Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1987, Blaðsíða 17

ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNÍ 1987.
17
Geram ísland að stóiveldi í ullariðnaði
Það hefur ekki farið framhjá
neinum að ullariðnaður okkar á
nú í vök að verjast. Verksmiðjur í
ullariðnaði víða um land leggja
upp laupana og stórveldið Álafoss
riðar til falls. Nú hafa ástæður
þessa vitanlega verið tíundaðar í
fjölmiðlum og þær helstar að fram-
leiðslukostnaður á tslandi hafi gert
ullarvörur okkar óseljanlegar á
erlendum mörkuðum. Það er út af
fyrir sig ekki nema hluti af sann-
leikanum.
Það er nefnilega staðreynd að
vandaða, vel hannaða og djarflega
markaðsfærða vöru er hægt að
selja, dýrum dómum og stöðugt,
hvernig sem árar á markaðinum.
Sjá til dæmis klæðnaðinn frá Be-
netton, sem nóta bene leggur
sérstaka áherslu á prjónavöru.
Við sem reynt höfum að fylgjast
með hönnun og markaðsfærslu á
íslenskum ullarvörum á undan-
förnum árum erum ekkert hissa á
því ástandi sem nú ríkir á þeim
vettvangi. Þótt hráefnið sé eitt hið
besta sem nú þekkist erum við fyr-
ir löngu búin að missa af bátnum
hvað hönnun og markaðsfærslu
snértir. Nú vilja tæpast aðrir en
Sovétmenn kaupa af okkur ullar-
vörur.
Þótt ég mundi dauðsjá eftir góðu,
gömlu sauðalitunum og öllum til-
brigðunum um íslensku og græn-
lensku mynstrin, sem notuð hafa
verið sem uppistaða í íslenskum
ullarfatnaði, a.m.k. peysum, þá
hlýtur öllum að vera ljóst að þetta
tvennt kemur ekki til með að selja
íslenskar ullarvörur í stórum stíl
erlendis, ekki síst þegar farið er að
framleiða ullarvörur með þessu
sniði fyrir spottprís í Austurlönd-
um fjær.
KjaUaiinn
Aðalsteinn Ingólfsson
listfræðingur
Með hálfum huga
Nú vil ég ekki halda því fram að
ekkert hafi verið gert til að breyta
þessari ímynd íslenskrar ullarvöru,
og þá sérstaklega prjónavöru, og
laga hana að tíðarandanum hverju
sinni.
Efnt hefur verið til alls kyns sam-
keppna og hönnuðir hafa verið
ráðnir til starfa hjá stærstu fyrir-
tækjunum.
En það er engu líkara en hugur
hafi ekki fylgt máli. Hönnuðum
hefur ekki liðist að víkja út af við-
teknum sniðum og mynstrum nema
að mjög takmörkuðu leyti. Fyrir-
tækin hafa síðan markaðsfært
hönnun þeirra með hálfum huga,
með úreltum aðferðum og á röng-
um árstíma.
Svona hefur þetta gengið fyrir sig
ár eftir ár, í krafti þess að hægt
hefur verið að „losna við“ mikið
af ullarvöru til Sovétmanna,
Bandaríkjamanna og ferðalanga á
„aðgengilegu“ verði, sem sagt lág-
marksverði.
Ekki dettur mér í hug að halda
því fram að hægt sé að snúa koll-
steypu ullariðnaðarins í sókn í
einni svipan og með einni töfra-
formúlu.
En ætli fslendingar að halda
áfram að selja ullarvörur á erlend-
um mörkuðum þurfa þeir aþ taka
sér tak bæði í_ hönnun þeirra og
markaðsfærslu.
Nútímalega ímynd
í því skyni þurfa allir hagsmuna-
aðilar að taka höndum saman,
bændasamtökin, ullarframleiðend-
ur, samtök hönnuða og ríkisvaldið.
Þessir aðilar þurfa að setja sér
það takmark að skapa íslenskum
ullarvörum nýja og nútímalega
ímynd á alþjóðlegum mörkuðum,
ímynd grundvallaða á gagnvand-
aðri og áræðinni hönnun.
Byrja mætti á því að sameina þær
hönnunardeildir Myndlista- og
handíðaskólans og Iðnskólans sem
sérhæfa sig í textílum ýmiss konar
og fatahönnun og setja þeim það
markmið að takast á við vanda
ullariðnaðarins.
Samtímis þyrfti að setja á fót eins
konar úrvalslið fatahönnuða á ís-
landi, einkum og sérílagi þá sem
fengist hafa við hönnun á prjóna-
vörum, til að skapa íslenskum
ullarvörum sérstakan stíl. Ekki
mundi skaða að fá þekkta erlenda
fatahönnuði, til dæmis ítala, til liðs-
við þessa sveit eða til að stjórna
henni harðri hendi.
