Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1987, Blaðsíða 10

10
ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNI 1987.
Útlönd i
Eru mál Barbie og Bartesch
réttlæti eða nomaveiðar?
>v

Klaus Barbie, fyrrum liðsforingi í Gestapo, hefur verið nefndur slátrar-
inn frá Lyon. Hann er nú fyrir rétti i Frakklandi og þarf að standa frammi
fyrir fórnarlömbum sínum frá striðsárunum.
- Símamynd Reuter
Martin Bartesch, fyrrum vörður í fangabúðum nasista. Sautján ára gam-
all varð hann fanga að bana. Nú kasta Bandaríkin og Austurriki honum
á milli sín eins og bolta og herskáir gyðingar vilja draga hann fyrir dóm.
- Símamynd Reuter
Undanfarin ár hafa gerst æ hávær-
ari þær raddir sem telja að kröfur
gyðinga um réttarfarslegar aðfarir
að liðsmönnum þýskra nasista á
dögum heimsstyrjaldarinnar síðari
hafi gengið sér til húðar. Teija marg-
ir að öllum helstu forkólfum ofsókn-
anna gegn gyðingum hafi verið náð
og að hefndarhugur ráði nú meir
ferðinni en réttlætiskennd.
Þau tvö „nasistamál", sem undan-
fama daga hefur borið mest á í
fjölmiðlum, eru ef til vill dæmigerð
f>TÍr þá stefnu sem herferð gyðinga
hefur tekið. Eru það málshöfðunin
á hendur Klaus Barbie í Frakklandi
og leikur Bandaríkjanna og Austur-
ríkis með Martin Bartesch.
Slátrarinn frá Lyon
Klaus Barbie, sem nefndur hefur
verið slátrarinn frá Lyon, var yfir-
maður Gestapo í Lyon, Frakklandi.
á árum heimsstyrjaldarinnar síðari.
Hann stjómaði þar samsmölun gyð-
inga til flutninga í dauðabúðir.
aðgerðum gegn mótspyrnuhreyfing-
unni og öðrum slíkum störfum
nasista.
Enginn vafi virðist leika á því að
Barbie er í hópi þeirra er frömdu
svonefnda stríðsglæpi. Vitnaleiðsl-
umar gegn honum sýna að hann var
virkur í aðgerðunum gegn gyðing-
um, að hann vissi af, jafnvel stjóm-
aði pyntingum og að hann vissi hver
forlög biðu þeirra sem hann sendi í
fangabúðir nasista.
Engu að síður efast margir um
gildi þess að setja á svið þau réttar-
höld sem nú standa yfir honum.
Segja gagnrýnendur þau vera eins
og opinbera leiksýningu, sem ætlað
er það hlutverk að veija frönsku
þjóðina og fúllnægja hefhdarkröfum
gyðinga, fremur en að þjóna rétt-
læti. I þessum tilgangi séu gamal-
menni dregin fram á sjónarsviðið og
þau neydd til að endurlifa og endur-
segja hörmungar þær sem yfir dundu
fyrir meira en fjórum áratugum. Þar
sem Klaus Barbie segist einskis iðr-
ast og virðist meira að segja njóta
þeirrar athygli sem hann fær við
réttarhöldin valdi framkvæmd
þeirra aðeins fómarlömbum hans
enn frekari hugarangri en orðið var.
Sveitarstjómarkosningamar á
Spáni þann 10. júní verða erfiður
hjallur fyrir stjóm sósíalista og
stjómarandstöðuflokkana.
Stjómarandstöðumenn til hægri
og vinstri em ákafir í að reyna að
gera sér mat úr þeirri ókyrrð sem
ríkt hefur í landinu undanfama
mánuði og einkennst hefur af verk-
föllum lækna, jámbrautarstarfs-
manna og flugvallarstarfsmanna.
Hafa þeir lagt niður vinnu til þess
að mótmæla launapólitík stjómar-
innar.
Einn verkamaður hefur látið lífið
og tugir mótmælenda og lögreglu-
manna hafa særst í átökum sem urðu
er verkamenn létu í ljósi óánægju
með uppsagnir í skipasmíðastöðvum
og stálverum.
Stjómarandstaðan hefúr sakað
forsætisráðherrann, Felipe Gonzal-
ez, um að láta sig deilumar engu
skipta. Einnig saka þeir hann um
að hafa snúið kosningabaráttunni í
lofgjörð um eigin afrek frá því að
almennar kosningar vora haldnar
fyrir ári.
Að auki hefur Barbie og lögfræð-
ingi hans tekist að skapa með
frönsku þjóðinni efasemdir um
frammistöðu sína gagnvart nasist-
um.
Telja því margir að þótt nauðsyn-
legt sé að koma réttlæti yfir Barbie,
sem og aðra þá sem báru ábyrgð á
hörmungum gyðinga á nasistatíma-
bilinu, hefðu réttarhöldin átt að fara
fram í kyrrþey, án þess að rífa upp
gömul sár. Best hefði auðvitað verið
að framfylgja einhveijum þeirra
dóma sem felldir hafa verið yfir
Barbie, að honum fjarverandi, til
dæmis dauðadómi.
Unglingur og fangavörður
Martin Bartesch er um flest ólíkur
Barbie. í raun eiga þeir það eitt sam-
Vaxandi óánægja
Óánægja á Spáni hefur vaxið með
spamaðarstefnu Gonzalez. Með
henni var forsætisráðherrann að
koma til móts við tilmæli Evrópu-
bandalagsins samtímis því sem reynt
var að gera iðnað Spánverja sam-
keppnishæfan og lækka verðbólg-
una um sex prósent.
