Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.1987, Síða 10

10
MÁNUDAGUR 6. APRÍL 1987.
Utlönd
Líbanon á
barmi efnahags-
legs hruns
GOteDofQ
Engtand
Danmafk
fímynduð göng undir'
fErmasund
faiver
Londonjj
2úr)ch
Hraðlestarkerfl fyrir Evrópu.
\ 0st-Tyskiand
Vest-Tyskland
Undirbúningur að byggingu Ermarsundsganganna er þegar hafinn. Er hug-
myndin að göngin tengist járnbrautakerfi meginlands Evrópu.
# 0*«o ' Frankrike Af
a \ ?Á' 1 Vj Z
Eftir tólf ára innanlandsátök virðist líbanska efna-
hagskerfið loks vera komið í þrot. Gjaldmiðill landsins
er orðinn nær verðlaus, óðaverðbólga geisar og fram-
leiðni hefur stórlega dregist saman. Efnahagslegt
neyðarástand blasir nú við Líbönum. með tilhevrandi
örbirgð og jafnvel hungursneyð, ef ekki dregur til sátta
milli stríðandi afla í landinu.
Héldu sínu striki
Á fyrstu árum átakanna milli kristinna manna og
múhameðstrúar í Líbanon virtist hernaðarástandið ekki
ætla að hafa mjög alvarlegar afleiðingar fyrir efnahags-
líf landsins. Líbanska pundið hélt verðmæti sínu,
verðbólga fór ekki úr böndum og þótt erlend stórfyrir-
tæki drægju starfsemi sína verulega saman, jafnvel
hættu henni algerlega, virtust Líbanir sjálfir ætla að
halda sínu striki lítt breyttu. Líbanskir kaupahéðnar
héldu áfram að fjárfesta, erlendis sem innanlands, juku
við eignir sínar jafnt og þétt og virtust hafa takmarkað-
an áhuga á að þvi að leysa deilur fylkinganna tveggja.
Bar jafhvel á grunsemdum um að vegna færslna á eign-
um og áhrifum af erlendum höndum yfir á líbanskar,
teldu innlendir ríkisbubbar litla ástæðu til að hrófla við
stöðu mála.
Almenningur í Líbanon virtist einnig sætta sig mögl-
unarlítið við að ganga daglegra erinda sinna innan um
rústir, vopnaða hópa úr fylkingum kristinna og múha-
meðstrúarmanna og jafnvel vígvélar Israela og Sýiiend-
inga.
Hrun pundsins
Styrkur líbanska pundsins byggðist á miklum gullforða
seðlabanka landsins og hagstæðum greiðslujöfnuði.
Þessi grunnur fór að raskast verulega á fyrstu árum
þessa áratugar og undanfarin fjögur ár hefur ástand
efnahagsmála farið versnandi dag frá degi.
Líbanska pundið, sem fyrir fjórum árum var skráð á
um tíu krónur íslenskar (reiknað á núverandi verð-
gildi), er nú nálægt fjörutíu aurum. Verðbólga hefúr
undanfama mánuði verið um tuttugu prósent á mán-
uði, eða 24 prósent í janúarmánuði og 16 prósent í
febrúar. Lágmarkslaun eru komin niður í um tólf hundr-
uð krónur á mánuði, liðlega þrjú þúsund líbönsk pund,
og kaupmáttur hefúr rýmað vemlega.
Líbanon býr ekki við neinar auðlindir frá náttúrunnar
hendi. Viðskipti og verslun, þar á meðal alþjóðleg banka-
viðskipti, hafa alltaf verið meginatvinnugrein landsins
og framleiðslugreinar haft lítið gildi í samanburði við
þau. Neysluvörur hafa því að mestu verið innfluttar og
sá framleiðsluiðnaður sem stundaður er þarf innflutt
hráefhi.
Rýmun kaupmáttar líbanska pundsins hefur nú valdið
verulegum samdrætti í innflutningi. Við það versnar að
sjálfsögðu hagur verslunar í landinu og þótt innlendur
framleiðsluiðnaður njóti við slíkar aðstæður hagstæðrar
samkeppnisstöðu getur hann ekki tekið við atvinnulaus-
um verslunarmönnum í atvinnu né skapað grunn til að
byggja á kaupmátt launa.
Utflutningur hefur á síðustu tveim árum aukist nokk-
uð að nýju. Mikið vantar þó á til þess að hann nái fyrri
reisn. Síðastliðið ár fluttu Líbanir út vörur að verðmæti
um þrjú hundmð milljónir Bandaríkjadala sem var tvö-
földun frá árinu 1985. Fyrir fjórum árum nam verðmæti
útflutnings þeirra hins vegar tólf hundruð milljónum
dollara og stóð undir nær helmingi innflutnings.
Neyðarástand
Líbanir segja nú að versni ástand efnahagsmála enn
meir muni draga til neyðarástands í landinu. Ef ekki
finnist stjómmálaleg lausn deilumála kristinna og múha-
meðstrúarmanna blasi örbirgð og hungursneyð við því
varla nokkur maður geti séð sjálfum sér eða fjölskyldu
farborða lengur.
Flestir eru þó svartsýnir á að til sátta dragi. Ríkis-
stjóm landsins er óvirk að flestu leyti, hefur raunar
ekki komið saman til funda í hálft annað ár. Skatt-
heimta er öll í óreiðu, talið að aðeins um fimmtán prósent
skatta innheimtist, og þeim fjármunum sem heimtast er
sóað. Bankakerfið stendur í dag að miklu undir skuldum
ríkissjóðs. Getu þess eru þó takmörk sett og ef ríkis-
stjóm landsins grípur ekki fljótlega til aðgerða sem
skapað geta stöðugleika í viðskiptalífi að nýju, má bú-
ast við að sjóðir verði fljótlega þurrausnir.