Þegar búið er að skapa stílinn
og gefa honum laggott og eftir-
minnilegt „nafn“ þarf að kynna
hann með öðrum hætti en áður
hefur verið gert, meðal annars með
því að halda honum stíft að þeim
blöðum og tímariturn í heiminum
sem helst móta tískuna, með því
að bjóðq. erlendum tískuskríbent-
um og áhrifamönnum á þessu sviði
til íslands til hátíðlegrar kynning-
ar á sumar- og vorlínunni hverju
• sinni.
Þarna gætu erlendir sérfræðing-
ar í sölumennsku hjálpað okkur
að leggja línuna. I kjölfarið kæmi
svo öflug og linnulaus markaðs-
færsla.
Með tímanum gæti Island orðið
stefnumarkandi í ullariðnaði, eins
og Finnland í arkitektúr og textíl-
um og Danmörk í hönnun og
framleiðslu húsgagna.
-ai
„Með tímanurfi gæti ísland orðið stefnu-
markandi í ullariðnaði, eins og Finnland
í arkitektúr og textílum og Danmörk í
hönnun og framleiðslu húsgagna.“
„En það er engu líkara en hugur hafi ekki fylgt máli. Hönnuðum hefur
ekki liðist að víkja út af viðteknum sniðum og mynstrum nema að mjög
takmörkuðu ieyti.“
Lýðurinn bað um
Þegar þetta er skrifað eru meira
en 5 vikur liðnar síðan þjóðin valdi
fúlltrúa á löggjafarþing sitt og enn
hefir ekki tekist að mynda ríkis-
stjóm.
Nokkra stund var Þorsteinn Páls-
son að bisa við að mynda starfhæfa
ríkisstjóm, eins og það er kallað, og
til að ná þeim árangri leitaði hann
til þeirra flokka, sem ólíklegast var
að hann gæti náð samstöðu með:
þreifaði á Alþýðubandalagi og gekk
til viðræðna við Kvennalistann...
Það er eins og blessaður maðurinn
hafi ekki skilið, að enginn stjóm-
málaflokkur, sem berst fyrir jafnrétt-
isþjóðfélagi eða metur einhvers
sjálfstæði og heiður þjóðarinnar,
getur gengið inn i hemáms- og víg-
búnaðarhreiður hemámsflokkanna
þó svo að þeir fæm að trúa því að
stór hluti þjóðarinnar mætti ekki
hafa laun sem hægt væri að lifa á
þvi þá væri algjört hrun yfirvofandi
á þjóðarskútunni.
Það er engu líkara en Þorsteinn
Pálsson hafi alfarið gleymt því að
lýðurinn bað um Barrabas... Eða
hafa ekki Framsóknarflokkur, Sjálf-
stæðis- og Borgaraflokkur samtals
38 þingmenn?
Svo að hvað sem segja má um
starfshæfnina hafa þessir flokkar
óumdeilanlega meirihluta á þingi. -
Svo þar með er augljóst hver er vilji
meirihluta þjóðarinnar. Þó svo að
ekki sé óeðlilegt að frv. stjómarliðar
trúi þessu varla... En svona er þetta
nú samt - þjóðin er reyndar
svona... en ekki öðruvísi.
í vítahring hernaðarhyggju
Svo nú þurfa aðeins Borgara- og
Sjálfstæðisflokkur að sigrast á sárs-
auka og illindum og reyna að semja
frið sín á milli. Þó að báðir séu
reyndar knapar í sveit hemaðar-
hyggjunnar og ríði ekki við einteym-
ing í þeim vítahring.
Og hversu undarleg sem þeim
kann að finnast að þeim hafi aftur
verið falið að stýra þjóðarskútunni
þá verða þeir bara að reyna, þeir
klúðra því aldrei meira en í fyrra
skiptið. Lýðurinn beinlínis krefst
KjaUariim
Aðalheiður
Jónsdóttir
skrifstofumaður
Allt í steik
Nú hefir Þorsteinn Pálsson glímt
við það nokkum tíma að mynda rík-
isstjóm með Alþýðuflokki og
Kvennalista en gefist upp á rólunum
og skilað umboðinu, þar sem bar-
áttumál Kvennalista voru ekki til
sölu og þar sem Steingrímur Her-
mannsson vildi engar viðræður við
krata að þessu sinni. Og svaraði þar
með Þorsteini í sama dúr og Þor-
steinn hafði áður svarað honum
þegar hann var með umboðið...
Þetta em þó alvöru pólitíkusar enda
alvaran sem gildir þegar mönnum
er talin pólitísk lífsnauðsyn að verða
forsætisráðherrar. Þótt margt sé
hægt að gera í stjómmálum, jafnvel
bæði að svíkja þjóð og land, hefir
maður þó aldrei heyrt talað um þjóð
sem situr uppi með tvo forsætisráð-
herra á sama tíma.
„Það er engu líkara en Þorsteinn Pálsson
hafi alfarið gleymt því að lýðurinn bað
um Barrabas... Eða hafa ekki Framsókn-
arflokkur, Sjálfstæðis- og Borgaraflokk-
ur samtals 38 þingmenn?