Skoðanakannanir eru mjög á reiki
og er Gonzalez ýmist spáð stórtapi
eða sigri. Þeir sem spá sigri gera
ekki ráð fyrir að hann verði jafnstór
og í síðustu sveitarstjómarkosning-
um fyrir fjórum árum. Embættis-
menn úr röðum sósíalista hafa játað
að þeir gætu tapað talsvert mörgum
atkvæðum til kommúnistá og til sós-
íaldemókrata sem er flokkur Suarez-
ar, fyrrum forsætisráðherra.
Auk sveitarstjómarkosninganna
verður kosið um sextíu sæti á Evr-
ópuþinginu. Er það í fyrsta skipti
sem haldnar era beinar kosningar á
Spáni um þau sæti. Vonast sósíalist-
ar til að halda þrjátíu af þeim þrjátíu
og sex sætum sem þeim var úthlutað
í hlutfalli við úrslit kosninganna
eiginlegt að hafa starfað með nasist-
um.
Bartesch var fangavörður í Maut-
hausen í Austurríki þar sem nasistar
ráku fangabúðir. I búðum þessum
varð Bartesch fanga einum að bana
með byssuskoti. Bartesch var þá
sautján ára að aldri og hefur hann
fúslega gengist við verknaðinum,
sem og því að hafa verið í nasista-
flokknum.
Undanfarið hafa Bandaríkin og
Austurríki kastað Bartesch á milli
sín eins og bolta. Bandarísk stjóm-
völd sviptu hann fyrir nokkra
þegnrétti sínum þar í landi, en hann
gerðist bandarískur ríkisborgari eft-
ir stríðið. Hann var sendur til
Austurríkis, í óþökk þarlendra
stjómvalda. Austurríkismenn vildu
senda hann til baka en Bandaríkja-
1982. Gonzalez hefur látið fyrrum
utanríkisráðherra sinn, hinn vin-
sæla Femando Moran, sjá um
baráttuna um sætin á Evrópuþing-
inu. Sjálfur hefur hann sinnt
innanríkismálum á meðan.
Örlagaríkar kosningar
Kosningamar gætu orðið örlaga-
ríkar fyrir Suarez sem stjómaði
Spáni á áranum 1976 til 1981 Jiegar
lýðræði var komið á í landinu. I fyrra
hafði honum tekist að gera flokk
sinn að þriðja stærsta flokki lands-
ins.
Suarez hefur sætt gagnrýni fyrir
skort á samhangandi pólitískri og
efnahagslegri áætlun. Hann hefur
samt heitið því að taka við völdum
af Gonzalez í næstu almennu kosn-
ingum sem haldnar verða 1990.
Samkvæmt skoðanakönnunum
eiga hægri sinnaðir ekki von á
neinni fylgisaukningu. Bandalags-
mönnum er spáð svipuðu fylgi og
þeir hlutu í fyira þrátt fyrir að þeir
hafi yngt upp hjá sér. Hinn nýi leið-
togi þeirra, Antonio Hemandez
menn hótuðu þá að beita refsiað-
gerðum gegn hverju því flugfélagi
sem flytti hann vestur jdir Atlants-
hafið.
Baitesch var fangelsaður við kom-
una til Austurríkis en var látinn
laust fyrir helgi. Jafnframt var til-
kynnt að hann væri óvelkominn í
Austurríki og yrði fluttur úr landi
við fyrsta tækifæri.
Simon Wiesenthal, sem leitt hefur
hefndarráðstafanir gyðinga gegn
nasistum allt frá lokum heimsstyij-
aldarinnar, hefur krafist þess að
Bartesch verði dreginn fyrir dóm.
Hver er tilgangurinn?
Þeir sem telja að gyðingar hafi
gengið of langt í hefndarskyni spyrja
nú sem svo hver tilgangurinn geti
Flokki Felipe Gonzalez, forsætisráð-
herra Spánar, er ekki spáð jafnstór-
um sigri í sveitarstjórnarkosningun-
um i ár eins og í almennu
kosningunum i fyrra.
Símamynd Reuter
Mancha, sem er 35 ára gamall, hefur
verið að reyna að sannfæra kjósend-
ur um að Gonzalez, sem er 45 ára,
sé of gamall. Auk þess heldur hann
þrví fram að sósíalismi sé orðinn úr-
verið með aðgerðum gegn Martin
Bartesch.
Þjónar það réttlætinu að saksækja
mann sem á unglingsárum lét leiðast
til þjónustu við málstað, sem taldist
göfugur á stað og stund uppvaxtar-
ára hans, þótt sagan kunni að hafa
dæmt hann illan?
Ef grípa á til aðgerða gegn Bart-
esch fyrir að hafa orðið fanga að
bana, hversu mörg réttarhöld eru þá
fram undan?
Og loks er svo borin fram sú spum-
ing hvort réttlæti sem slíkt leiki
nokkurt hlutverk í málinu. Hvort
hugsanlegt sé að aðilar á borð við
Bartesch séu tíndir upp úr fortíðinni
til þess að sýna þjónslund við fjár-
málaleg og stjómmálaleg öfl gyðinga
í Bandaríkjunum og víðar. Og hvort
þá sé ekki mál að linni.
Verkföll hafa verið tíð á Spáni að
undanförnu vegna sparnaðarstefnu
stjórnarinnar.
Símamynd Reuter
eltur.
Fijálslyndum og kristilegum
demókrötum er spáð miklum hrak-
förum í kosningunum. Demókratar
era taldir standa jafriilla að vígi.
Óvíst um úrslit
kosninganna á Spáni