Benda líbanskir bankamenn á að takist ríkisstjóminni
að draga úr glundroða í landinu muni gjaldmiðill þeirra
fljótlega jafiia sig því gullforði sá er hann byggir á er
enn til staðar.
Sáttaumleitanir þær sem nú standa yfir í Líbanon virð-
ast í engu frábmgðnar þeim sem áður hafa staðið,
árangurslítið, og jafhvel þótt samningar af einhveiju
tagi náist á pappír getur orðið erfiðara að framfylgja
þeim. Ljóst er að stilla verður til friðar í átökunum í
flóttamannabúðum í Líbanon áður en önnur deiluefni
verða tekin fyrir. Er næsta ótrúlegt að það geti gengið
hnökralaust fyrir sig.
Lifið í Beirút, höfuðborg Líbanon, hefur undanfarin
tólf ár einkennst af fólki sem gengur daglegra erinda
sinna framhjá rústum og öðrum ummerkjum átaka
og hryðjuverka.
Bygging Ermar-
sundsganganna
lyfUstöng
bresks iðnaðar
Iðnfyrirtæki í Bretlandi em nú að
undirbúa baráttuna um samninga
að verkefni sem er eins milljarðs
sterlingspunda virði. Það sem um
er að ræða er bygging ganga undir
Ermarsund.
Gert er ráð fyrir risastórri um-
ferðarmiðstöð fyrir utan ensku
hafnárborgina Folkestone og yrði
hún miðbik allra jámbrautaflutn-
inga milli Englands og Frakklands.
Bygging ganganna hefúr enn ekki
verið endanlega samþykkt á þingi
en í Glasgow í Skotlandi er þegar
farið að framleiða stórar borvélar
fyrir uppgröftinn frá hafsbotninum.
Gerðar verða pantanir á efhi og
útbúnaði fyrir tæplega einn og hálf-
an milljarð sterlingspunda. Eiga
bresk fyrirtæki rétt á að afgreiða
pantanir fyrir sjö hundmð milljónir
sterlingspunda en Frakkar og önnur
Evrópubandalagsríki skipta á milli
sín afganginum.
Viðbúnar aukinni eftirspurn
Til viðbótar við það hafa bresku
jámbrautimar, sem em ríkisreknar,
ákveðið að verja fjögur hundmð
milljónum punda til þess að end-
umýja bæði lestar og brautarstöðv-
ar. Ætla þær að vera viðbúnar
aukinni eftirspum.
Fyrirtækjasamstaðan Eurotunnel,
sem tekið hefúr byggingu Ermar-
sundsganganna að sér, telur að
iðnfyrirtæki um allt Bretland muni
njóta góðs af verkefhinu en þó er
gert ráð fyrir að flestar pantanir
muni fara til Birmingham, New-
castle, Manchester og Glasgow þar
sem stöðugt ríkir atvinnuleysi.
I síðasta mánuði var bygging jám-
brautarspora undir Ermarsundi
samþykkt í neðri deild breska þings-
ins. Vinna að verkefninu, sem
stjómmálamenn og verkfræðinga
hefúr dreymt um allt frá dögum
Napóleóns, verður að bíða þar til í
júlí er lávarðadeildin hefur sam-
þykkt frumvarpið.
5.000 atvinnutækifæri
Ekki þykir leika nokkur vafi á
öðm en að það verði samþykkt og
hefúr Eurotunnel þegar hafist
handa. Keypt hafa verið hús í Folke-
stone til þess að geta hýst þá er vinna
við bygginguna og að uppgreftrin-
um.
Áætlað er að fimm þúsund at-
vinnutækifæri skapist í Bretlandi
vegna framkvæmda við bygginguna.
Þeir sem reka ferjur á þessari leið
em á móti framkvæmdunum og ótt-
ast að aðilar tengdir feijurekstrinum
geti misst vinnuna. Umhverfisvemd-
armenn eru einnig á móti fram-
kvæmdunum sem þeir segja að komi
til með að eyðileggja landslagið í
Kent en það er með því fegursta í
Englandi.
Aukin viðskipti
Eurotunnel játar að hætta sé á að
þeir er tengjast ferjurekstrinum geti
misst vinnuna en á móti komi aukin
viðskipti milli Bretlands og megin-
landsins.
Farið hefur verið fram á það við
alla stærri stjórnmálaflokka að
kosningarnar, sem gert er ráð fyrir
að haldnar verði á þessu ári, verði
ekki látnar hafa áhrif á framkvæmd-
imar þar sem mörg þúsund atvinnu-
tækifæri verði þá í hættu.
Verkamannaflokkurinn hefúr sagt
að ef hann vinni kosningamar muni
hann láta fara fram opinbera rann-
sókn varðandi byggingu ganganna.
Það er venja í Bretlandi þegar um
meiri háttar framkvæmdir er að
ræða. Stjóminni er umhugað um að
engar tafir verði við bygginguna og
hefur hún í staðinn beðið útsendara
sína að skila áliti til þingnefndar.
I janúar síðastliðnum hóf Euro-
tunnel herferð þar sem kynntur var
mögulegur gróði vegna framkvæmd-
anna. Var tilgangurinn að reyna að
fá hikandi fjárfestingaraðila til þess
að létta á pyngjunni. Ef ekki tekst
að afla þess fjár sem með þarf í sum-
ar getur það haft alvarleg áhrif á
samninga um lán upp á fimm millj-
arða sterlingspunda í fjörutíu al-
þjóðlegum bönkum.