þess og hann verðskuldar það svo
sannarlega að frv. stjórnarliðar láti
hann kenna á valdi sínu.
Mig minnir að skoðanakannanir
sýndu rétt fyrir kosningar að 90 eða
95% þjóðarinnar vildu að Islending-
ar fylgdu hinum Norðurlandaþjóð-
unum í stofnun kjamorkuvopna-
lauss svæðis á Norðurlöndum og
baráttunni fyrir kjarnórkuvopna-
lausum heimi. - Síðan kýs hún þá
flokka til að stjóma málum sínum
sem berjast gegn hvom tveggja.
Þvílíkur tvískinnungur og rökleysa.
Sýnir þetta ekki áþreifanlega að
þessi aumingja þjóð á við geðræn
vandamál að stríða og berst gegn
sjálfri sér? - Er það kannski þess
vegna sem hún er hamingjusamasta
þjóð í heimi, vesalingurinn?
Því mundi ég vilja miðla málum,
ef þessir þrír flokkar, Alþýðuflokk-
ur, Framsóknar- og Sjálfstæðisflokk-
ur mynda ríkisstjóm, láta Jón
Baldvin þá verða forsætisráðherra.
Þó að utanríkisstefnan hans sé
reyndar ekkert til að hrópa húrra
fyrir, er hún þó á engan hátt verri
en hinna tveggja... þar með gæti
líka Jón Baldvin slegið tvær flugur
í einu höggi og slegið í gegn.
Svo er það nú líka þetta að ríkis-
stjórnir íslands hafa haft það til siðs
að láta ríkið annast útfararkostnað
fallinna foringja sem áttu ríkan þátt
í hemámi landsins svo og þeirra, sem
staðið hafa að viðhaldi þess gegnum
árin. Og sent þær út um land allt á
öldum ljósvakans.
Svo ef pólitísku lífi þeirra Stein-
Barrabas
gríms og Steina lýkur i þessari lotu
væri það sannarlega þess virði að
þjóðin léti syngja yfir þeim sameigin-
lega sálumessu.
ísland og Mesópótamía
Það fór þó aldrei svo að ekkert
sögulegt gerðist í sambandi við
stjómarm.vmdunarleikþætti Þor-
steins Pálssonar. - Ja, það er að
segja, var ekki dálítið söguleg sam-
eiginleg greinargerð þeirra félaga,
Bjöms Bjömssonar, hagfræðings
ASÍ, og Vilhjálms Egilssonar, for-
manns VSÍ, sem þeir sömdu fyrir
formann Sjálfstæðisflokksins.
Nú sýnist það að vísu ekkert und-
arlegt þó að formaður VSÍ, sem auk
þess er flokksbundinn sjálfstæðis-
maður, starfi fyrir flokkinn sinn eða
flokksformanninn. - En að hagfræð-
ingur ASÍ skuli gerast vikapiltur
íhaldsins og flytja annan eins boð-
skap og þama kom fram er vægast
sagt undarlegt... Er hann kannski
orðinn launaður starfskraftur hjá
Sjálfstæðisflokknum?
Fræðingurinn segir þetta gert al-
gerlega á ábyrgð þeirra félaga og án
vitundar eða samráðs við ASÍ... Er
þetta hægt... að standa að svona
vinnubrögðum með og fyrir svöm-
ustu andstæðinga þess fólks sem
hann þiggur laun sín frá? Vilja ekki
vinnuveitendur hans taka til endur-
skoðunar hvort hann verðskuldar
þau laun sem hann fær?
Margslungnar hugleiðingar þeirra
félaga um allar þær hörmungar, sem
það hefði í för með sér ef kröfur
Kvennalistans um hækkun lægstu
launa næðu fram að ganga, vom
vissulega miklar að vallarsýn. En
aðalskrautijaðrimar í hatta fræð-
inganna hygg ég þó að hafi verið
yfirlýsingar þeirra um að launahlut-
föll hefðu verið mjög svipuð í
Mesópótamíu þúsund árum fyrir
Krist og á Islandi nútímans. - Og
ekki fór hjá því að þetta virtist vekja
stolt hjá stórhuga starfsmanni ASI
sem í viðtali minnti á frábæra samn-
inga Alþýðusambandsins á liðmrni
vetri, sem helst er að skilja að tekist
hafi að minnka svo launabilið í ís-
lenska menningarsamfélaginu að
það nálgist það sem var í Mesópót-
amíu fyrir þrjú þúsund árum svo að
íslensk verkalýðshreyfing ætti ekki
að þurfa að fyrirverða sig fyrir þann
árangur sem hún hefir náð.
Aðalheiður Jónsdóttir
„Svo ef pólitísku lifi þeirra Steingríms og Steina lýkur í þessari lotu
væri það sannarlega þess virði að þjóðin léti syngja yfir þeim sameigin-
lega sálumessu."