel komið til greina án
þess að tala um stjórn. Síðan hikar
hann og segir: „Hvað um það, við
ætlum að skemmta okkur á meðan
við getum.“
Dima Varshavsky, gítarleikari
Svarta kaffisins, sem áður var getið,
heyrði fyrst rokktónlist á götu í
Moskvu sumarið 1976. Hann var þá
staddur í hliðargötu og þessi fram-
andlega tónlist barst út um opinn
glugga. Hann var þrettán ára þegar
þetta gerðist og varð agndofa. „Ég
vissi ekki að gítar gæti hljómað
svona,“ segir hann.
Dima hóf þegar að safna peningum
fyrir notuðum rafmagnsgítar sem
hann gat keypt hjá svartamarkaðs-
sala. Hann komst í félag við aðra
unglinga sem einnig höfðu hrifist af
rokkinu og saman stofnuðu þeir eina
fyrstu þungarokkssveitina í Moskvu.
Tíu árum eftir að hann kynntist
fyrsta rokklaginu heyrði hann það
Á sviðinu er Zvuki Mu ef til vill
besta dæmið um stjórnleysi í Sovét-
ríkjunum allt frá byltingarárinu
1917. Þeir eru sex í hljómsveitinni
og leika á Metelista-kaffihúsinu í
Moskvu.
Sviðsframkoman er taumlaus og
söngvarinn Petia Mlamonov fer
hamförum við hljóðnemann. Hann
öskrar, slær sömu hljómana tíu sinn-
um á kassagítar og sveiflar honum
síðan fram í salinn.
Undir þessum tilþrifum misþyrmir
Alexey Bortnichuk rafmagnsgítar.
Hljóðin minna á loftvarnaflautu.
Söngvarinn Mlamonov kyrrist á
sviðinu og syngur: „Ég er illur. Ég
er verri en þið. Ég er ógeð. Ég er
rotinn en ég get flogið."
Á góðu kvöldi er Zvuki Mu með
líflegustu hljómsveitum beggja
vegna járntjalds. Þrátt fyrír það má
sjá tvo lögregluþjóna sem leiðist ut-
an við Metelista-kaffihúsið. Þeir eru
svipbrigðalausir þótt gluggarnir
nötri. Þetta er bara rokkið í Rússíá.
Rokksmiöjan
Stofnun, sem kölluð er Rokksmiðj-
an, hefur nú starfað í Moskvu í ár.
Þetta er ríkisstofnun sem sér um að
skipuleggja tónleika. Rokksmiðjan
selur aðgöngumiða á gangstéttinni
fyrir framan ritstjórnarskrifstofur
Prövdu, málgagns Kommúnista-
flokksins.
Þegar tónleikar eru í nánd má sjá
fjölda ungmenna í biðröð fyrir utan
Rokksmiðjuna þar sem þeir bíða þess
að næla í miða. Það er greinilegt að
þungarokkið er í miklum metum
meðal ungmennanna því margir eru
í bolum, skreyttum nöfnum vest-
rænna sveita á borð við Iron Maiden,
Led Zeppelin, AC/DC og Judas Pri-
est.
Þetta er hálfkátleg staða sem kom-
in er upp við höfuðstöðvar Prövdu
því blaðið hefur áratugum saman
útmálað rokktónlistina sem sið-
spillta og úrkynjaða. En nú eru
þíðutímar og Gorbatsjov flokksleið-
togi talar um að opna þjóðfélagið.
Pravda verður því að láta sér vel líka
þegar áhangendur rokksins safnast
saman þar í götunni.
Og það er ekki bara á gangstétt-
inni sem ritstjórar Prövdu verða að
horfa upp á hina vestrænu menningu
blómstra. Þar er verið að selja miða
á hljómleika svo ágætra hljómsveita
sem Svarta kaffisins í Menningar-
höll Prövdu og er þá fokið í flest
skjól. Þetta er hávær þungarokks-
sveit sem á rætur sínar á Vesturlönd-
um.
Lenln í leifturljósum
Á hljómleikum Svarta kaffisins eru
myndir af Lenin á veggjum salarins.
Myndunum bregður fyrir í appel-
sínugulum leifturljósum í takt við
kröftugt rokkið. Áheyrendurnir í
fremstu röðunum standa og klappa
í ákafa. Bassaleikarinn Igor Kupriy-
anov og gítarleikarinn Dima Var-
shavsky eru samtaka í taktinum.
Gegnt sviðinu er breiður borði sem
á stendur: Við sækjum fram til
kommúnisma Lenins.
Fyrir þrem árum áttu jafnvel prúð-
ustu hljómsveitimar undir högg að
sækja og fengu ekki nema í undan-
tekningartilvikum að leika í höfuð-
borginni. Nú er annað uppi á
teningnum: Þungarokkssveitir troða
upp með rússneskt rokk í Menning-
arhöll Prövdu.
Á fæðingardegi Johns Lennon,
þann 9. október, var efnt til minning-
artónleika í þorpi spölkorn frá
-Leningrad. Um 200 manns komu frá
Leningrad til að hlýða á tónleikana
en þá var húsvörðurinn búinn að
loka. Hann hafði fengið upphring-
ingu frá KGB.
Kolya Vasyn, sá sem skipulagði
tónleikana, tilkynnti fjöldanum að
Mike og Dýragarðurinn hygðust
engu að síður leika tónlist eftir Bítl-
ana. Blómum og myndum af Lennon
er dreift meðal fjöldans. Vasyn biður
um þögn og segir: „Lennon gaf rokk-
inu það sem Jesús Kristur gaf
mannkyninu. Báðir gáfu ást.“
Dýragarðurinn er ein af frægustu
neðanjarðarhljómsveitunum í Len-
ingrad. Græjurnar eru gamlar eins
og bítlalögin. Fólkið syngur meðan
hljómsveitin leikur nokkur af fyrstu
lögum Lennons. Eftir það lýkur tón-
leikunum og Kolya Vasyn biðst
afsökunar á að þeir geti ekki orðið
lengri. Hann segist gruna að lögregl-
an sé á leiðinni og því sé best fyrir
alla að hafa sig á braut.
Úrkynjun Vesturlanda
„Óvinurinn reynir að svíkja sig inn
á sálir ungmennanna,“ sagði Kon-
stantin Chernenko árið 1983. Hann
var að ræða um dægurtónlist á fundi
miðstjórnar kommúnistaflokksins og
þótti ýmislegt varasamt í þeim efn-
um.
Rokktónlistin átti erfitt uppdráttar
í Sovétríkjunum í byrjun þessa ára-
tugar. í lok 8. áratugarins var sem
slakað væri á eftirliti með rokk-
hljómsveitum en það breyttist eftir
fall Bresnévs. KGB lét málið til sín
taka og blöðin réðust gegn tónlistar-
mönnunum.
Yfirvöld lýstu rokktónlistinni sem
lævísu bragði óvinarins til að grafa
undan siðferðisþreki sovéskar æsku.
„Þau ungmenni, sem falla fyrir þessu
bragði, hafa þar með gengið óvinin-
um á hönd og vinna með honum að
niðurbroti sovéskra lífshátta," var
skoðun æskulýðsblaðsins Komso-
molskaya Pravda síðla árs árið 1984.
Þessi skoðun varð þó að víkja eftir
að Chernenko féll í mars árið 1985
og Gorbatsjov komst til valda.
Snemma árs 1986 fóru fyrstu rokk-
hljómsveitirnar að koma úr felum
og halda opinbera tónleika. Þetta
var eitt merkið um þíðuna í Sovét.
Engu að síður hefur allt til þessa
dags borið mikið á andstöðu við þess-
ar breytingar og gömlu mennirnir sjá
enn óvininn birtast í rokkinu.
Nóg af áróðri
„Fólkið er búið að fá nóg af áróðri.
Það er búið að fá nóg af slagorðum
og innihaldslausu blaðri kerfiskarl-
anna,“ segir Artiom Troitsky,
blaðamaður sem hefur rokktónlist
að sérsviði. Troitsky er kaldhæðinn
í tilsvörum og hefur ástæðu til. Árið
1984 skrifaði hann tvær greinar til
varnar tónlistarmönnum sem störf-
uðu neðanjarðar. Fyrir vikið var
hann rekinn úr starfi og settur á
svartan lista hjá öllum fjölmiðlum í
Sovétríkjunum. Hann brá á það ráð
að fá sér dulnefni til að geta unnið
fyrir sér. Það notaði hann þar til í
árslok árið 1985 þegar hann var tek-
inn í sátt á ný.
„Menningarstefnan er orðin mun
raunsærri í tíð Gorbatsjovs en fyrir-
rennara hans,“ segir Troitsky. „Ef
tónlistarmennirnir gagnrýndu skrif-
ræði, drykkjuskap og eiturlyfjanotk-
un í tíð fyrirrennara Gorbatsjovs þá
sættu yfirvöld sig ekki við það. Nú
er í góðu lagi að tala um þessa hluti.
Straumhvörfin urðu á síðasta ári.“
Troitsky býr í úthverfi Moskvu. í
íbúðinni hans ægir öllu saman. Þar
eru á veggjum myndir af Jimi Hend-
rix, Che Guevara og Captain Beef-
heart. Þar er einnig líkneski af engli
með þyrluvængi. Fornar helgimyndir
eru við græjurnar. Þar eru og segul-
bönd með upptökum frá nýbylgju-
og þungarokkssveitum.
Milli skers og báru
Mest eru þetta prufuupptökur,
teknar við frumstæðar aðstæður.
Þarna má heyra verk eftir hljóm-